تحول در نگرش جامعه؛ مهم‌ترین جلوه اعجاز نبوی

تاریخ اذعان دارد که پیامبر رحمت و مهربانی حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) به عنوان برترین شخصیت عالم همواره به‌دنبال صلح طلبی و گسترش اخلاق به وسیله معارف ناب اسلامی بودند. با مطالعه تاریخ اسلام و مقایسه حقایق پیش و پس از بعثت، اصل تحول جامعه از حضیض جاهلیت به سمت مکارم اخلاقی و ارزش‌های الهی به راحتی قابل اثبات است.

 

برای مثال در دوره جاهلیت قبل از اسلام، مردم بر اساس اعتقادات خرافی و جاهلانه زندگی می‌کردند. برای عرب‌های آن زمان هر اندازه افراد قبیله بیشتر بود، افتخار بیشتری محسوب می‌شد، زیرا احساس قدرت مضاعفی می‌کردند، به حدی که حتی برخی از قبایل، برای افزایش تعداد افراد قبیله، مردگان خود را نیز حساب می‌کردند. آنان بر سر کوچک‌ترین مسائلی جنگ‌های بزرگی به راه می‌انداختند و روحیه جنگ طلبی داشتند؛ عدالت را در قدرت و زور می‌دانستند؛ جهل و خرافه سراسر زندگی آنان را فرا گرفته بود؛ هیچ ارزشی برای زن قائل نبودند به حدی که دختران را زنده به گور می‌کردند و...

 

در چنین شرایطی، که مردم گرفتار خرافات و رفتار‌های زشت انسانی بودند و هر روز بر گمراهی آنان افزوده می‌شد، پیامبری مبعوث شد که مظهر مهر و عطوفت بود و هدف خود از بعثتش را به کمال رساندن مکارم اخلاقی بیان کرده و می‌فرمایند: «إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکارِمَ الْأَخْلَاقِ؛ [۱] به راستی که من برای به کمال رساندن مکارم اخلاق مبعوث شده‌ام.»

 

پیامبر اسلام حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) با آموزش معارف دین مبین اسلام که مجموعه کاملی از سبک صحیح زندگی در همه ابعاد است، آن‌ها را به سوی سعادت و خوشبختی هدایت کرد. در واقع یکی از مهم‌ترین معجزات پیامبر خاتم این بود که دید و نگاه مردم نسبت به مسائل را تغییر داده و اخلاق رحمانی اسلام و شیوه صحیح زندگی را به آن‌ها آموخت. در ادامه به نمونه‌هایی از این تحول اشاره می‌کنیم.

 

 

یکی از کار‌های مهم حضرت این بود که نگاه مردم جامعه را در مورد قدرت و جنگجو بودن تغییر داده و قدرت واقعی را در مقابله با خواسته‌های نفس و شیطان می‌دانستند؛ چنان که فرمودند: «إنّ الشَّدیدَ لَیسَ مَن غَلَبَ النّاسَ، و لکِنَّ الشَّدیدَ مَن غَلَبَ على نَفسِهِ؛ [۲] پهلوان و قدرتمند کسى نیست که بر مردم چیره شود، بلکه پهلوان کسى است که بر نفْس خود چیره شود.»

 

 

همچنین پیامبر مکرم اسلام(ص) به عدّه‌اى برخوردند که در میان آنان مردى در حال بلند کردن سنگى به نام سنگ پهلوانان بود و مردم از قدرت او تعجّب مى‌کردند حضرت فرمودند: «أ فَلا اُخبِرُکُم بما هُو أشَدُّ مِنهُ؟ رجُلٌ سَبَّهُ رجُلٌ فحَلُمَ عَنهُ فغَلَبَ نَفسَهُ، و غَلَبَ شَیطانَهُ و شَیطانَ صاحِبِهِ؛ [۳] آیا به شما بگویم پهلوان‌تر از این مرد کیست؟ مردى که دیگرى او را دشنام دهد و او بردبارى ورزد و بر نفس خود چیره آید و بر شیطان خود و شیطان او غلبه کند.» قدرتمند واقعی کسی است که اراده خود را به حدی بالا ببرد که بتواند بر نفس و خواسته‌های شیطانی خود چیره شود.

 

 

یکی دیگر از رسم و رسوم غلطی که در دوره جاهلیت بود و پیامبر اکرم(ص) با آن مقابله کرد نگاه جامعه نسبت به دختر و زن بود. آن‌ها وجود زن و دختر را مایه سرافکندگی و شرم می‌دانستند؛ برای زن احترام قائل نبوده و دخترانشان را زنده به گور می‌کردند. پیامبر اکرم(ص) به آن‌ها آموخت که زن و دختر از جایگاه والایی برخوردار هستند و باید آن‌ها را مورد احترام قرار بدهند. چنان که در حدیثی فرمودند: «خَیْرُکُمْ خَیْرُکُمْ لِنِسَائِکُمْ وَ بَنَاتِکُم؛ [۴] بهترین شما، کسى است که نسبت به همسران و دخترانش نیکو رفتارتر باشد.»

 

حضرت این حرف‌ها را در مقام عمل هم نشان می‌دادند؛ مثلاً با همسران خود مهربان بودند و به آن‌ها محبت می‌کردند و در مورد اهمیت احترام به همسران می‌فرمایند: «حَسِّنوا أَخلاقَکُم وَ الطُفوا بِجیرانِکُم وَ أکرِموا نِساءَ کُم تَدخُلُوا الجَنَّةَ بِغَیرِ حِسابٍ؛ [۵] اخلاق خود را نیکو کنید و با همسایگان خود مهربان باشید و زنان خود را گرامى بدارید تا بى حساب وارد بهشت شوید.» پس اکرام و احترام همسر راهی میان‌بر برای رسیدن به بهشت جاویدان است و همچنین باعث خشنودی و رضایت خدای باری تعالی خواهد شد.

پیامبر عظیم‌الشأن اسلام دخترشان حضرت زهرا (سلام الله علیها) را همیشه مورد لطف، محبت و احترام قرار می‌دادند و زمانی که حضرت زهرا (س) نزد ایشان می‌آمد، رسول بزرگوار اسلام(ص) به احترام دخترشان می‌ایستادند و از ریحانه بهشتی‌شان استقبال می‌کردند؛ بنابراین یکی از مهم‌ترین معجزات نبی مکرم اسلام(ص) تغییر نگاه افراد جامعه از زندگی پر از بی مهری، خشونت و خرافات به سمت مهربانی، محبت، صلح و آشتی و اجرای عدالت بود.