علی‌اکبر غفاری؛ بنیانگذار مکتبةالصدوق و خادم قرآن در عرصه پژوهش

به گزارش ایکنا، تجلیل از مقام شامخ معلمان، اساتید و افرادی که برای ترویج قرآن و عترت، زحماتی را متقبل شده‌اند، وظیفه‌ای است که نمی‌توان از آن شانه خالی کرد. بزرگداشت و بیان آثار و رفتار این افراد نه‌ تنها قدردانی کوچکی از زحمات بی‌شائبه آنان است، بلکه برای نسل فعلی و جوانان این مرزوبوم آموزنده و راهگشاست؛ کسانی که عمری را بدون چشم‌داشت به آموزش و ترویج کلام وحی گذرانده‌اند و به حق، نام خادم‌القرآن بر آنان نهاده‌اند. برخی از این بزرگان چهره در خاک کشیده‌اند که نگاه کوتاهی به زندگی آن‌ها خواهیم داشت. مرحوم علی‌اکبر غفاری از این افراد است.

بیشتر بخوانید:

• همايش بزرگداشت مرحوم علی‌اكبر غفاری برگزار می‌شود
• کتابخانه شخصی مرحوم علی‌اکبر غفاری در دسترس علاقه‌مندان

مرحوم علی اکبر غفاری در سال 1303 در شهر تهران دیده به جهان گشود. از خاندان غفاری کاشان و از نوادگان ابوذر غفاری است. وی دروس حوزوی را در خارج از حوزه تا پایان شرح لمعه فرا گرفت، سپس به تحصیل دروس و معارف قرآنی نزد مرحوم سیدعلاء‌الدین علایی طالقانی و مرحوم آیت‌الله حاج میرزا خلیل کمره‌ای پرداخت. ایشان به مدت 10 سال در درس تفسیر مرحوم آیت‌الله مفضال و آقا سیدکاظم گلپایگانی حاضر شد و یک دوره تفسیر و بررسی تطبیقی تفاسیر را در محضر این بزرگان گذراند.

هوش سرشار استاد به مدد عنایات الهی و انس زیاد با مرحوم علامه ذوالفنون آقای میرزا ابوالحسن شعرانی، مرحوم سید جلال الدین محدث ارموی و مرحوم علامه مفسر سیدمحمدحسین طباطبایی و همکاری با ایشان که هر یک در فن خود نادره زمان بودند، به وی دیدی بسیار ژرف در تفسیر و سایر علوم قرآنی بخشیده بود.

 ارادت ایشان به عالم محدث مرحوم علی بن بابویه قمی(ره) وی را بر آن داشت که برای ترویج کتب حدیثی و قرآنی، مکتبةالصدوق را بنیانگذاری و فعالیت‌های تحقیقی و انتشاراتی خود را ذیل سایه بلند آن نام بزرگ به طور متمرکز پی بگیرد. حاصل تلاش ایشان در آن کتابخانه، آثاری متجاوز از 50 عنوان و بالغ بر 164 مجلد از کتب تفسیری، قرآنی و روایی شیعه بود.

غور استاد در کتب تفسیری و ژرف­‌نگری در آرای مفسران بزرگ به حدی است که تقریباً هیچ تفسیری اعم از شیعی یا غیرشیعی نبود مگر آنکه ایشان بارها آن را بررسی کرده و بر دقایق آرا و صاحبان آن تسلط کافی می‌یافت.

تلاوت مستمر قرآن

 مرحوم غفاری به تلاوت مستمر قرآن توجه ویژه داشت. به گونه‌ای که در تمام سال روزانه یک جزء و در ایام ماه مبارک رمضان روزانه دو جزء قرآن را به دقت از نظر و زبان می‌گذارند.

در تحقیق و پژوهش استاد نیز اهمیت ویژه کلام خدا همواره هویدا بود. با توجه به اینکه رشته تخصصی ایشان فقه الحدیث و درایة‌الحدیث به شمار می‌رفت، یکی از ملاک­های اصلی برای تشخیص صحیح احادیث از سقیم‌ آن‌ها، عرض آن بر کتاب الله بود. استاد خود را موظف می‌دانست که در قرآن فراوان تفحص کند و عطش سیری ناپذیری برای فهم این کتاب داشته باشد. چراکه به خوبی واقف بود از یک سو تشخیص احادیث صحیح منوط به آشنایی با قرآن و از سوی دیگر تفسیر صحیح قرآن نیازمند رجوع به تفاسیر روایی ائمه طاهرین(ع) است.

 تسلط ایشان به متون روایی و اقوال ائمه هدی(ع) و حافظه فوق‌العاده وی که گاه می‌توانست در پاسخ به سؤالات قرآنی، نشان دقیق یک حدیث را از میان 10 هزار حدیث اعلام کند، به استاد کمک می‌کرد تا دقایقی نابی را از قرآن مجید دریابد.

تدریس حدیث و علوم قرآنی

 مرحوم استاد غفاری در سال‌های پس از انقلاب در دانشکده‌ها و دانشگاه‌هایی چون امام صادق(ع)، الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران، دانشکده الهیات دانشگاه آزاد اسلامی تهران، دوره دکتری مرکز علوم و تحقیقات دانشگاه‌ آزاد اسلامی تهران، مدرسه عالی شهید مطهری و دانشگاه تربیت مدرس به تدریس حدیث و علوم قرآنی مشغول بود.

آثار قرآنی

ایشان در کنار آثار حدیثی، چندین اثر ارزشمند قرآنی نیز از خود به یادگار گذاشت که برخی از آن‌ها عبارت است از:

 الف) تحقیق، تصحیح و تعلیق بر تفاسیر معتبر و کتاب‌های قصص قرآن شامل:

-  تفسیر روض‌الجنان و روح‌الجنان ابوالفتح رازی (12 مجلد)

-  تفسیر کبیر منهج الصادقین ملا فتح‌الله کاشانی (10 جلد)

-  تفسیر ابراهیم عاملی

-  تفسیر علامه شیخ محمدتقی شوشتری

-  تفسیر سوره قیامت آیت‌الله ضیاء آبادی

-  قصص قرآن جادی المولی با اضافات بسیار و حذف اسرائیلیات

 ب) آرا و نظریات تفسیری که در شرح و تعلیق بر کتب روایی نظیر کافی، من لایحضره الفقیه، تهذیب‌الاحکام و استبصار یا بر کتب دیگر نظیر محجة البیضاء و آیات بینات به مناسبت بحث درج می‌‌کرد.

علی‌اکبر غفاری پنجم آبان ۱۳۸۳ برابر با ۱۱ رمضان ۱۴۲۵ پس از تصادف و مجروحیت راهی بیمارستان شده و در بامداد فردای آن روز در بیمارستان درگذشت. وی در جوار شیخ صدوق (در قبرستان ابن‌بابویه) به خاک سپرده شد.

خانواده غفاری پس از مرگ وی، کتاب‌های کتابخانه شخصی‌اش را به کتابخانه پردیس دانشگاه قرآن و حدیث اهدا کردند. زنده‌یاد غفاری در 1383 در یازدهمین دوره تكریم و تجلیل از خادمان برگزیده قرآن، از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان یكی از خادمان قرآن كریم در عرصه پژوهش معرفی و خانواده وی مورد تجلیل قرار گرفتند.