چرا دانشگاه دیگر حلّال مشکلات جامعه نیست

 

در ابتدای این مراسم، عبدالرضا باقری، قائم‌مقام وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و رئیس مرکز هیئت‌های امنا و هیئت‌های ممیزه به ایراد سخنرانی پرداخت و گفت: در دهه مبارک فجر هستیم و قبل از هر چیز لازم است یاد و خاطره حضرت امام و شهدای انقلاب به ویژه شهدای آموزش عالی را گرامی بداریم. همه ساله در اردیبهشت‌ماه و همزمان با شهادت شهید مطهری، مراسم تجلیل از اساتید دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی با حضور شخصیت‌های علمی و فرهنگی برگزار می‌شود، اما امسال به دلیل بیماری کرونا امکان برگزاری مراسم در زمان مقرر وجود نداشت.

 

وی افزود: اگرچه تمام قواعد انتخاب هیئت علمی‌های نمونه انجام شده بود، اما این مراسم برگزار نشد و حسب دستور دکتر غلامی، تصمیم گرفتیم امروز به صورت محدود و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی آن را برگزار کنیم تا بیش از این به تأخیر نیفتد. فرایند انتخاب نیز هر ساله با ارسال دستور عمل به دانشگاه‌ها شروع و هر دانشگاه تا سقف چهار نفر می‌توانند بر اساس مجموع امتیازات آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و اجرایی به ستاد وزارت علوم معرفی کنند.

 

باقری تصریح کرد: در کمیسیونی که در ستاد وزارت وجود دارد، افراد بر اساس شاخصه‌های تخصصی بر اساس بالاترین امتیاز در این چهار شاخه تخصصی، انتخاب می‌شوند و امسال نیز 59 نفر معرفی شده بودند که از بین آنها 16 نفر دارای بالاترین امتیاز انتخاب شدند که امروز و در این مراسم معرفی خواهند شد. 

 

حمید وحیددستجردی، فارغ‌التحصیل فلسفه تحلیلی از دانشگاه آکسفورد و از اعضای هیئت علمی نمونه کشوری در این نشست اظهار کرد: یکی از عوامل مهم در پیشرفت علوم در طول تاریخ، تشویق دانشمند بوده است. دانشمند بودن در جامعه اهمیت پیدا می‌کند و به دنبال آن، آکادمی‌های علمی که کار آنها رتق و فتق دستاوردهای علمی است بر صحنه حاضر شده و علوم پیشرفت می‌کند، بنابراین باید عنصر مهم روانشناسی تشویق را به شکل جدی مورد توجه قرار دهیم.

 

وی ادامه داد: امیدواریم وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، فرصت کوتاهی را به بررسی فعالیت‌های ما در پژوهشکده فلسفه تحلیلی اختصاص بدهد و اگر این فعالیت‌ها را قابل حمایت دانست، به میزان بیشتری فعالیت‌های ما را مورد توجه و حمایت قرار دهد.

 

محمدجواد لاریجانی، سخنران بعدی این نشست بود و گفت: ابتدائاً از توجهات وزارت علوم و به ویژه دکتر غلامی و محبتی که به پژوهشکده فلسفه تحلیلی دارند، تشکر می‌کنم. این پژوهشکده یک خط نو و احیای تفکر فلسفی مدرن در کشور ایران است و بنده به آقای دکتر وحید دستجردی گفتم که باید نقش مرحوم فارابی را در ایران بازی کنید که در حوزه‌های مختلفی از جمله هنر به فعالیت پرداخته و دارای آثار است. دکتر وحید نیز نحله‌ای از فلسفه مدرن که مغفول بود را در ایران احیا و شاگردان زیادی نیز تربیت کرده‌اند.

 

وی افزود: امروزه از همه مراکز کشور ایران مقالات زیادی در سراسر جهان چاپ شده و این باعث افتخار است، اما در حوزه فلسفه چنین فعالیت‌هایی نداشتیم که با همت دکتر وحیددستجردی این فعالیت در حوزه فلسفه مدرن بسیار بیشتر و مقالات زیادی از سوی ایشان و شاگردان به چاپ رسیده است. از توجهات وزارت علوم نیز تشکر ویژه داریم.

 

سیدمحمود مدرس‌هاشمی، استاد رشته مهندسی برق در دانشگاه صنعتی اصفهان در ادامه این نشست، ضمن تبریک میلاد حضرت فاطمه زهرا(س) اظهار کرد: مسلماً در این مجال کوتاه نمی‌توان به همه مشکلات آموزش عالی پرداخت، اما به نظر می‌رسد روی بسیاری از چالش‌ها در وزارت علوم همانند عدم تناسب تحصیلات تکمیلی با دانشجویان دوره کارشناسی، کاهش کیفیت، جامعه محور نبودن آموزش عالی، کاهش خلاقیت و نوآوری، مشکلات مالی دانشگاه‌ها، کاهش انگیزه دانشجویان، کاهش آزادی آکادمیک در دانشگاه‌ها، کمبود تجهیزات پژوهشی و ... توافق نظر داریم.

 

وی افزود: آنچه ذهن من را به میزان بیشتری در سال‌های گذشته مشغول کرده این بوده که به نظرم این مشکلات چند ریشه اساسی دارد که مانند نخ تسبیح باعث شده مشکلات زیادی در آموزش عالی ببینیم یا از پس آنها بر نیاییم. یکی از موارد بسیار مهم این است که جایگاه آموزش عالی در کشور، هم در سطح کلان و هم جزء دچار افت بسیاری شده است و این افت جایگاه نمودها و بروزهای زیادی دارد و امروز شاید اساتید ما ارج و قربی که در سال‌های دور داشتند را نداشته باشند.

 

مدرس‌هاشمی یادآور شد: معتقدم در حاکمیت به نخبگان و اساتید به عنوان افرادی که می‌توان روی آنها حساب کرد، توجه نمی‌شود و البته دید نخبگان و اساتید نیز نسبت به حاکمیت تغییر کرده و در نتیجه بسیاری از آنها به سمت مهاجرت رفته‌اند. از سوی دیگر نوع تفکر اساتید ما به سمت امتیازمحوری سوق پیدا کرده است، در حالی‌که در گذشته اینگونه نبود که اگر کاری را به یک هیئت علمی واگذار می‌کنید، آنها در مورد امتیاز و مزایای آن صحبت کنند. البته به نظر می‌رسد چاره‌ای غیر از این هم ندارند، ولی این اقدامات از جایگاه یک استاد کاسته است.

 

استاد رشته مهندسی برق در دانشگاه صنعتی اصفهان بیان کرد: دیگر شاید آن خلاقیت و ایثار سی سال قبل را در دانشگاه شاهد نباشیم. به نظر می‌رسد به خود دانشگاه‌ها اعتماد نمی‌شود، چراکه بسیاری از تصمیمات در خارج از دانشگاه‌ها و حتی خارج از وزارت علوم گرفته می‌شود، لذا چگونه می‌توان انتظار داشت چنین دانشگاهی حلّال مشکلات جامعه باشد. 

 

وی اظهار کرد: البته نباید بسیاری از دستاوردها در سی چهل سال اخیر را نفی کنیم. واضح است که زمانی تعداد دانشجو در این کشور آن‌قدر کم بود که با نفرات جمعیت مناسبتی نداشت و خوشبختانه در این زمینه پیشرفت‌های زیادی داشته‌ایم و به آن افتخار می‌کنیم، اما هدف بنده آسیب‌شناسی مشکلات کنونی است. این مسائل به عنوان نمونه‌هایی که می‌تواند پایه و اساس برای بسیاری از مشکلات به آنها توجه کرد باید مورد بررسی جدی قرار گیرد.

 

سیدامیرحسین فقهی، جوان‌ترین استاد نمونه کشوری و استاد مهندسی هسته‌ای دانشگاه شهید بهشتی، سخنران بعدی این نشست بود و گفت: بنده در ابتدا روز ولادت حضرت فاطمه زهرا را به ویژه به بانوان شاغل در دانشگاه‌ها تبریک عرض می‌کنم. علوم کوششی در راه چگونه بودن است و علم همیشه درباره چگونه بودن یک واقعیت، تحقیق می‌کند. علمی که بدون هدف و چرایی باشد، نقشی در تعالی انسان ندارد و نتیجه‌اش وضعی است که گاه در عالم می‌بینیم و نمونه آن نیز ساختن ویروس کرونا از سوی برخی از دانشمندان و پخش آن در سراسر جهان یا افزایش فاصله طبقاتی در میان انسان‌ها هستیم.

 

وی افزود: سؤال این است که آیا دانشگاه جای پرداختن به این چراها هست یا خیر؟ و چه شاخص‌هایی برای ارزیابی نیاز داریم. در ارزیابی که از دانشجویان داریم تا حدودی به پاسخ این سؤالات دست پیدا می‌کنیم. در طول تاریخ این کشور انسان‌های متفکر زیادی کوشش‌های بسیاری در این راستا انجام داده‌اند که جای تقدیر و تشکر دارد، اما باید کاری کنیم که دانشگاه جای تربیت و بزرگ شدن انسان‌ها باشد.

 

در پایان این مراسم از اساتید برگزیده با حضور وزیر علوم و معاونان وی تقدیر به عمل آمد. 

 

گزارش از اکبر ابراهیمی