گام سیزدهم روزهداری؛ صبر بر مقدرات الهی
در سیزدهمین روز از ماه مبارک رمضان آن هم رمضانی که با بسیاری از مصائب و مسائل دنیوی دست به گریبان هستیم از خداوند بخواهیم به ما صبر عطا فرماید؛ البته صبر به معنای پایداری و استقامت است، نه به معنی تحمل بدبختی‌ها و تن دادن به حوادث ناگوار.
به گزارش ایکنا، اصل دعا خواندن برای رسیدن به کمال است. این کمال دنیوی و اخروی است. اما گاهی ما مفهوم درست آنچه از خداوند می‌خواهیم را نمی‌دانیم؛ برای مثال از خدا طلب صبر می‌کنیم. اما ابتدا باید بدانیم صبر به معنای پایداری و استقامت است، نه به معنی تحمل بدبختی‌ها و تن دادن به حوادث ناگوار. در سه جا سفارش به صبر شده است: ۱.صبر بر معصیت ۲. صبر بر طاعت ۳. صبر بر مصیبت.
در دعای روز سیزدهم ماه مبارک رمضان در کنار تمام خواسته‌ها و آرزوهایمان در یک همنوایی با سایر مسلمانان از خداوند می‌خواهیم: «بسم الله الرحمن الرحیم؛ اللَّهُمَّ طَهِّرْنِی فِیهِ مِنَ الدَّنَسِ وَالْأَقْذَارِ وَ صَبِّرْنِی فِیهِ عَلَی کَائِنَاتِ الْأَقْدَارِ وَوَفِّقْنِی فِیهِ لِلتُّقَی وَصُحْبَةِ الْأَبْرَارِ بِعَوْنِکَ یا قُرَّةَ عَینِ الْمَسَاکِین؛ ای خدا در این روز مرا از پلیدی و کثافات پاک ساز و بر حوادث خیر و شر قضا و قدر صبر و تحمل عطا کن و بر تقوی و پرهیزکاری و مصاحبت نیکوکاران موفق دار به یاری خودت ای مایه شادی و اطمینان خاطر مسکینان».
آیت‌الله مجتهدی تهرانی در ابتدای شرح دعای روز سیزدهم ماه مبارک رمضان، ضمن توصیه به خواندن دعای «مجیر» در روزهای ۱۳، ۱۴ و ۱۵ ماه مبارک، درباره مضامین ادعیه اسلامی می‌گوید: دعا تنها برای دستیابی به ثواب نیست، بلکه اصل دعا خواندن برای رسیدن به کمال است.
این مجتهد فقید در شرح «اللَّهُمَّ طَهِّرْنِی فِیهِ مِنَ الدَّنَسِ وَالْأَقْذَارِ» می‌گوید: در این دعا از خدا می‌خواهیم ما را از کثافات پاک کند. منظور از «کثافات»، چرک گناه و معصیت است. انسان اگر اهل معصیت باشد، بوی بدی به خود می‌گیرد و اگر مؤمن باشد، خوش‌بو خواهد بود. «اویس قرن» هنگامی که به ملاقات پیامبر (ص) آمده بود، فضای خانه رسول‌الله(ص) را معطر کرده بود و فردای آن روز که پیامبر(ص) به خانه خویش باز گشت، فرمود: «إِنِّی لَأَجِدُ نَفَسَ الرَّحْمَنِ مِنْ جَانِبِ الْیمَن»، یعنی پیامبر(ص) رایحه خوش اویس را استشمام کرده بود.
وی در ادامه با تأکید بر برطرف کردن بوی تعفن روح می‌افزاید: در حال حاضر زمانه به گونه‌ای است که طهارت واقعی نداریم و همه‌چیز شبهه‌ناک است. در طول سال انواع غذاهای حرام و شبهه‌ناک را خورده‌ایم و «ماه رمضان» فرصتی برای شست‌وشوی باطنی است. تناول غذاهای حلال در استجابت دعاتأثیرگذار است. قرائت قرآن در هنگام سحر، زنگار دل را از بین می‌برد.
این عارف برجسته با اشاره به عبارت «الدَّنَسِ وَالْأَقْذَارِ» که «کثافات و پلیدی گناه» است، می‌گوید: گناه آدمی را کثیف می‌کند و دل را زنگار می‌گیرد. برای اینکه زنگار قلب را از بین ببریم باید سحرها قرآن بخوانیم. در روایت آمده است که قلب انسان زنگ می‌زند، همان‌طوری که آهن زنگ می‌زند، پس قلب‌تان را با استغفار و قرائت قرآن جلا دهید. همچنین کمک کردن و دستگیری از یتیمان هم زنگار دل را از بین می‌برد.
آیت‌الله مجتهدی تهرانی در شرح عبارت «وَصَبِّرْنِی فِیهِ عَلَی کَائِنَاتِ الْأَقْدَارِ» می‌گوید: در این بخش از دعا از خدا می‌خواهیم که ما را در برابر قضا و قدر خویش راضی کند. بنابراین از خدا درخواست می‌کنیم که خدایا مرا بر تقدیر خودت صابر قرار بده! مراد از «کَائِنَاتِ الْأَقْدَارِ»، قضا و قدر حتمی الهی است. هر کس در لوح محفوظ قضا و قدری دارد که نمی‌داند صلاح او در آن امر است.
این استاد اخلاق ضمن اشاره به بیتی با مضمون «دل بی‌غم در این عالم نباشد / اگر باشد بنی‌آدم نباشد» می‌گوید: در این دنیا هر شخصی به میزان خود دارای غم و مشکل است. استادم (مرحوم شیخ علی‌اکبر برهان) می‌گفت: اگر یک روز گفتی که من غصه‌ای ندارم، بدان که اجلت نزدیک است! سید بن طاوس به فرزندش می‌گوید: پسرم خانه که می‌سازی، بگذار گوشه‌ای از آن خرابه باشد تا بدون غصه و دغدغه نمانی.
این مجتهد فقید در شرح «وَوَفِّقْنِی فِیهِ لِلتُّقَی» می‌گوید: در این بخش از دعا از خدا می‌خواهیم که ما را موفق به تقوی کند. تقوا به معنی این هست که اگر کسی از اعمال ما با خبر شود، طوری زندگی کرده باشیم که ناراحت نشویم. ماه مبارک رمضان فرصتی برای تمرین تقوا است.
او در شرح عبارت «وَصُحْبَةِ الْأَبْرَارِ» ادامه داد: در این بخش از دعا از خدا می‌خواهیم که خدایا ما را با خوبان و ابرار همنشین کند. باید به این نکته توجه داشت که با چه کسی همنشین می‌شویم چنانچه در شعری داریم: «با بدان کم نشین که صحبت بد / گر چه پاکی تو را پلید کند». حتی طلاب در زمان قدیم توجه می‌کردند با طلبه‌ای که اهل نماز شب نیست، هم‌حجره نشوند.
آیت‌الله مجتهدی تهرانی به فراز پایانی دعای روز سیزدهم ماه مبارک رمضان یعنی «بعَوْنِکَ یا قُرَّةَ عَینِ الْمَسَاکِین» اشاره می‌کند و می‌گوید: خدایا به کمک و یاری خودت این چهار دعای من را مستجاب کن، ای کسی که روشنی چشم فقرا هستی.
حجت‌الاسلام روح‌الله بیدرام، نویسنده و پژوهشگر دینی در کتاب «نجوای روزه‌داران» در تفسیر دعای روز سیزدهم ماه رمضان آورده است:
پاکسازی از پلیدی‌های ظاهری و باطنی
منظور از دنس، کثافات باطنی(چرک گناه و معصیت) است و منظور از اقذار، کثافات و چرک‌های ظاهری است. رمضان المبارک، ماهی است که انسان خودش را پاک سازی بکند و وسایل پاک سازی را برای خودش فراهم بیاورد، تا خدا حکم پاکی او را صادر کند. پلیدی‌های نفسانی و کثافات گناه، در دل و جان انسان نفوذ می‌کند، مانند آب آلوده و لجن‌زده‌ای که به مرور زمان، لجن آن ته‌نشین شده و مسیر عبور آب، مبدل به لجن‌زار می‌‌شود.
پیامبر گرامى اسلام(ص) فرموده‌اند: خداى متعال در سراسر ماه رمضان مى‌گوید: آیا استغفار کننده‌ای هست تا گناه او آمرزیده شود و به مغفرت برسد؟ در این ماه، فصل نوینى از طهارت به روى انسان گشوده مى‌شود. از خداوند متعال مسئلت می‌کنیم، در این ماه طهور اراده کند که پلیدی‌های روحی ما از بین برود، همان طور که اراده فرمود پلیدی را از اهل بیت(ع) دور و آنها را پاک کند: «اِنَّما یُریدُ اللهُ لِیُذْهِبَ عنکُم الْرِجْسَ اَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِرُکُمْ تَطْهیراً؛ همانا خداوند می‌خواهد که از شما اهل بیت، هر پلیدی را بزداید و شما را چنان که باید و شاید پاکیزه بدارد.»
صبر بر مقدرات الهی
یکی از صفات برجسته، که قرآن کریم و احادیث اهل بیت علیهم‌السلام برآن تأکید کرده‌اند صبر به معنای پایداری و استقامت است، نه به معنی تحمل بدبختی‌ها و تن دادن به حوادث ناگوار. در سه جا سفارش به صبر شده است: ۱.صبر بر معصیت ۲. صبر بر طاعت ۳. صبر بر مصیبت.
صبر بر مقدرات الهی، اعم از خیر و شر و سختی‌ها و آسودگی‌ها و مصائب و صبر بر طاعت خداوند، از جمله صفات حمیده به شمار می‌رود. در میان اقسام صبر، زیباترین صبرها، صبر و شکیبایی در برابر مشیت و خواست خداوند است. آن هم نه صبری که به اجبار آن را تحمل کند، بلکه بر تقدیرات الهی راضی و خشنود باشد، تا خداوند صلوات و رحمت خودش را بر آنان نازل کند.
گاهی سختی‌ها و مصائب برای آزمایش انسان‌ها به کار می‌رود، تا مؤمن از غیر مؤمن تشخیص داده شود. قرآن کریم در این زمینه می‌فرماید: «وَ لَنَبلُوَنَّکُم بِشَئٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ و نَقْصٍ مِنَ الْاَمْوَالِ وَ الْاَنفُسِ وَ الثَّمَرَاتِ وَ بَشِّر الصَّابِرینَ...؛ و شما را به اموری چون ترس، گرسنگی، زیان مالی و جانی و کمبود میوه‌ها آزمایش می‌کنیم و بشارت بده استقامت‌کنندگان را، آنان که اگر مصیبتی ناگوار به آنها برسد، می‌گویند ما از آنِ خدا هستیم و به سوی او بازمی‌گردیم. این‌ها همان‌هایی هستند که الطاف و رحمت خدا شامل آنها شده و آنها از هدایت یافتگان‌اند.»
توفیق تقوا و پرهیزکاری و مصاحبت با خوبان
اگر جسم آدمی به مراقبت، پرورش و نیرومندی نیازمند است، روح آدمی نیز به حفاظت و صیانت و تکامل و رشد نیاز دارد. از سالکی پرسیدند که تقوا چگونه است؟ گفت: هرگاه در زمینی وارد شدی که در آن خار وجود دارد، چه می‌کنی؟ گفتند: دامن برمی‌گیریم و خویشتن را مواظبت می‌نماییم تا خار و خاشاک به ما نچسبد. گفت: در دنیا نیز چنین کنید، که تقوا این گونه است.
آثار و نتایج تقوا: ۱.نزول رحمت ۲.خیر دنیا و آخرت ۳.کرامت ۴.داروی امراض روحی ۵.قبولی اعمال ۶.عزت.
از خصوصیات بارز اسلام، این است که تمام امتیازات موهوم، نظیر مال، ثروت، حسب، نسب، رنگ و نژاد را ملغی اعلام کرده و می‌فرماید:«یَا ایُّهَا النَّاسُ اِنَّا خَلَقْنَاکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ اُنْثَی وَ جَعَلنَاکُمْ شُعُوباً وَ قَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا اِنَّ اَکْرَمَکُمْ عِنْدِاللهِ اَتْقَیکُمْ؛ ای مردم، ما همه شما را نخست از مرد و زنی آفریدیم و آنگاه شما را به اقوام و گروه‌های گوناگون تقسیم نموده، تا یکدیگر را بشناسید. به درستی که بزرگوارترین شما نزد خدا، با تقواترین شماست.».
و اما مصاحبت با خوبان، از مهمترین نیازهای زندگی انسان و خواستههای معصومین(ع) داشتن دوست شایسته است.
استجابت دعاها با یاری خداوند
کسانی که با انجام عبادت و بندگی خدا را یاری می‌کنند، در کوران‌های زندگی خداوند آنها را یاری می‌فرماید و اگر دعا و نیازی داشته باشند، دعای آنها را مستجاب می‌فرماید. خداوند می‌فرماید: «إِن تَنصُرُوا اللَّهَ یَنصُرْکُمْ؛ اگر خداوند را یاری کنید، او نیز شما را یاری می‌کند». این سنت تخلف‌ناپذیر الهی است که اگر بخواهد ما را یاری کند، حتماً یاری خواهد کرد و اگر ما بر اثر نافرمانی‌ها و سرپیچی‌ها قابلیت نداشته باشیم، تمام قدرت‌های جهان نمی‌توانند ما را یاری و کمک کنند.
انتهای پیام
