برندگان و بازندگان بازار دنیا + فیلم

حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) در فرازی از خطبه متقین و در توصیف پارسایان  چنین فرموده است که اصولاً تقواپیشگی، تجارت پرسودی است که خداوند برای مؤمنان فراهم کرده است. نگاه قرآن و معارف دینی ما به زندگی به طور کلی یک نگاه تجاری و اقتصادی، نگاه سود و زیان و برد و باخت است. امیرالمؤمنین(ع) در تعبیر زیبایی، دنیا را به بازاری تشبیه می‌کند که هر کسی با هر سرمایه معینی به نام عُمر، برای کسب و کار و تجارت وارد این بازار می‌شود.

 

ایشان می‌فرمایند: «إنّما الدُّنیا سوقٌ رَبِحَ فیها قَومٌ و خَسِرَ آخَرُونَ»؛ یعنی دنیا بازاری است که گروهی در این بازار سود کرده و گروهی ضرر می‌کنند. آنان که علم تجارت و اقتصادِ زندگی بلد هستند با انبان پر سودی از بازار بیرون می‌شوند و آنان که این علم و دانش را ندارند همانگونه که قرآن کریم فرموده تبدیل به زیان دیده، ضرر کرده و ورشکسته می‌شوند.

 

قرآن کریم فرموده است: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَىٰ تِجَارَةٍ تُنْجِيكُمْ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ؛ ای اهل ایمان، آیا شما را به تجارتی سودمند که شما را از عذاب دردناک (آخرت) نجات بخشد دلالت کنم؟» (صف/ 10) اساساً قرآن کریم می‌فرماید که نقش پیامبران این است که به انسان‌ها علمِ تجارتِ زندگی بیاموزند تا در این تجارت زندگی نبازیم. خداوند به پیامبر می‌گوید که به مردم بگو که آیا می‌خواهید تجارتی به شما یاد دهم که نه صفرهای حساب بانکی شما را زیاد کند بلکه شما را از عذاب الیم اخروی برهاند.

 

در قرآن کریم اشارات گوناگونی به کسانی شده است که در تجارت خود می‌بازند و از جمله فرموده است: «أُولَٰئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الضَّلَالَةَ بِالْهُدَىٰ فَمَا رَبِحَتْ تِجَارَتُهُمْ وَمَا كَانُوا مُهْتَدِينَ؛ آنانند که گمراهی را به راه راست خریدند، پس تجارت ایشان سود نکرد و راه هدایت نیافتند» (بقره/ 10) همچنین به کسانی اشاره شده که در این سودای بازرگانی پیروزمندانه خارج می‌شوند. امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید یکی از عناصر و عوامل اصلی و اساسی و محوری نباختن در بازی زندگی، تقواپیشگی است و این تجارت پرسودی است که انسان چند روزی تلخی‌ها و ناکامی‌های دنیا را تحمل و بر آنها صبر کند و به پاس آن مقاماتی بلند دریافت کند.

 

 

مثلاً در جایی از قرآن کریم آمده است: «سَلَامٌ عَلَيْكُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ ۚ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ؛ و می‌گویندسلام و تحیت بر شما باد که صبر پیشه کردید، و بس نیک است سرانجام این سرای» (رعد/ 24)این پاداش بسیار نیکو و جایگاه والایی است که خداوند به متقین عطا می‌کند. اساساً تقوا را باید از منظر تجاری و برد و باخت ارزیابی کرد و شناخت. بسیار کسانی هستند که در این بازی زندگی ورشکسته می‌شوند، مال خود و سلامتی و خانواده و از همه بدتر خودشان را از دست می‌دهند.

 

قرآن کریم فرموده است: «فَاعْبُدُوا مَا شِئْتُمْ مِنْ دُونِهِ ۗ قُلْ إِنَّ الْخَاسِرِينَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَأَهْلِيهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ۗ أَلَا ذَٰلِكَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِينُ؛ شما هم هر که را می‌خواهید جز خدا بپرستید (که از غیر خدا جز زیان نمی‌بینید). بگو که زیانکاران آنان هستند که خود و اهل بیت خود را (از کفر و عصیان) در قیامت به خسران جاودان در افکنند، آگاه باشید که این همان زیان است که (در قیامت) بر همه آشکار است» (زمر/ 15) تلخ‌ترین ورشکستگی و بدترین خسران، از دست دادن خویش و خانواده است. متأسفانه این حکایت تلخ انسان روزگار ماست؛ انسانی که همه چیز را به دست می‌آورد اما خودش را از دست می‌دهد، انسانی که همه چیز دارد اما خودش را ندارد.

 

جمله زیبایی را به حضرت عیسی مسیح که سلام خدا بر او باد نسبت می‌دهند که فرمودند: چه سودی می‌برد آنکس که همه عالم را به دست می‌آورد اما خودش را از دست می‌دهد. برای در امان ماندن از خسرانی که خدای متعال در قرآن کریم به آن اشاره کرده باید تقوا پیشه کرد.