آفات تملق‌های دین‌سوز از منظر امیرمؤمنان(ع) + فیلم

به گزارش ایکنا، سیدحمید خویی از نوادگان آیت‌الله خویی و محقق و پژوهشگر نهج‌البلاغه و عضو هیئت علمی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران است. وی در سلسله درس‌گفتارهای «جرعه‌ای از کلام امیر(ع)» در خبرگزاری ایکنا به بیان نکاتی درباره خصوصیات متقین از منظر حضرت علی(ع) پرداخته که قسمت بیست و چهارم آن از نظر می‌گذرد؛

حضرت امیرالمؤمنین(ع) در فرازی از خطبه متقین فرموده‌اند: «إِذَا زُكِّيَ أَحَدٌ مِنْهُمْ خَافَ مِمَّا يُقَالُ‌ لَهُ‌ فَيَقُولُ أَنَا عْلَمُ بِنَفْسِي مِنْ غَيْرِي وَ رَبِّي أَعْلَمُ بِي مِنِّي بِنَفْسِي اللَّهُمَّ لَا تُؤَاخِذْنِي بِمَا يَقُولُونَ وَ اجْعَلْنِي أَفْضَلَ مِمَّا يَظُنُّونَ وَ اغْفِرْ لِي مَا لَا يَعْلَمُونَ»؛ یعنی هرگاه کسی از پارسایان و تقواپیشگان مورد ستایش قرار می‌گیرد، ترس وجودش را فرامی‌گیرد و بیمناک می‌شود و می‌گوید که خودم را بهتر از دیگران می‌شناسم و خدا من را بهتر از خودم می‌شناسد. پس دعا می‌کند که خدایا مرا به خاطر آنچه اینان می‌گویند مورد مؤاخذه قرار نده و من را بهتر از آنچه اینان گمان می‌برند قرار بده و بر من آنچه را که نمی‌دانند ببخشای.

یکی از مهم‌ترین خصوصیات متقین، گریز از قرار گرفتن در معرض ستایش‌ها و تمجید‌های نابه‌جاست، چون این تمجیدها، به اصطلاح خودمانی‌تر هندوانه زیر بغل گذاشتن‌ها، گاهی باعث افساد دین می‌شود. هروقت امیرالمؤمنین(ع) مورد ستایش قرار می‌گرفتند، مخاطبان را از این کار بازمی‌داشتند و از همان روزهای اولی که امام به حکومت رسید با مردم اتمام حجت کردند و فرمودند که با من آنگونه که پیش از این با جباران و حاکمان و فراعنه سخن گفته می‌شد سخن نگویید و کلمات ناراست در ستایش و بزرگ داشتن من نگویید.

امیرالمؤمنین(ع) به مردم فرمود که اگر می‌خواهید من را تجلیل و تعظیم کنید من را بنده خدا بدانید و بخوانید که هیچ تاج افتخاری ارزشمند‌تر از بندگی خدا بر سر انسانی نهاده نمی‌شود. عزت واقعی انسان در بندگی خداست، چون این تنها خصوصیت عزت‌بخشی است که هیچ کس آن را از انسان نمی‌گیرد. چه بسیار انسان‌هایی که در روزگارمان دیده‌ایم که روزی در اوج قدرت و روز دیگر در حضیض ذلت بوده‌اند.

یکی از آفات مهلک اجتماعی، ثناگویی و ستایش‌گویی‌های بی‌جا و تملق‌های دین‌سوز است. جامعه‌ای که در آن مجیزگویی و ستایش‌های غیرواقعی رواج یابد نشان‌دهنده مَرَض است و هم گوینده تملق قلب بیماری دارد و هم آن‌که مورد تملق قرار می‌گیرد در معرض آسیب بیماردلی است. لذا امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید که واکنش پارسایان به این تملق‌ها و مجیزگویی‌ها این است که خود را در جای حقیری و واقعی بنشانند و بگویند که خدایا من نازیبایی‌ها و معایبم را بهتر می‌شناسم و اینها خیلی چیزها را از من نمی‌دانند. در حقیقت این کلام امیرالمؤمنین(ع)، برای آموزش غیرمعصوم است، حضرت می‌فرمایند که خدایا تو بهتر من را می‌شناسی، پس من را بهتر از آنچه اینها گمان می‌برند قرار ده و آنچه را نمی‌دانند مورد مغفرت و بخشش خویش بدار.