دکتر اسلامی‌ندوشن دغدغه فرهنگ دارد

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ نشست نقد و بررسی آثار دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن و رونمایی از نخستین شماره مجله «نوشتار» صبح امروز ۲۳ مردادماه در جهاد دانشگاهی به صورت مجازی برگزار شد.

علی دهباشی، سردبیر مجله بخارا در این نشست درباره دکتر اسلامی ندوشن گفت: دکتر از وادی علم و حقوق وارد ادبیات شد و به علت تسلط به ادبیات فرانسه، اشعار بسیار دشوار این کشور و به ویژه از نوع بدیع از جمله شعر‌های «شارل بودلر» را ترجمه کرد. آن دوره وقتی دکتر داریوش شایگان کتاب ترجمه اشعار بودلر را می‌بیند، آن را بی‌نظیر وصف می‌کند.

وی افزود: استاد اسلامی ندوشن درباره فرهنگ و دل‌مشغولی‌هایش درباره زبان فارسی و اینکه غرب می‌تواند با تسلط فرهنگی آن را دچار آسیب کند، آثاری را مورد بررسی قرار داده و سفرنامه‌هایی درباره چین و اروپا نوشته که آثاری بسیار خوشخوان و حائز اهمیت است. 

دهباشی در ادامه درباره انتشار مجله نوشتار گفت: انتشار این شماره را به مجریان آن تبریک می‌گویم و امیدوارم نسخه وسیع آن منتشر شود که قطعاً مورد استقبال گسترده مخاطبان قرار خواهد گرفت.

ترویج گفتمان علم با نگاه نو

در ادامه این برنامه، حامد علی‌اکبرزاده، رئیس سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی و مدیرمسئول فصلنامه نوشتار گفت: اندیشه پیدایی مجله «نوشتار» را در راستای دغدغه‌هایم در حوزه نشر دنبال کردم. هدف اصلی «نوشتار» آن است که در حوزه کتاب، نشر و ترویج گفتمان علم با نگاه تازه و نو نقش‌آفرین باشد. همچنین معضل‌ها را ریشه‌یابی و راهکار‌های فرهیختگان را انعکاس دهد که در این راستا قدم‌های مثبتی برداشته شده است. 

وی در ادامه درباره استاد اسلامی ندوشن افزود: مجله «نوشتار» بنا دارد در هر شماره خود در بخش عمومی به حوزه کتاب و نشر بپردازد و در بخش ویژه نیز به نقد و بررسی آثار اندیشمندان خواهد پرداخت. نوشتار در شماره نخست به بررسی آثار دکتر اسلامی ندوشن پرداخته است. این استاد از برجستگان فرهنگ این سرزمین است. ایده مرکزی اندیشه استاد ندوشن؛ دغدغه فرهنگ ایران زمین است و این دغدغه بسیار مهم است. امیدواریم در شماره‌های بعدی، آثار دیگر اندیشمندان را نیز مورد بررسی و در اختیار اهل علم و فرهنگ قرار دهیم. 

در آستانه 96 سالگی استاد ندوشن

حسین مسرت، نویسنده و پژوهشگر در ادامه این نشست درباره زندگی و آثار دکتر اسلامی ندوشن گفت: دکتر اسلامی سوم شهریور ۱۳۰۴ در ندوشن به دنیا آمده است که چند روز دیگر ۹۶ سالگی این استاد بزرگ را جشن می‌گیریم. او تحصیلات ابتدایی را نخست در مدرسه ناصرخسرو آغاز کرد. پس از آن به دبستان رفت و دبیرستان را تا سوم متوسطه در دبیرستان ایرانشهر یزد گذراند. سپس برای ادامه تحصیل در سال ۱۳۲۳ به تهران عزیمت کرد و بقیه دوره متوسطه را در دبیرستان البرز به پایان رساند. در ادامه برای ادامه تحصیل وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران و موفق به دریافت مدرک لیسانس شد. پس از آن به منظور تکمیل تحصیلات به اروپا عزیمت کرد. پنج سال در فرانسه و انگلستان به اندوخته‌های علمی خود افزود و با گذراندن پایان‌نامه دکترای خود به نام کشور هند و کامنولث، راهی انگلستان شد، چون منابع پایان‌نامه‌اش در این کشور بود. پس از آن به دریافت دکترای حقوق بین‌الملل از دانشکده حقوق دانشگاه پاریس نائل آمد.

وی با اشاره به فعالیت‌های ادبی استاد اسلامی ندوشن افزود: استاد در سال ۱۳۳۷ همکاری مستمر خود را با مجله ادبی یغما شروع کرد و این همکاری تا سال ۱۳۵۷ ادامه داشت. در سال ۱۳۴۸ به عضویت دانشگاه تهران درآمد. آثار دکتر اسلامی را می‌توان به دو دسته منظوم و منثور تقسیم کرد که آثار منظوم نیز خود شامل دو دسته آثار سروده شده و ترجمه شده است. مجموعه شعر «گناه» به عنوان اولین اثر در سال ۱۳۲۹ منتشر شد و سپس «چشمه» در سال ۱۳۳۵ و آخرین اثر با عنوان «بهار در پاییز» در ۱۳۸۶ به چاپ رسید. آثار ترجمه شده‌ای از اشعار بودلر و لانگ فلو نیز در زمینه منظوم انجام شده است. در زمینه آثار منثور نیز می‌توان در زمینه نگارش در حوزه حقوق، جامعه، نقد ادبی، مقالات تاریخی، سیاسی و اجتماعی پرداخت.

مسرت ادامه داد: کتاب «جام جهان‌بین» شامل مجموعه مقالات دکتر اسلامی، فهرست آثار استاد در کتاب «مردی که ایران را از یاد نبرده است»، در زمینه نمایشنامه کتابی به نام «ابر زمانه و ابر زلف» و چندین سفرنامه از آثار دیگر استاد اسلامی ندوشن است و در مجموع بیش از ۶۰ کتاب از دکتر اسلامی چاپ شده است. معروف‌ترین اثر او که با استقبال خوبی روبرو شد، دوره چهار جلدی «روزها» است که زندگی استاد را از ۴ سالگی تا ۵۷ سالگی دربرمی‌گیرد. اما دکتر به دلایلی نوشتن این اثر را پس از ۵۷ سالگی ادامه نداد و آخرین سالی که این کتاب چاپ شد، همین تاریخ است. آخرین کتاب چاپ شده از او «برگریزان» که در سال 1394 منتشر شده است. در واقع با این کتاب از حوزه ادبیات خارج شد.

بازنویسی اسطوره یونانی

پیام شمس‌الدینی، نویسنده و پژوهشگر ادبیات در پایان این نشست، درباره تاریخ ادبیات تطبیقی گفت: ادبیات تطبیقی در فرانسه شکل گرفته و دکتر اسلامی ندوشن به دلیل احاطه بر ادبیات فرانسه، کار خود را با ترجمه شروع کرد.

وی در ادامه به مقاله «فدر و سودابه از نظر راسین و فردوسی» دکتر اسلامی ندوشن اشاره کرد و گفت: دکتر اسلامی در این مقاله، اسطوره یونانی را بازنویسی و از حالت اسطوره به نمایشنامه تبدیل کرده است. همین مقاله به دلیل اهمیتش در سال ۱۳۵۰ به زبان فرانسه ترجمه شد. در این مقاله هم به خط داستانی و هم تفاوت‌ها پرداخته شده است. همچنین بازتاب فرهنگ در ایران و یونان باستان مورد بررسی قرار گرفته است. دکتر اسلامی از مقایسه تک تک شخصیت‌ها نیز غافل نشده و تمام شیوه آشنایی و گفتار فدر و سودابه و سیاوش را بررسی می‌کند.

شمس‌الدینی ادامه داد: کار‌هایی که اسلامی ندوشن انجام داد، باعث پدید آمدن دانش ادبیات تطبیقی در ایران شد و گفتمان و گفت‌وگویی میان اهل ادب شکل گرفت، اما این رشته به محاق رفت و امیدواریم به صورت رشته دانشگاهی ایجاد شود و به فربه شدن دانش ما در این زمینه کمک کند. پیشنهاد می‌کنم در ویژه‌نامه‌ای به تاریخ ادبیات تطبیقی در ایران پرداخته شود. 

یادآور می‌شود، فصلنامه «نوشتار» به صاحب‌امتیازی سازمان انتشارات جهاددانشگاهی و مدیرمسئولی حامد علی‌اکبرزاده منتشر می‌شود. هر شماره از این مجله در قالب پرونده ویژه، آثار یکی از اندیشمندان معاصر را نقد و بررسی می‌کند که شماره نخست مجله به آثار و پروژه فکری دکتر محمد‌علی اسلامی‌ندوشن اختصاص یافته است.