آزاداندیشی لازمه موفقیت پژوهش در گام دوم انقلاب است

به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست «بایسته‌های پژوهش در گام دوم انقلاب با تأکید بر تربیت دینی و تراز انقلاب اسلامی» امروز شنبه 27 آذر از سوی پژوهشگاه‌ فرهنگ و معارف اسلامی با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین نیکزاد عیسی‌زاده، معاون آموزشی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، برگزار شد.

در ادامه متن سخنان وی را می‌خوانید:

سؤال مهم این است که چرا پژوهش در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی این‌قدر مورد توجه مقام معظم رهبری قرار گرفته و بر آن تأکید شده است؟ رهبر معظم انقلاب در صفحه 27 به بعد این بیانیه که آغاز گام دوم انقلاب را بیان می‌کنند و پس از توصیه‌ها و بایدهای مسیر، اولین عنوان و مفهوم کلیدی‌ای که بیان می‌کنند موضوع پژوهش است. همه می‌دانیم که پژوهش پیشران حرکت توسعه در مسیر دانش است و اگر در هر حرکت علمی، پژوهشی عمیق نداشته باشیم، حرکت دانشی ما به نتیجه مطلوبی نخواهد رسید و اگر هم برسد از عمق لازم بهره‌مند نیست.

نقش پژوهش در رشد و توسعه کشور

همچنین لازمه دستیابی به اهداف دانش قطعاً پژوهش است و امروزه هر حرکت دانشی که اتفاق می‌افتد یک پیوست دانشی در کنار آن قرار می‌دهند که در راستای رشد و توسعه است و این سند توسعه چیزی غیر از یک پژوهش عمیق برای دیدن ابعاد پدیده نیست که در درون خود آسیب‌شناسی نیز دارد. ذیل بایسته‌ها باید به چند نکته اشاره کنیم. اول اینکه چرا در گام دوم انقلاب باید دنبال بایسته‌هایی باشیم؟ ما می‌توانیم بیانیه گام دوم انقلاب را در حد چند خوانش به عنوان یک متن سیاسی، علمی و فرهنگی و اجتماعی مورد توجه قرار دهیم. البته برخی به همین خوانش هم نپرداخته‌اند.

درباره نامه 31 نهج‌البلاغه اولین سؤال این است که مگر امام حسن(ع) در کنار امیرالمؤمنین(ع) نبودند، پس چرا ایشان نامه نوشتند؟ هدف این بوده که مطالب در تاریخ بماند چراکه نکات مطرح شده در آن بسیار حیاتی است و می‌‌تواند پیشرانی برای همه جوانانی باشد که می‌خواهند در مسیر تربیت دینی حرکت کنند. بنابراین اگر مقام معظم رهبری چنین بیانیه‌ای را نوشتند، قطعاً به دنبال این هستند که ما به عنوان مخاطبان به دنبال بایدها و نکات دقیقی باشیم که در این بیانیه مورد توجه ایشان قرار گرفته است.

دلایل اهمیت بیانیه گام دوم انقلاب

با توجه به اهمیتی که گام دوم انقلاب و همچنین این بیانیه دارد باید با نگاه به آسیب‌شناسی چهل ساله اول و درس گرفتن از آن بتوانیم نقشه چهل ساله دوم را طراحی کنیم. یکی از دلایل این مسئله تغییرات سیاسی، فرهنگی و معنوی است که در عرصه بین‌المللی اتفاق می‌افتد. مقام معظم رهبری اشاره کرده‌اند که امروزه جامعه غربی رو به متلاشی است. الگویی که انقلاب اسلامی ارائه می‌دهد مکتبی است که حرف برای گفتن دارد. لذا گام دوم که یک الگوی تمام‌عیار است اهمیت بسیاری دارد.

امروز از ونزوئلا که در کنار آمریکا قرار گرفته و در خود آمریکا و بسیاری از کشورهای آفریقایی چشمشان به مکتب سیاسی ارائه‌شده توسط جمهوری اسلامی ایران است و این امر نشان می‌دهد که مقام معظم رهبری به خوبی راهبردهای چهل ساله بعدی را بیان کرده‌اند. نکته دیگر اینکه وقت بسیار محدود است، چراکه سرعت تغییر و تحول زیاد است و اگر لحظه‌ای درنگ کنیم، شاید فرسنگ‌ها از این تحولات عقب بمانیم و متأثر از هجمه‌های فرهنگی شویم. لذا باید در این بیانیه به بایسته‌هایی توجه کنیم.

نکته دیگر درباره بایسته‌ها، عقب ماندگی جهان اسلام از غرب است و اگر امروزه پیشرفت‌هایی در غرب رخ می‌‌دهد ترجمان علمی جهان اسلام است. سیدجمال‌الدین اسدآبادی علت آغاز حرکت خود را همین موضوع می‌داند. همچنین الگو بودن انقلاب ایران برای همه مردم آزادی‌خواه و مخصوصاً مسلمانان دنیاست. امروز بایسته‌های پژوهشی را دنبال می‌کنیم اما در بیانیه گام دوم انقلاب فقط عرصه پژوهش مورد توجه نیست، بلکه عرصه آموزش، اقتصاد، سیاست، فرهنگ، معنویت و... مورد توجه قرار گرفته است که باید مورد توجه قرار گیرد.بنابراین در اینجاست که باید بایسته‌های پژوهش بر اساس مؤلفه‌های گام دوم انقلاب تنظیم شود و سنخیتی میان آنها وجود داشته باشد. درباره علت اهمیت تربیت دینی در تراز انقلاب اسلامی باید گفت که نقطه ثقل پیشرفت پژوهش در مسیر گام دوم چیزی غیر از تربیت تحت تعالیم دینی اسلامی و اخلاقی نیست که باید در نقطه مرکزی علم و پژوهش وجود داشته باشد.

جایگاه پژوهش در بیانیه گام دوم انقلاب

علامه طباطبایی می‌فرماید حرکت تکاملی انسان در زندگی همانند نقاط کنار هم نیست، بلکه یک حرکت خطی است. مقام معظم رهبری نیز بر تداوم گام اول و گام دوم به عنوان یک حرکت خطی و نه دو نقطه کنار هم اشاره می‌کنند. اگر قرار است گام دوم محقق شود، مبتنی بر تحقق گام اول و وابسته به تجربه‌اندوزی و آسیب‌شناسی گام اول است. هدف‌گذاری مشخصی هم برای مسیر تعریف شده است که این هدفگذاری در بیانات حضرت امام(ره)، مقام معظم رهبری و امثال شهید مطهری و شهید بهشتی وجود دارد.

رهبر معظم انقلاب در این بیانیه کلمه آزادی را به کار می‌برند. لذا پژوهش علمی درست آن است که پژوهشگر از آزاداندیشی برخوردار باشد وگرنه پژوهش معنادار و نتیجه‌بخش نخواهد بود. همچنین ایشان از انقلاب عظیم و پایدار، درخشان و کشور و ملتی آزاد، مقتدر، باعزت، متدین و پیشرفته در علم، انباشته از تجربیات گرانبها، دارای تأثیری اساسی در منطقه و منطقی قوی در مسائل جهانی سخن می‌‌گویند. وقتی همه این مؤلفه‌ها در بایسته‌های پژوهشی تحلیل شود، می‌توان برای هرکدام از آنها راهبرد و برنامه نوشت. یک پژوهش کارآمد و نتیجه‌بخش و در تراز انقلاب اسلامی نیز باید بر اساس این مؤلفه‌ها تدوین شود.

گلایه‌ای که مقام معظم رهبری و بسیاری از دلسوزان از وضعیت پژوهش‌ها داشته‌اند در مورد تأثیرگذار نبودن آنهاست. اگر پژوهشی تأثیرگذار نباشد، کارآمد نیست، بلکه پژوهش کارآمد باید مسئله‌محور باشد. کتابخانه‌های دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها مملو از پایان‌نامه‌ها و رساله‌های ارشد و دکتری است که خاک می‌خوردند، چراکه مسئله‌محور و کارآمد نیستند و به همین دلیل در بسیاری از عرصه‌های صنعتی و اجتماعی دارای مشکل هستیم. حال چرا امروزه با مشکلاتی در حوزه آب و خاک و سایر مسائل زیست محیطی روبه‌روئیم؟ زیرا پژوهش باید آنها را برطرف کند و پژوهشی می‌تواند حلّال مشکلات باشد که تأثیری اساسی در کشور، منطقه و جهان داشته باشد. این مسائل باید حرکت ما را در مسائل پژوهشی رقم بزند و باید با توجه به این راهبردها در بیانیه گام دوم انقلاب، مراکز پژوهشی مسائل پژوهشی خود را تعریف کنند.