به گزارش ایکنا به نقل از NCBI، روسیه به عنوان کشوری از شرق تا غرب امتداد داشته، در طول تاریخ خود، ترکیبی از فرهنگها و مکانی برای مسیرهای تجاری مختلف بوده است. جمعیت مسلمان بومی روسیه معمولاً بر اساس برآوردهای مختلف بین 15 تا 25 میلیون نفر (10 تا 17 درصد از کل جمعیت) ارزیابی میشود. مفهوم تأمین مالی اسلامی در پهناورترین کشور جهان به دلیل داشتن جمعیت مسلمان مورد توجه بوده است.
در دهه 1990، اولین تلاشها برای توجیه و حمایت از ایجاد بانکهای اسلامی در روسیه صورت گرفت. این فرآیند در کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق به عنوان یک ویژگی طبیعی بیداری دینی در نظر گرفته میشود.
اولین و تنها بانکی که خود را بهعنوان مؤسسهای پیرو قوانین تأمین مالی اسلامی در روسیه معرفی کرد، بانک بدر فورته (Badr Forte Bank) بود که طیف محدودی از محصولات و خدمات مرتبط با تأمین مالی اسلامی عرضه کرد اما فعالیت این بانک که از سال 1996 آغاز شده بود در سال 2006 متوقف شد.
در دهه 2010 چندین پروژه تامین مألی اسلامی در مناطق مختلف روسیه ایجاد شد. برخی از آنها هنوز وجود دارند. از 2014، زمانی که بازار سرمایه غرب برای روسیه به دلیل تحریمهای مرتبط با الحاق کریمه محدود شد، مقامات روسی به همراه برخی بانکها و شرکتهای بزرگ، برای اولینبار نگاه خود را به بانکداری اسلامی به عنوان یک جایگزین معطوف کردند. روابط رو به توسعه و در سطح بالای سیاسی، بین روسیه و کشورهای خلیج فارس، فرصتهای جدیدی را برای همکاریهای اقتصادی، از جمله بخش تأمین مالی اسلامی، گشود. همکاری مؤثر در سرمایهگذاری با شرکتها و صندوقهای خارجی نیز به توسعه و رشد بازار تأمین مالی اسلامی داخلی از جمله پروژههای تجاری کمک کرد.
تحریمهای اعمال شده بر روسیه، دامنه منابع مالی را که سازمانهای روسی میتوانند از بازار بینالمللی جذب کنند، محدود کرده است. بخش محلی، بهویژه، شرکتهای کوچک و متوسط، فاقد منابع مالی برای گسترش کسب و کار خود هستند. ابزارهای تأمین مالی اسلامی، مبتنی بر مکانیسمهای تأمین مالی تجارت و مشارکت ریسک، جایگزین مناسبی برای مشاغل، مستقل از دیدگاههای دینی آنها شده است.
از آنجایی که حوزه تأمین مالی اسلامی در روسیه تاکنون فاقد تنظیم مقررات بوده است، هیچ ثبت رسمی یا فهرستی از شرکتهای مالی اسلامی یا پروژهها و معاملات مالی اسلامی وجود ندارد.
با این همه مؤسسات و شرکتهای مالی وجود دارند که خدمات تأمین مالی اسلامی را در روسیه ارائه میکنند. مؤسسات و پروژههای تأمین مالی اسلامی در روسیه عمدتاً از 2011 تأسیس شده و با اینکه همه آنها امروز فعالیت ندارند، اما تجربه هر یک به توسعه کلی بازار تأمین مالی اسلامی کمک کرده است.
این مؤسسات را میتوان بهطور تقریبی به شش گروه اصلی تقسیم کرد: مؤسسات مالی خرد غیربانکی، مؤسسات بانکی، شرکتهای سرمایهگذاری، شرکتهای مدیریت دارایی، تعاونیهای تأمین مالی وام مسکن و سایر شرکتها (شرکتهای لیزینگ، اعتبارات خرد و بیمه).
گروه اول عمدتاً از سوی شرکتهای فعال در حوزه تأمین مالی اسلامی تمامعیار نمایندگی میشوند. گروه دوم، بانکهایی هستند که محصولات و خدمات تأمین مالی اسلامی را از طریق شعبه جداگانه (پنجره اسلامی) یا بدون ایجاد آن و با ارائه محصولات مالی آزمایشی اجرا میکنند. واحدهای گروه سوم عمدتاً در قالب یک شرکت سرمایهگذاری سازماندهی میشوند. گروه چهارم، مدیران داراییهای متعارفی هستند که یک صندوق سرمایهگذاری متقابل منطبق با شریعت جداگانه ایجاد کردند. گروه پنجم توسط یک تعاونی ارائه میشود که خدمات مالی وام مسکن اسلامی را ارائه میدهد و بازاری امیدوار کننده در روسیه را نمایندگی میکند و گروه ششم انواع دیگری از مؤسسات را که در پنج مورد اول قرار ندارند، نمایندگی میکند.
تعداد کارکنان شرکتها و پروژههای مالی اسلامی در روسیه امروزه حداقل حدود 150 متخصص است. تعداد کل مشتریان حدود 40 هزار نفر تخمین زده شده و پروژههایی که در حال حاضر فعال نیستند با بالاترین برآورد 25 هزار مشتری داشتند.
معروفترین و بزرگترین شرکتهای تأمین مالی خرد اسلامی از نظر دارایی، خانه مالی «عمل» (Amal Finance House) و شرکت «لا ربا»(LaRiba Finance Company) هستند.
مدلهای کسب و کار این دو شرکت با وجود یکسان بودن خدمات، متفاوت است. شرکت «لا ربا» که در داغستان فعالیت دارد، عمدتاً در تأمین مالی مرابحه کوتاهمدت در بخش خردهفروشی تخصص دارد. خانه مالی عمل عمدتاً بر تأمین مالی کسب و کار متمرکز است اما در سال 2019، خانه مالی «عمل» خدمات تأمین مالی خردهفروشی کوتاه مدتی را هم معرفی کرد.
شرکتهای مذکور از 2011 به عنوان محرکهای اصلی صنعت تأمین مالی اسلامی در روسیه بودند و دیگران را تشویق کردند که به ابتکارات مشابهی دست یابند.
وبسایت شرکت لا ربا، کاتالوگ دقیقی از کالاهایی را که میتوان از طریق این شرکت تهیه کرد ارائه میدهد: لوازم الکترونیکی و مسکن، مبلمان، تجهیزات کافهها، دوچرخه، امکانات آموزشی، کالاها و تجهیزات برای کودکان، تجهیزات عکس و فیلم، ماشینآلات خنککننده و تجهیزات. این شرکت همچنین تأمین مالی خودرو را نیز تأمین میکند.
Sberbank، بزرگترین بانک روسیه از نظر دارایی، در سال 2019 اعلام کرد که بخش تأمین مالی اسلامی آن به 16 میلیارد روبل (250 میلیون دلار) رسیده است. این مبلغ شامل قرارداد در ترکمنستان به مبلغ 14 میلیارد روبل (219.5 میلیون دلار) در آوریل 2019 است. این بانک عمدتاً بر تأمین مالی تجارت صادراتی (عمدتاً غلات) متمرکز است که حدود 98 درصد از عملیات تأمین مالی اسلامی آن را تشکیل میدهد.
به گفته اولگ گانیف(Oleg Ganeev)، نایب رئیس اول Sberbank، این بانک تأمین مالی اسلامی را به عنوان «یک مدل کسب و کار مجزا با بخش مشتری مجزا» و «یک خط محصول منحصر به فرد و سیستم مدیریت ریسک اختصاصی آن مطابق با ارزشهای اخلاق اسلامی» در نظر گرفته است. این بانک، در حال آمادهسازی برای راهاندازی محصولات و خدمات مالی شراکتی در سراسر مناطق روسیه، هم برای مشتریان شرکتی و هم برای مشتریان خرد بوده که در مناطق با تراکم بالای ساکنان مسلمان فعالیت دارد و جذابیت سرمایهگذاری این مناطق را افزایش میدهد.
در حال حاضر، از حدود 30 طرح پروژه مالی اسلامی که در روسیه در دوره 2010-2018 راهاندازی شد، حدود بیست پروژه فعال هستند که رشد و گسترش را نشان میدهند. بخش عمده این رشد در طول سالهای 2017 ـ 2019 به دلیل شروع ارائه خدمات تأمین مالی اسلامی توسط Sberbank بوده است.
در حال حاضر، فقدان مقررات جامع در حوزه تأمین مالی اسلامی جنبهای منفی است که تازهواردان و مشتریان بالقوه این خدمات را در روسیه برای دریافت آن محتاط کرده است. البته این باعث شده که آزادی نسبی بازار به شرکتهای موجود اجازه دهد تا این خدمات را آزمایش و از این بخش ویژه در حال ظهور استفاده کنند.
انتهای پیام