برکات زیارت حضرت شمس‌الشموس

یکی از زیارتگاه‌های ائمه بزرگوار شیعه که حتی مورد توجه غیر مسلمانان نیز هست، مرقد مطهر و منوّر حضرت علی‌بن موسی‌الرضا(ع) است و ریشه این عشق و علاقه، احادیث و روایاتی است که در رابطه با فضیلت و آثار و برکات زیارت آن حضرت صادر شده است. احادیث و سخنانی که در این مورد از پیامبر گرامی اسلام (ص) و ائمه بزرگوار وارد و نقل شده است، چند دسته هستند.

پاداش بهشت

دسته اول احادیثی است که پاداش زیارت امام هشتم(ع) را بهشت دانسته‌اند که نمونه‌ای از آن‌ها بیان می‌شوند:

1- امام صادق(ع) از اجداد خود و آنان از پیامبر اکرم (ص) نقل کرده‌اند که رسول خدا (ص) فرمود: ستُدفن بضعة منی بأرض خراسان، لایزورها مؤمن إلا اوجب الله له الجنة وحرّم جسده علی النار (مجلسی، 1339ق، جلد 102، صفحه 31).

به زودی پاره‌ای از تن من در سرزمین خراسان دفن می‌شود، هر مؤمنی او را زیارت کند، خداوند بهشت را برای او واجب کرده و جسم او را بر آتش جهنم حرام می‌کند.

2- امام صادق(ع) فرمودند: یقتل حفدتی بأرض خراسان فی مدینة یقال لها طوس، من زاره إلیها عارفاً بحقّه اخذته بیدی یوم القیامة وادخلته الجنة وان کان من أهل الکبائر (همان، 1339ق، جلد 102، صفحه 35). نوه‌ام در سرزمین خراسان، در شهری که به آن طوس گفته می‌شود، کشته می‌گردد. کسی که او را زیارت کند، درحالی که عارف به حق او باشد، من روز قیامت دست او را می‌گیرم و او را وارد بهشت می‌کنم.

3- ابن اسباط گوید: سألت أباجعفر علیه السلام: ما لمن زار والدک بخراسان؟ قال: الجنّة والله، الجنّة والله (همان، 1339ق، ج102لد ، صفحه 37). از امام جواد(ع) پرسیدم: «پاداش کسی که پدرت را زیارت کند، چیست»؟ حضرت فرمود: «به خدا قسم بهشت است؛ به خدا قسم بهشت است».

4-  امام موسی‌بن جعفر(ع) فرمود: من زار ابنی هذا و اومأ إلی ابی الحسن الرضا علیه السلام فله الجنّة (ابن قولویه، 1356ق، صفحه 306). کسی که این فرزندم را زیارت کند اشاره کرد به امام رضا(ع) پس بهشت از آن اوست.

آمرزش گناهان

دسته دوم احادیثی هستند که می‌گویند: کسی که امام رضا(ع) را زیارت کند، گناهانش آمرزیده خواهد شد.

1- رسول خدا (ص) فرمود: ستدفن بضعة منّی بخراسان مازارها مکروب إلّا نفّس الله کربته ولامذنب إلّا غفر الله ذنوبه (همان، 1339ق، جلد 102، صفحه 33). به زودی پاره‎ای از تن من در خراسان دفن می‌شود؛ هیچ غمگینی او را زیارت نمی‌کند، مگر اینکه خداوند غم و اندوه او را می‌زداید و هیچ گناهکاری به زیارت او نمی‌رود، جز اینکه خداوند گناهان او را می‌آمرزد.

2- امیرمؤمنان علی(ع) فرمود: سیقتل رجل من ولدی بأرض خراسان بالسمّ ظلماً اسمه اسمی، واسم أبیه اسم ابن عمران موسی علیه السلام، ألا فمن زاره فی غربته غفر الله ذنوبه ما تقدّم منها و ما تأخرّ، ولو کانت مثل عدد النجوم وقطر الأمطار وورق الأشجار (همان، 1339ق، جلد 102، صفحه 34). به زودی مردی از فرزندان من در سرزمین خراسان با سمّ، به طور ظالمانه، شهید می‌شود که نام او نام من است و نام پدر او، نام پسر عمران، یعنی موسی(ع) است. آگاه باشید کسی که او را در حال غربت زیارت کند، خداوند گناهان گذشته و آینده او را می‌بخشد؛ اگرچه به تعداد ستارگان آسمان و قطرات باران‌ها و برگ درختان باشد.

3- امام رضا(ع) فرمود: إنی سَاُقْتَلُ بالسمّ مظلوماً، فمن زارنی عارفاً بحقّی غفرالله ما تقدّم من ذنبه و ما تأخرّ (همان، 1339ق، جلد 102، صفحه 38). من به زودی ظالمانه با سمّ کشته خواهم شد؛ پس کسی که مرا با شناخت حقّم زیارت کند، خداوند گناه گذشته و آینده اش را بیامرزد.

4- اباصلت هروی گوید: کنت عند الرضا(ع)، فدخل علیه قوم من اهل قم، فسلّموا علیه، فردّ علیهم و قرّبهم، ثمّ قال لهم الرضا علیه السلام: مرحباً بکم وأهلاً فأنتم شیعتنا حقّاً وسیأتی علیکم یوم تزورونی فیه تربتی بطوس، ألا فمن زارنی و هو علی غسل خرج من ذنوبه کیوم ولدته امّه (شیخ صدوق، 1404ق، صفحه 291). خدمت امام هشتم بودم، گروهی از مردم قم بر آن حضرت وارد شده، بر او سلام کردند. امام پاسخ سلام آنان را داد و آنان را نزدیکش خواند. سپس به آنان فرمود: «خوش آمدید؛ شما به حق شیعیان ما هستید. به زودی بر شما روزی خواهد آمد که در آن روز شما تربت مرا در شهر طوس زیارت می‌کنید. آگاه باشید، کسی که مرا با غسل زیارت کند، او از گناهانش بیرون می‌رود و همانند کسی می‌شود که از مادرش متولد شده است.

حرام شدن آتش بر بدن زائر امام

دسته سوم احادیثی هستند که با صراحت بیان می‌کنند که هرکس امام هشتم را زیارت کند، خداوند بدن او را بر آتش جهنم حرام می‌کند.

1-  حضرت عبدالعظیم حسنی فرمود: سمعت أباجعفر الثانی علیه السلام یقول: مازار أبی علیه السلام أحد فاصابه أذی من مطر او برد او حرّ إلّا حرّم الله جسده علی النار (مجلسی، 1339ق، جلد 102، صفحه 36). از امام جواد(ع) شنیدم که می‌فرمود: «هیچ کس پدرم را زیارت نمی‌کند و صدمه‌ای از باران و سرما و گرما به او نمی‌رسد، مگر اینکه خداوند بدن او را بر آتش جهنم حرام می‌کند».

2- امام رضا(ع) فرمود: وما من مؤمن یزورنی فتصیب وجهه قطرة من السماء إلّا حرّم الله جسده علی النّار (همانجا). هیچ مؤمنی نیست که مرا زیارت کند و قطره‌ای باران بر صورتش بخورد، جز اینکه خداوند بدن او را بر آتش حرام گرداند.

3- ابوهاشم جعفر می‌گوید: سمعت أباجعفر محمدبن علی(ع) یقول: انّ بین جبلی طوس قبضة، قبضت من الجنة، من دخلها کان آمنا یوم القیامة من النار (شیخ صدوق، 1404ق، جلد 1، صفحه 286). از امام جواد(ع) شنیدم که فرمود: «میان دو کوه شهر طوس قسمتی از زمین است که از بهشت برداشته شده است؛ هرکس وارد آن سرزمین شود، روز قیامت از آتش جهنم در امان خواهد بود».

شفاعت اهل  بیت(ع)

دسته چهارم روایاتی هستند که می‌گویند کسانی که امام علی‌بن موسی الرضا(ع) را زیارت کنند، روز قیامت اهل بیت(ع) آنان را شفاعت خواهند کرد.

1- بزنطی می‌گوید از امام رضا(ع) شنیدم که می‌فرمود: مازارنی أحد من اولیائی عارفاً بحقّی إلّا تشفّعت فیه یوم القیامة (مجلسی، 1339ق، جلد 102، صفحه 33). هیچ‌یک از دوستان من مرا با شناخت حق من زیارت نمی‌کند، جز اینکه من روز قیامت او را شفاعت می‌کنم.

2- علی‌بن حسن بن فضال از پدرش نقل کرده که او گفت از امام هشتم شنیدم که می‌فرمود: أنا مقتول و مسموم و مدفون بأرض غربة أعلم ذلک بعهد عهده إلیّ أبی، عن أبیه عن آبائه، عن علی بن ابی طالب علیه السلام، عن رسول الله (ص): ألا فمن زارنی فی غربتی کنت أنا و آبائی شفعاءه یوم القیامة، و من کنّا شفعاءه نجی ولو کان علیه مثل وزر الثقلین (شیخ صدوق، 1404ق، جلد 1، صفحه 294). من مسموم و کشته و در سرزمین غربت دفن خواهم شد. این عهدی بود که پدرم از پدرش و او از پدرانش و آن بزرگوار از امیرالمؤمنین علیه السلام و او هم از رسول خدا (ص) گرفته و اعلام کرده است. آگاه باشید هرکس مرا در غربت زیارت کند، من و پدرانم در روز قیامت شفیع او خواهیم بود و هر کس ما شفیع او باشیم، نجات پیدا خواهد کرد؛ اگر چه وزر و وبال جنّ و انس به گردن او باشد.

3- حسن‌بن علی وشاء گوید از حضرت ابوالحسن الرضا(ع) شنیدم که می‌فرمود: انّ لکل امام عهداً فی عنق اولیائه وشیعته، و انّ من تمام الوفا بالعهد و حسن الأداء زیارة قبورهم، فمن زارهم رغبة فی زیارتهم و تصدیقاً بما رغبوا فیه کانت ائمتهم شفعاءهم یوم القیامة (همان، 1404ق، جلد 1، صفحه 291). برای هر امامی بر گردن دوستان و شیعیانش پیمانی هست و از جمله شرایط وفای به عهد و ادای آن، زیارت قبرهای آن امامان است. پس کسی که با رغبت و علاقه و از روی تصدیق و تأیید آنچه آنان در آن رغبت دارند، زیارت کند، آن امامان روز قیامت شفیع آنها خواهند بود.

ثواب هزار حج

دسته پنجم، روایاتی هستند که می‌گویند کسی که امام رضا(ع) را زیارت کند، خداوند ثواب هزار حج، بلکه بیشتر، به او عطا خواهد کرد.

1-  احمدبن أبی نصر بزنطی گوید: قرأت فی کتاب ابی الحسن الرضا علیه السلام: أبلغ شیعتی انّ زیارتی تعدل عندالله الف حجة قال فقلت لأبی جعفر علیه السلام ألف حجة؟ قال: ای والله وألف ألف حجّة لمن زاره عارفاً بحقّه (ابن قولویه، 1356ق، صفحه 306). در نامه امام رضا(ع) چنین خواندم: «به شیعیان من ابلاغ کن که زیارت من پیش خدا معادل هزار حج است». به امام جواد(ع) گفتم: «ثواب هزار حج»؟ فرمود: «بله، به خدا قسم بلکه ثواب هزار هزار حج را دارد برای کسی که آن حضرت را زیارت کند، در حالی که عارف به حق او باشد».

2- امام هفتم فرمود: من زار قبر ولدی کان له عندالله سبعین حجة مبرورة قال: قلت: سبعین حجّة؟ قال: نعم و سبعمأة حجّة، قلت سبعمأة حجة؟! قال: نعم وسبعین ألف حجة، قلت: وسبعین الف حجة؟! قال: نعم، ورب حجّة لاتقبل. . . (همان، 1356ق، صفحه 307). کسی که قبر فرزندم را زیارت کند، او پیش خدا ثواب هفتاد حج نیکو خواهد داشت. راوی گفت عرض کردم: «ثواب هفتاد حج»؟! حضرت فرمود: «بله، بلکه پاداش هفتصد حج را دارد». عرض کردم: «هفتصد حج»؟! فرمود: «بله، بلکه ثواب هفتاد هزار حج را دارد». راوی گوید: «باز گفتم هفتاد هزار حج»؟! حضرت فرمود: «بله، چه بسا گاهی حج مورد قبول واقع نمی‌شود. . .».

لازم به توضیح است که زیارت افراد، از نظر اخلاص و حالت عرفانی و کمال و نقص مختلف است. از این‌رو شاید اختلاف در تعداد حج‌ها و ثواب هم به همین جهت باشد.

ثواب شهید

دسته ششم روایاتی وارد شده که پاداش ثواب زیارت امام رضا(ع) همانند ثواب چندین شهید است:

1- امام صادق(ع) در ضمن حدیثی فرمود: من زاره عارفاً بحقّه اعطاه الله عزّوجّل أجر سبعین شهیداً ممّن استشهد بین یدی رسول الله (ص) حقیقة (مجلسی، 1339ق، جلد 102، صفحه 35). کسی که امام رضا(ع) را با شناخت حق او زیارت کند، خداوند بزرگ پاداش هفتاد شهید حقیقی، از شهیدانی که در رکاب پیامبر اکرم(ص) شهید شده‌اند، را به او عطا می‌کند.

2- امام رضا(ع) در ضمن حدیثی چنین فرمود: ألا من زارنی فی غربتی کتب الله تعالی له أجر مأة ألف شهید (شیخ صدوق، 1404ق، صفحه 287). کسی که مرا در حال غربتم زیارت کند، خداوند برای او پاداش صد هزار شهید را می‌نویسد.

3- علی‌بن عبدالله از امام هفتم نقل کرده است: مر به إبنه و هو شابّ حدث و بنوه مجتمعون عنده فقال: انّ ابنی هذا یموت فی أرض غربة، فمن زاره مسلّما لأمره، عارفاً بحقّه کان عندالله عزّوجّل کشهداء بدر (ابن قولویه، 1356ق، صفحه 304). فرزند آن حضرت (امام رضا) که در سن نوجوانی بود، بر او عبور کرد، در حالی که فرزندان دیگرش هم کنار او جمع بودند. حضرت فرمود: «این فرزندم در سرزمین غربت از دنیا می‌رود. پس هرکس او را زیارت کند، در حالی که تسلیم فرمان او و عارف به حق او باشد، پیش خدا همانند شهدای بدر خواهد بود».

گردآوری: حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا حدادیان، دبیر مجمع نخبگان حوزوی و دانشگاهی فارس