علت سفر حضرت معصومه(س) به ایران چه بود؟

به گزارش ایکنا از البرز، حضرت معصومه(س) خواهر امام رضا(ع) بعد از گذشت یک سال از هجرت برادرش به خراسان، برای دیدار آن حضرت به همراه عده‌ای از بنی‌هاشم راهی ایران می‌شود اما در ساوه گرفتار ماموران حکومت عباسی می‌شود. شیعیان قم پس از اطلاع از ورود حضرت معصومه(س) به ساوه، نزد وی رفتند و از آن حضرت خواستند به شهر قم بیاید و حضرت معصومه(س) نیز به درخواست آنها پاسخ مثبت داده و در خانه موسی بن خزرج که امروز در محله «میدان میر» قرار داد ساکن می‌شود.

در دوران اختناق سیاسی و اجتماعی شدید بنی‌العباس و دشمنی آنها با خاندان رسول‌الله و ولی‌عهدی اجباری برای امام رضا(ع)، امر تبلیغ و تبیین فرهنگ ناب تشیع باید با سیاست خاصی از سوی خاندان موسی بن‌جعفر(ع) انجام می‌شد. حرکت کاروانی از بنی‌هاشم به مدیریت حضرت معصومه(س) به سمت ایران اگر چه در ظاهر با هدف دیدار با برادرش انجام شد، اما اهداف بزرگتر این سفر روشنگری حضرت معصومه(س) در خصوص اجبار بنی‌العباس برای انتقال رضا(ع) به ایران بود.

مسیرهایی که حضرت معصومه(س) برای سفر انتخاب کرد، مسیرهایی بود که امام رضا(ع) از ترس شورش و طغیان هم‌پیمانان توسط مأمون از آنها ممنوع شده بود. این یعنی دقت و آگاهی، حضرت معصومه می‌خواست هدف از سفر برادرش را تبلیغ و تبیین و فرهنگ ناب و اصیل اسلامی را بیان کند. وی با دقت و زیرکی خاص از این مسیرها سفر کرد تا توطئه مأمون را خنثی کند. حتی ورود فاطمه معصومه (س) به قم که مرکز تجمع مخالفان دولت عباسی بود، دلیل بر انتخاب و اراده آن حضرت در این سفر است.3

با دلایل تاریخی که گفته شد، مشخص می‌شود حضرت معصومه(س) و سایر امام‌زادگان و همراهان از روی غفلت دست به سفر به سوی ایران نمی‌زدند، نامه‌ امام رضا(ع)، سیاست مأمون، دیدار امام رضا(ع)، تبلیغ امامت و مذهب تشیع، انتخاب مسیر و از همه مهم‌تر جوّ اختناق و فشار حاکم بر عراق از جمله دلایلی است که حضرت معصومه(س) را برای دیدن برادرش تشویق کرد که به سمت ایران حرکت کند.4

حضرت فاطمه معصومه(س)، هفده روز در قم به سر برد. در این مدت مشغول عبادت و راز و نیاز با پروردگار متعال بود. وی آخرین روزهاى عمرش را با خضوع و خشوع در برابر خداوند به پایان رساندو سرانجام بعد از 17 روز، در دهم ربیع‌الثانی سال 201ه.ق، در سن 28 سالگی به دیار حق شتافت.

در نحوه رحلت حضرت معصومه(س) روایت‌های زیادی شده از جمله اینکه وی به مرگ طبیعی از دنیا رفته‌است. روایت دیگر حاکی از آن است که آن حضرت در شرایط اختناق سیاسی دوران بنی‌العباس به شهادت رسیده.

در مورد علت بیماری منجر به فوت حضرت معصومه(س) بعضی معتقدند مردم ساوه که از دشمنان سرسخت خاندان نبوت بودند، زمانی که موكب حضرت معصومه(س) و همراهانش به ساوه رسیده، به آن حمله کرده و جنگ سختی بین آنها و خاندان بنی‌هاشم درمی‌گیرد. برادران و برادرزادگان حضرت معصومه(س) در این جنگ به شهادت می‌رسند و حضرت معصومه(س) از رنج و غم شهادت اطرافیانشان، به شدت غمگین و بیمار شده و به طوری‌که بعد از رفتن به قم نیز این بیماری ادامه داشته و سرانجام باعث می‌شود که بعد از 16 یا 17 روز رحلت کند.5 هرچند در روایت دیگری هم آمده است که حضرت معصومه(س) را مسموم کرده‌اند.6

پیکر مطهر آن حضرت در باغ موسی بن‌خررج(محل فعلی حرم) دفن شد و حدود 1200 سال است که این مکان ملجاء شیعیان علما و محبان خاندان اهل بیت(ع) در شهر قم است.7

امام صادق(ع) فرمود: بدانید قم حرم من و حرم فرزندانم پس از من است. زنی از فرزندان من در این شهر دفن می‌شود که نام او فاطمه دختر موسی(ع)، است. شیعیان در روز قیامت به شفاعت او روانه بهشت می‌شوند.8

آقای شیخ عبدالله موسیانی، از استادش، حضرت آیت‌الله مرعشی نجفی نقل کرد که به طلاب می‌فرمود: «علت آمدن من به قم این بود که پدرم آسید محمود مرعشی نجفی که از زهّاد و عبّاد معروف بود 40 شب در حرم حضرت امیرالمومنین(ع) بیتوته کرد تا آن حضرت را ببیند، شبی در حال مکاشفه حضرت را دیده بود که به ایشان می فرماید:«سید محمود چه می خواهی؟» عرض می‌کند: «می‌خواهم بدانم قبر فاطمه زهرا(س) کجاست تا آن را زیارت کنم. حضرت فرموده بود: «من که نمی‌توانم، بر خلاف وصیت حضرت زهرا(س)، قبر او را معلوم کنم. خدا جلال و جبروت حضرت فاطمه(س) را به فاطمه معصومه(س) عنایت فرموده است، هرکس بخواهد ثواب زیارت حضرت زهرا(س) را درک کند به زیارت فاطمه معصومه(س) برود.

آیت‌الله مرعشی فرمود: «پدرم مرا سفارش می‌کرد که من قادر به زیارت ایشان نیستم اما تو به زیارت آن حضرت برو، لذا من به خاطر همین سفارش، برای زیارت فاطمه معصومه(س) و ثامن الائمه آمدم و به اصرار مسس حوزه علمیه قم، حضرت آیت‌الله حائری در قم ماندگار شدم».

منابع:
1. ویکی فقه
2. قیهی، علی اصغر، تاریخ مذهبی قم
3. پاک، محمدرضا، قم در دو قرن نخست هجری
4. ریمان، قصران، انتشارات انجمن آثار ملی
5. قیام سادات علوی، تشید، علی اکبر، دارالکتب الاسلامیه
6. الحياة السياسية للإمام الرضا(ع)، السيد جعفر مرتضى العاملی
7. تاریخ قم
8. سیفنه‌البحار
9. کرامات معصومیه