خمینی آذربایجان

43 سال پیش در چنین روزی علامه‌ای مجاهد، غرق در خون می‌شود و آذربایجان به سوگ می‌نشیند، همان که به «خمینی آذربایجان» معروف بود و اقامه اولین نماز جمعه تبریز بعد از سرنگونی طاغوت و عنوان نخستین شهید محراب را در کنار نام مبارک خود دارد. مردم آذربایجان شیفته‌ شخصیت والای آن مجاهد نستوه و پیرو تمام قد ایشان بودند و این اثرگذاری تا حدی بود که نیروهای رژیم طاغوت از فعالیت‌ها و مجاهدت‌های وی هراس داشته و همواره در تلاش برای مقابله بودند؛ او برای به سرمنزل رساندن انقلاب اسلامی مجاهدت‌های بسیاری کرد و تمام قد در کنار امام خمینی(ره) بود.

محمدعلی قاضی طباطبایی، فرزند آیت‌الله حاج میرزا باقر، در سال ۱۲۹۳ شمسی در تبریز چشم به جهان گشود؛ وی تحصیلات مقدماتی علوم دینی را از پدر بزرگوار و عموی گرامی‌‌اش، آیت‌الله میرزا اسدالله در تبریز فرا گرفت و در دوران حیات خود از محضر ‌آیت‏‌الله سیدمحمد خوانساری‌، مرحوم ‌آیت‏‎الله سیدمحمد حجت کوه‎کمری‌، مرحوم ‌آیت‏‎الله صدر‌، مرحوم ‌آیت‏‏‎الله بروجردی‌ و ‌آیت‌‎‏الله گلپایگانی‌ کسب فیض کرده و از شاگردان و علاقه‌‌مندان امام خمینی(ره) بود. وی در عزیمت به نجف نیز در محضر مرحوم «آیت‎‏الله حکیم عبدالحسین رشتی»، «میرزا باقر زنجانی» و «بجنوردی» و آیت‌الله عظمی شیخ محمدحسین کاشف الغطا به کسب علوم دینی پرداخت.

شهید قاضی، جزو اولین کسانی بود که اعلامیه خلع شاه را امضا کرده و همچنین اعلامیه عزای شهدای قم را در 29 بهمن سال 56 امضا کرد و مردم نیز به پیروی از این عالم و علمای عظام آن دوران وارد میدان شده و اولین گام را برای پیروی انقلاب برداشتند تا نتیجه آن را در بهمن سال 57 و پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی نظاره گر باشند.

آیت‌الله قاضی طباطبایی چه قبل و چه بعد از پیروزی انقلاب همواره تحت نظر دشمنان اسلام بود و در زمان طاغوت سه بار دستگیر و زندانی شده بود؛ بعد از پیروی انقلاب نیز عداوت دشمنان همچنان تداوم داشت و منافقان آن مجاهد نستوه را در شبانگاه عیدقربان و بعد از نماز مغرب و عشا، با شلیک سه گلوله به شهادت رساندند و پیکر مطهر ایشان پس از تشییع در جوار مسجد مقبره تبریز به خاک سپرده شد.

خبر شهادت آیت‌الله قاضی قلب‌های مومنان را به درد آورد و آذربایجان به سوگ نشست؛ امام خمینی(ره) در بخشی از پیامی که به مناسبت شهادت آیت الله قاضی طباطبایی صادر کرد، فرمودند: «ملت عزیز برومند ایران و آذربایجان غیرتمند عزیز باید در این مصیبت‌های بزرگ كه نشانه شكست حتمی دشمنان اسلام و كشور و عجز و ناتوانی و خودباختگی آنان است، هر چه بیشتر مصمم و در راه هدف اعلای اسلام و قرآن مجید بر مجاهدت خود افزوده و از پای ننشینند تا احقاق حق مستضعفین از جباران زمان بنمایند. عزیزان من در انقلابی كه ابرقدرت‌ها را به عقب رانده و راه چپاولگری آنان را از كشور بزرگ بسته است این ضایعات و ضایعات بالاتر اجتناب ناپذیر است. ما باید از كنار این وقایع با تصمیم و عزم و خونسردی بگذریم و به راه خود كه راه جهاد فی سبیل الله است، ادامه دهیم. شهادت در راه خداوند زندگی افتخار آمیز ابدی و چراغ هدایت برای ملت‌هاست».

از شهید قاضی طباطبایی ۴۳ جلد کتاب علمی و تحقیقی به یادگار مانده و چندین مقاله او به زبان عربی در مجلات عربی منتشر شده است و کتاب (تحقیق درباره اول اربعین حضرت سید الشهدا) از جمله آثار فاخر شهید قاضی طباطبایی است که اثری بسیار ارزشمند در حوزه کتب تاریخی و تحقیقی به شمار می‌رود؛ علاوه بر آن، زندگی شهید قاضی طباطبایی نیز به عنوان موضوعی ارزشمند در قالب 20 اثر توسط نویسندگان و محققان مختلف به چاپ رسیده است.

و چه راه پر سعادتی است شهادت، آن هم برای عالمی مجاهد که نستوهانه جهاد کرد و خدایش او را با محبت پذیرفت؛ آن چنان که امام سجاد(ع) فرمود: «هیچ قطره‌ای نزد خداوند، محبوب‌تر از قطره خون در راه خدا و قطره اشک در سیاهی شب از ترس خدا نیست».

هراس دشمن از اثرگذاری شهید قاضی طباطبایی

حجت‌الاسلام میکائیل اسکندری، رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی آذربایجان‌شرقی در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به جایگاه والای علمی و همچنین اثرگذاری شهید قاضی طباطبایی در دوران حیات، یادآور شد: شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی از جمله شخصیت‌های مهم و مؤثر در پیروزی انقلاب اسلامی بود و با توجه به جمله «الفضل ما شهدت به الاعداء»، دشمنان شهید قاضی طباطبایی نیز به خوبی‌ها و فضایل او معترف بودند.

وی با تأکید بر این‌که به دلیل اثرگذاری و محبوبت شهید قاضی طباطبایی بین مردم، دشمنان شهید او را «خمینی آذربایجان» می‌دانستند، افزود: علامه قاضی طباطبایی به خاطر مجاهدت‌ها و تلاش‌های بی‌وقفه در راستای احیای اسلام و پیروزی انقلاب اسلامی، به خمینی آذربایجان شهرت یافته بود و دشمنان نیز واقف به این موضوع بودند.

اسکندری ادامه داد: درحقیقت، نقشی که امام راحل داشت، شهید قاضی همان نقش را در آذربایجان ایفا می‌کرد و دشمنان وی نیز از عظمت و مجاهدت و اثرگذاری این مجاهد بسیار در هراس بودند.

وی با اشاره به برگزاری مجلس بزرگداشت شهید قاضی طباطبایی در تبریز، اظهار کرد: مراسم گرامیداشت چهل‌و‌سومین سالگرد شهادت مجاهد فی سبیل الله، عالم ربّانی و اسوه جهاد و شهادت حضرت آیت‌الله سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی با حضور اقشار مختلف مردم برگزار می‌شود.

اسکندری افزود: این مراسم از سوی نماینده ولی‌فقیه در استان و امام جمعه تبریز و استاندار آذربایجان شرقی و همچنین فرزند برومند آن شهید فقید، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدتقی قاضی طباطبایی، امروز، 10 آبان ماه از ساعت ۱۰ تا ۱۲ در مسجد مقبره تبریز در جوار مرقد آن شهید بزرگوار برگزار می‌شود.

رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی آذربایجان‌شرقی، با تأکید بر این‌که شهید قاضی اثرگذاری و محبوبیت خاصی بین مردم آذربایجان داشت و رژیم طاغوت از این بابت بسیار احساس خطر می‌کرد، افزود: در راستای گرامیداشت یاد و خاطره آن عالم ربانی وظایفی داریم و امیدواریم این مجلس بزرگداشت در ادای دین به آن شهید بزرگوار و مبارز نستوه، همانند سال‌های گذشته با حضور حداکثری اقشار مختلف مردم تبریز برگزار شود.

شهید قاضی یک شخصیت علمی بود

حجت‌الاسلام رحیم همزبان، مدرس حوزه و دانشگاه، نیز در خصوص شهید قاضی طباطبایی اظهار کرد: شهید سیدعلی قاضی طباطبایی از یک خانواده اصیل و ریشه‌دار در تبریز و اهل علم و روحانی بود که از این خانواده شخصیت‌های بزرگی چون مرحوم سیدعلی قاضی که استاد اخلاق کثیری از علما و بزرگان بودند و مقبره ایشان در وادی الاسلام  نجف است، مرحوم علامه سیدمحمدحسین قاضی طباطبایی، برادرش سیدحسن سر برآورده‌اند.

وی گفت: شهید قاضی سال‌های متمادی در تبریز تحصیل کرد، سپس برای ادامه تحصیل به نجف رفت. او در نجف مورد اعتماد مرحوم کاشف الغطا بود. او همچنین شاگرد امام خمینی(ره) و مورد اعتماد ایشان بود و بعد از برگشت به تبریز، در مسجد مقبره تبریز فعالیت می‌کرد. نماز ظهر را در مسجد مقبره و نماز مغرب و عشا را در مسجد شعبان اقامه می‌کرد. این دو مسجد مرکز انقلاب و سیاست دینی بود. یعنی در سال ۴۲ که امام انقلاب را شروع کرد، آقای قاضی هم به تبع امام(ره) در تبریز انقلاب را شروع کرد تا جایی پیش رفت که به ایشان خمینی آذربایجان می‌گفتند.

همزبان ادامه داد:  ایشان در انقلاب چندین بار تبعید، ممنوع المنبر و زندانی شد. قبل از انقلاب، رهبر جریان انقلاب اسلامی در آذربایجان بود و برای همین هم از طریق ساواک ممنوع المنبر و تبعید شد و بعد هم به زندان افتاد. بعد از انقلاب هم با توجه به اینکه امام(ره) ایشان را می‌شناخت و شاگرد امام(ره) شده‌ بود، او را به عنوان نماینده خود در آذربایجان‌شرقی و امام جمعه تبریز منصوب کرد. البته بعد از مدتی آیت الله مدنی برای کمک به ایشان به عنوان نماینده ولی‌فقیه منصوب شد و آقای قاضی امام جمعه تبریز باقی ماندند.

این مدرس حوزه و دانشگاه، بیان کرد: شهید قاضی در کنار شخصیت دینی و سیاسی، یک شخصیت علمی هم بودند. متأسفانه جایگاه علمی ایشان آن طور که باید در کشور تبیین نشده‌ است. آثار قلمی و کتاب‌هایی که از ایشان به یادگار مانده، نشان دهنده جایگاه علمی ایشان است یعنی آن ‌قدر جایگاه علمی ایشان بالاست که مرحوم کاشف الغطا به او گفته بود کتاب مرا تو بنویس تا تکمیل شود.

همزبان در پایان گفت: برخی از کتاب‌های شهید قاضی در دنیا نادر است. برای مثال کتاب «تحقیق درباره اولین اربعین حضرت سید الشهداء(ع)» از جهت تاریخی یک برند است و اگر کسی بخواهد در رابطه با اربعین تحقیق و مطالعه کند حتماً باید این کتاب را بخواند. این کتاب یک کتاب علمی، عمیق و دقیق است. او کتاب‌های فراوانی دارد و به برخی کتب قدیمی حاشیه زده یا تصحیح کرده‌ است.