استمرار یاد خدا در همه احوال

۳۶۵ روز در صحبت قرآن نوشته استاد حسین محی‌الدین الهی قمشه‌ای، کتاب چهارم از مجموعه کتاب‌های جوانان و فرهنگ جهانی است. این مجموعه با هدف شناساندن فرهنگ و ادبیات به جوانان اولین بار سال ۱۳۹۰ به همت نشر سخن تدوین منتشر شده است.

کتاب «۳۶۵ روز در صحبت قرآن» ۳۶۵ قطعه کوتاه و بلند از قرآن برای آشنایی جوانان با تعلیمات فراگیر قرآن انتخاب شده و کوشش شده است که این گنجینه تصویری از ابعاد گوناگون کلام آسمانی برای مخاطب ترسیم کند.

این کتاب، تفسیر در معنی اصطلاحی کلمه مانند تفاسیری چون کشاف و مجمع البیان و امثال آن نیست، بلکه بیشتر انعکاسی از کتاب وحی در ادب عرفانی فارسی و اسلامی است و نگاهی دارد به قرآن از دیدگاه ادبی، زیباشناسی و اخلاقی، اجتماعی و عرفانی.

گروه اندیشه ایکنا به منظور بهره‌مندی مخاطبان خود از این گنجینه قرآنی و ادبی اقدام به انتشار قطعه‌‎هایی از کتاب «در صحبت قرآن» کرده است.

هفتمین قسمت از تحفه این کتاب با عنوان دعای «استمرار یاد خدا در همه احوال» تقدیم مخاطبان گرامی می‌شود.

رِجَالٌ لَا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلَاةِ وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ يَخَافُونَ يَوْمًا تَتَقَلَّبُ فِيهِ الْقُلُوبُ وَالْأَبْصَارُ( نور 37)

پاکمردانی در جهان هستند که هیچ کسب و تجارت و سود و سودا ایشان را از یاد خدا غافل نگرداند، نه از اقامه نماز و نه ادای زکات. ایشان از مال خود به فقیران زکات می‌دهند و ترسان و هراسانند از آن روز که دل‌ها و دیده‌ها حیران و مضطرب گردد.

بزرگمردانی که در میان مردم زندگی می‌کنند و به کار تجارت و سود سودا می‌پردازند و در همه فعالیت‌های اجتماعی شرکت می‌کنند اما هیچ کاری ایشان را از یاد خدا غافل نمی‌کند و از نماز و زکات باز نمی‌دارد و ایشان چنانند که پیوسته اندیشه دارند از روزی که در آن روز دل‌ها و چشم‌ها خیره و حیران می‌شود و ای بسا که آن روز روز دیدار با خداست که همه نگرانند و به این سوی و آن سوی چشم می‌گردانند تا چه پیش آید. دل‌هایشان در تپش است که چه طبلی و دهلی بر ایشان خواهند نواخت. آیا در شما اهل رحمتند یا مغضوب حضرتند و هر کس به چنین روزی بیندیشد پیوسته در هر کار خدا را به خاطر می‌آورد و کاری برخلاف رضای او نمی‌کند، زیرا چه ناگوار است که آدمی نزد پروردگار خود رود و به حضور آن زیبایی مطلق و رحمت نا منتها رسد آما از شرم زشتی و نقصان نتواند که روی در محبوب کند.

پیام آیه این است که مرد زندگی باشید و سود و سودا کنید با یک دست جام باده عشق و دوستی و یک دست زلف معشوق ازل که عروة الوثقاست، رقصی کنید میانه میدان عالم، رقصی موزون و خوش حرکات و بزم عالم را گرم کنید و خریدار کالای محبت باشید و کالاهای پوسیده دروغین دروغ و ریا را می‌خرید. خوشا جامعه‌ای که بازار خود فروشی در آن رونقی ندارد و خوشا انسان‌هایی که خداوند از ایشان به بزرگی یاد می‌کند و ایشان را شهسوار میدان زندگی می‌داند.

روی از خدا مگردان کز غیر بی‌نیازی
هر که به یاد اویی پیوسته در نمازی الهی قمشه‌ای
ما در پیاله عکس رخ یار دیده‌ایم
ای بی خبر ز لذتِ شُرب مدام ما حافظ

مقصود حافظ این است که عارفان در پیاله عالم عکس جمال معشوق ازل را می‌بینند و از این دیدار که شراب ناب ایشان است مست مدام می‌شوند و این مستی مدام تعبیر عارفانه‌ای است از آیه«الذینهم فی صلاتهم دائمون» که در سوره مومنون آمده و خیام نیز بدان اشاره دارد:

بر گِردِ پیاله آیتی هست مقیم
کاندر همه جا مدام خوانند آن را
جامی در یوسف و زلیخا ذکر را برابر اسلام و غفلت را معادل کفر دانسته است.

ایتاء زکات که دادن صدقات به نیازمندان است هم مال آدمی را پاک می‌کند از آلودگی به مال غیر و هم روح آدمی را پاک می‌کند از دلبستگی به مال و ثروت و هم دل آدمی را پر می‌کند از لطف و احسان و عشق به مردمان که متعالی‌ترین فضیلت انسان است. در عین حال چه بسیارند مردمی که زکات می‌دهند برای خودنمایی و کارهای خیر می‌کنند از مالی که به شر و فساد به دست آورده‌اند. به همین جهت فضیلت در نیل به ملکه سخاوت است و به ظاهر عمل فریفته نشاید گشت.