علیرضا آزاد، عضو هیئت علمی دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد و نویسنده کتاب «تفسیر قرآن و هرمنوتیک کلاسیک» است. وی مقالات قرآنی متعددی نیز به رشته تحریر درآورده است که از بین آنها میتوان به مقالات «دین در هرمنوتیک فلسفی»، «نگاهی به رویکرد هرمنوتیکی فضل الرحمان در تفسیر قرآن» و «رد سید حیدر آملی بر آراء ابن عربی در باب ختم ولایت» اشاره کرد.
علیرضا آزاد در سلسله جلساتی به مناسبت ماه مبارک رمضان، با استفاده از آیات کلام الله، به بیان نکاتی درباره «محیط زیست و قرآن» پرداخته است.
جلسه نهم این سلسله مباحث با عنوان «عبرت انسان از عالم حیوانات در قرآن» را در ادامه میتوانید ببینید و بخوانید؛
در ادامه سلسله مباحث محیط زیست و قرآن صحبت از رویکردهای سهگانه غایتنگرانه، نشانهانگارانه و عبرتآموزانه در تصویرگری قرآن از حیوانات بود. رویکرد عبرتاندوزانه را در شغل چوپانی پیامبران به وضوح میتوانیم ببینیم. جز تعداد اندکی از پیامبران مثل حضرت نوح که نجار بود و حضرت ادریس که خیاط بود بسیاری از پیامبران مانند لوط، ابراهیم، یوسف، پیامبر اکرم(ص) مدتی از عمرشان را چوپانی کردند و با حیوانات و طبیعت سروکار داشتند.
فرق بین یک راننده و سوارکار چیست؟ راننده میداند هر آنچه فرمان دهد خودرو اطاعت میکند ولی وقتی سوارکار با یک موجود زنده سروکار دارد میداند اراده او بخشی از نتیجه را رقم میزند. پیامبران با چوپانی تمرین زیست انسانی، تمرین هدایتگری و تمرین پیش بردن انسانها در مسیر الهی را انجام میدادند. بسیاری از آنچه در محیط انسانی وجود دارد در جوامع حیوانی هم وجود دارد و تامل در آن به تامل در زیست انسان کمک میکند. اینجا است که در آیه 38 سوره انعام خداوند میفرماید: «وَمَا مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ وَلَا طَائِرٍ يَطِيرُ بِجَنَاحَيْهِ إِلَّا أُمَمٌ أَمْثَالُكُمْ مَا فَرَّطْنَا فِي الْكِتَابِ مِنْ شَيْءٍ ثُمَّ إِلَى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ؛ و هيچ جنبندهاى در زمين نيست و نه هيچ پرندهاى كه با دو بال خود پرواز مىكند مگر آنكه آنها [نيز] گروههايى مانند شما هستند ما هيچ چيزى را در كتاب [لوح محفوظ] فروگذار نكردهايم سپس [همه] به سوى پروردگارشان محشور خواهند شد».
از عبرتهای دیگری که انسان در تعامل با حیوانات میگیرد جایی است که به منافع آنها و منافع خودش در قبال آنها توجه میکند. در آیه 21 سوره مومنون میخوانیم: «وَإِنَّ لَكُمْ فِي الْأَنْعَامِ لَعِبْرَةً نُسْقِيكُمْ مِمَّا فِي بُطُونِهَا وَلَكُمْ فِيهَا مَنَافِعُ كَثِيرَةٌ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ؛ و البته براى شما در دامها[ى گله درس] عبرتى است از [شيرى] كه در شكم آنهاست به شما مىنوشانيم و براى شما در آنها سودهاى فراوان است و از آنها مىخوريد».
از عبرتهای دیگری که در قرآن درباره حیوانات آمده ناقه حضرت صالح است. آیه 64 سوره هود به ما میگوید: «وَيَا قَوْمِ هَذِهِ نَاقَةُ اللَّهِ لَكُمْ آيَةً فَذَرُوهَا تَأْكُلْ فِي أَرْضِ اللَّهِ وَلَا تَمَسُّوهَا بِسُوءٍ فَيَأْخُذَكُمْ عَذَابٌ قَرِيبٌ؛ و اى قوم من اين ماده شتر خداست كه براى شما پديدهاى شگرف است پس بگذاريد او در زمين خدا بخورد و آسيبش مرسانيد كه شما را عذابى زودرس فرو مىگيرد». این نوعی از امتحان آن قوم بود تا عبرتی از نشانههای الهی بگیرند ولی نگرفتند.
درباره بنی اسرائیل و فرعونیان آنجایی که معجزات حضرت موسی را نمیپذیرفتند، خداوند برای اتمام حجت میفرماید: «فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمُ الطُّوفَانَ وَالْجَرَادَ وَالْقُمَّلَ وَالضَّفَادِعَ وَالدَّمَ آيَاتٍ مُفَصَّلَاتٍ فَاسْتَكْبَرُوا وَكَانُوا قَوْمًا مُجْرِمِينَ؛ پس بر آنان طوفان و ملخ و كنه ريز و غوكها و خون را به صورت نشانههايى آشكار فرستاديم و باز سركشى كردند و گروهى بدكار بودند». اینها عبرتهایی بود که به واسطه حیوانات برای انسان برقرار شده است.
انتهای پیام