ظرافت قرآن در نام بردن از گیاهان و میوه‌ها + فیلم
علیرضا آزاد ضمن اشاره به جایگاه ویژه گیاهان در قرآن تصریح کرد: قرآن وقتی از میوه‌های بهشتی و میوه‌هایی که به صورت محصول در حال کاشت و بهره‌برداری هستند سخن می‌گوید به میوه‌هایی اشاره می‌کند که عرب نسبت به آن ذهنیتی دارد.
علیرضا آزاد، عضو هیئت علمی دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد و نویسنده کتاب «تفسیر قرآن و هرمنوتیک کلاسیک» است. وی مقالات قرآنی متعددی نیز به رشته تحریر درآورده است که از بین آنها می‌توان به مقالات «دین در هرمنوتیک فلسفی»، «نگاهی به رویکرد هرمنوتیکی فضل الرحمان در تفسیر قرآن»، و «رد سید حیدر آملی بر آراء ابن عربی در باب ختم ولایت» اشاره کرد.
علیرضا آزاد در سلسله جلساتی به مناسبت ماه مبارک رمضان، با استفاده از آیات کلام الله، به بیان نکاتی درباره «محیط زیست و قرآن» پرداخته است.
جلسه دوازدهم این سلسله مباحث با عنوان «گیاهان و عبرت‌های قرآن» را در ادامه می‌توانید ببینید و بخوانید؛
در ادامه سلسله مباحث محیط زیست و قرآن در این جلسه درباره این مطلب صحبت خواهیم کرد که خداوند چه عبرت‌هایی را برای انسان در قرآن مطرح می‌کند و در بیان آنها به چه ملاحظاتی توجه دارد. مولی علی(ع) می‌فرماید: «مِمَّا يَزِيدُ فِي الْعُمُرِ ... وَ أَنْ يُحْتَرَزَ عَنْ قَطْعِ الْأَشْجَارِ الرَّطْبَةِ» یعنی از جمله آنچه باعث طولانی شدن عمر می‌شود این است که از قطع درختان سرسبز پرهیز کنی.
در روایات فراوان به این مسئله توجه شده است و وقتی در قرآن از زیبایی‌های بهشت سخن گفته می‌شود بارها و بارها صحبت از «جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ» و باغ‌های سرسبز بهشتی است به حدی که گاه بهشت را به عنوان جای پر از درخت و پر از گل تصور می‌کنند. جالب است که در قرآن صحبت از جنگل نشده است. برخی خواستند واژه‌هایی مثل جنت و معروشات را به جنگل تفسیر کنند ولی این تفسیر درستی به نظر نمی‌آید. از آنجایی که عرب 1400 سال پیش در وسط صحرای عربستان تصویر و تصوری از جنگل‌های انبوه نداشت قرآن هم به چنین مسئله‌ای اشاره نمی‌کند ولی قواعدی که برای حفظ طبیعت در قرآن داریم قابل تسری به مسئله‌ای مثل حفظ جنگل هم خواهد بود.
قرآن حتی وقتی از میوه‌های بهشتی و میوه‌هایی که به صورت محصول در حال کاشت و بهره‌برداری هستند سخن می‌گوید به میوه‌هایی اشاره می‌کند که عرب نسبت به آن ذهنیتی دارد مثلا در قرآن از کیوی و آووکادو صحبت نشده است، از انگور و خرما و انار سخن گفته شده است. کتاب‌هایی نوشته شده که سیر تاریخی ورود میوه‌جات و گیاهان را به جهان اسلام نشان می‌دهد. چنین نیست که تمام میوه‌ها در همه جای دنیا همیشه بوده باشند. سفرهای تجاری و حتی فتوحات و کشورگشایی‌ها در انتقال این محصولات دخیل بوده است. مضاف بر این شرایط جغرافیایی هم موثر بود مثلا در عربستان بیشتر جو کشت می‌شد و هر جای قرآن صحبت از گندم می‌شود ناظر به فرهنگ مصر است مثل آنجایی که پادشاه مصر خوشه‌های گندم را در خواب می‌بیند یا آنجایی که یار حضرت یوسف در زندان نانی که از گندم است بر سر خود می‌بیند. بنابراین صحبت از سنبل و خوشه‌ها در فضای عرب حجاز عمدتا ناظر به خوشه‌های جو است و به این ظرافت‌ها در تفسیر آیات باید توجه داشت چراکه خداوند هم به اقتضائات فرهنگی و جغرافیایی و زیستی در بیان آیاتش توجه می‌کند.
انتهای پیام
