علیرضا آزاد، عضو هیئت علمی دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد و نویسنده کتاب «تفسیر قرآن و هرمنوتیک کلاسیک» است. وی مقالات قرآنی متعددی نیز به رشته تحریر درآورده است که از بین آنها میتوان به مقالات «دین در هرمنوتیک فلسفی»، «نگاهی به رویکرد هرمنوتیکی فضل الرحمان در تفسیر قرآن»، و «رد سید حیدر آملی بر آراء ابن عربی در باب ختم ولایت» اشاره کرد.
علیرضا آزاد در سلسله جلساتی به مناسبت ماه مبارک رمضان، با استفاده از آیات کلام الله، به بیان نکاتی درباره «محیط زیست و قرآن» پرداخته است.
جلسه سیزدهم این سلسله مباحث با عنوان «نقش گیاهان در تصویرگری توحید» را در ادامه میتوانید ببینید و بخوانید؛
در ادامه سلسله مباحث محیط زیست و قرآن درباره نقش گیاهان در تصویرگری توحید از منظر قرآن صحبت خواهیم کرد. در آیه 99 سوره انعام خداوند به زیبایی صحبت از این میکند که چگونه توجه به گیاه عبرت توحیدی ایجاد میکند: «وَهُوَ الَّذِي أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجْنَا بِهِ نَبَاتَ كُلِّ شَيْءٍ فَأَخْرَجْنَا مِنْهُ خَضِرًا نُخْرِجُ مِنْهُ حَبًّا مُتَرَاكِبًا وَمِنَ النَّخْلِ مِنْ طَلْعِهَا قِنْوَانٌ دَانِيَةٌ وَجَنَّاتٍ مِنْ أَعْنَابٍ وَالزَّيْتُونَ وَالرُّمَّانَ مُشْتَبِهًا وَغَيْرَ مُتَشَابِهٍ انْظُرُوا إِلَى ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَيَنْعِهِ إِنَّ فِي ذَلِكُمْ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ؛ و اوست كسى كه از آسمان آبى فرود آورد پس به وسيله آن از هر گونه گياه برآورديم و از آن [گياه] جوانه سبزى خارج ساختيم كه از آن دانههاى متراكمى برمىآوريم و از شكوفه رخت خرما خوشههايى است نزديك به هم و [نيز] باغهايى از انگور و زيتون و انار همانند و غير همانند خارج نموديم به ميوه آن چون ثمر دهد و به [طرز] رسيدنش بنگريد قطعا در اينها براى مردمى كه ايمان مىآورند نشانههاست»
خیلیها این زیباییهای طبیعت را میبینند؛ اینکه از دل خاک سیاه و در کنار آب بیرنگ میوههایی با این تنوع بصری و چشایی با رنگها و طعمهای مختلف به وجود میآید. ما دنبال معجزهایم، معجزهای بزرگتر از این؟ در آیه 31 سوره نازعات میخوانیم: «أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءَهَا وَمَرْعَاهَا وَالْجِبَالَ أَرْسَاهَا مَتَاعًا لَكُمْ وَلِأَنْعَامِكُمْ؛ آبش و چراگاهش را از آن بيرون آورد و كوهها را لنگر آن گردانيد [تا وسيله] استفاده براى شما و دامهايتان باشد».
شیخ طوسی در معنای متاع میفرماید به هر خوردنی و بوییدنی و چشیدنی که لذتآور باشد متاع گفته میشود که از آن تمتع حاصل میشود. متاع چیزی است که هم به کار میآید و هم لذتبخش است و استفاده از این واژه به ما میرساند انسان هم برای برآوردن نیاز و هم برای کسب لذت از گیاهان و مظاهر طبیعت استفاده میکند به شرط اینکه آنچه در آیه 141 سوره انعام گفته شده را مد نظر داشته باشد: «وَهُوَ الَّذِي أَنْشَأَ جَنَّاتٍ مَعْرُوشَاتٍ وَغَيْرَ مَعْرُوشَاتٍ وَالنَّخْلَ وَالزَّرْعَ مُخْتَلِفًا أُكُلُهُ وَالزَّيْتُونَ وَالرُّمَّانَ مُتَشَابِهًا وَغَيْرَ مُتَشَابِهٍ كُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَآتُوا حَقَّهُ يَوْمَ حَصَادِهِ وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ؛ و اوست كسى كه باغهايى با داربست و بدون داربست و خرمابن و كشتزار با ميوههاى گوناگون آن و زيتون و انار شبيه به يكديگر و غير شبيه پديد آورد از ميوه آن چون ثمر داد بخوريد و حق [بينوايان از] آن را روز بهرهبردارى از آن بدهيد و[لى] زيادهروى مكنيد كه او اسرافكاران را دوست ندارد».
در چه اسراف نکنیم؟ تفسیرهای مختلفی دارد؛ هم در دادن حق مسکین زیادهروی نکنید که دست خودتان تهی شود و هم در استفاده از طبیعت زیادهروی نکنید که با دادن سمها و کودها آنچه از نعمت در زمین وجود دارد عمرش را کوتاه کنید و بهرهبرداری از زمین را در کوتاه مدت انجام بدهید و در بلندمدت خسارت وارد کنید. این هم نوعی از اسراف است. پس از متاع و آنچه خداوند قرار داده است بهره ببرید به شرط اینکه حق خدا را ادا کنید و در این راه از زیادهروی به دور باشید و چنین نباشید که مثل بنی اسرائیل بر غذای نیکوی من و سلوی صبر نکردند و مسرفانه از موسی خواستند: «فَادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ مِنْ بَقْلِهَا وَقِثَّائِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا؛ از خداى خود براى ما بخواه تا از آنچه زمين مىروياند از [قبيل] سبزى و خيار و سير و عدس و پياز براى ما بروياند». بنی اسرائیل مسرفانه بر نعمت الهی صبر نمیکردند و این تنوع را بر برکت خدا ترجیح میدهند و این هم نوعی از اسراف است.
انتهای پیام