غفلت از یاد خدا عامل انکار نعمت است

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین جواد محدثی، استاد درس خارج حوزه علمیه در آخرین روز از ماه مبارک شعبان به شرح آخرین فراز از مناجات شعبانیه پرداخت که متن سخنان وی به شرح زیر است:

إِلٰهِى إِنْ أَنامَتْنِى الْغَفْلَةُ عَنِ الاسْتِعْدادِ لِلِقائِكَ فَقَدْ نَبَّهَتْنِى الْمَعْرِفَةُ بِكَرَمِ آلائِكَ .معبودم، کمک کن بر خوش‌بینی‌ام ناامیدی و یأس را چیره نسازم و امیدم از زیبایی کرمت قطع نشود. معبودم، اگر خطاهایم مرا از نظرت انداخته، به خاطر حسن اعتمادم بر تو از من چشم‌پوشی کن. معبودم، اگر گناهان از جایگاه شرافتمندانه لطفت مرا پائین آورده اما یقین به کرم عطوفتت هشیارم کرده. معبودم، اگر غفلت از آماده شدن برای دیدارت به خوابم فرو برده، ولی معرفت به نعمت‌های کریمانه‌ات مرا بیدار ساخته است.

إِلٰهِى إِنْ دَعانِى إِلَى النَّارِ عَظِيمُ عِقابِكَ فَقَدْ دَعانِى إِلَى الْجَنَّةِ جَزِيلُ ثَوابِكَ . إِلٰهِى فَلَكَ أَسْأَلُ وَ إِلَيْكَ أَبْتَهِلُ وَأَرْغَبُ، وَأَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تَجْعَلَنِى مِمَّنْ يُدِيمُ ذِكْرَكَ، وَلَا يَنْقُضُ عَهْدَكَ، وَلَا يَغْفُلُ عَنْ شُكْرِكَ، وَلَا يَسْتَخِفُّ بِأَمْرِكَ .

معبودم، اگر بزرگی مجازاتت مرا به‌سوی آتش فرا خوانده، هر آینه ثواب برجسته‌ات مرا به‌سوی بهشت دعوت کرده، معبودم، از تو می‌خواهم و به پیشگاهت زاری کرده و شوق می‌ورزم و از تو می‌خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و مرا از کسانی قرار دهی که ذکرت را همواره بر زبان دارند و پیمانت را نمی‌شکنند و از سپاست غافل نمی‌شوند و فرمانت را سبک نمی‌شمارند.

إِلٰهِى وَأَلْحِقْنِى بِنُورِ عِزِّكَ الْأَبْهَجِ فَأَكُونَ لَكَ عارِفاً، وَعَنْ سِواكَ مُنْحَرِفاً، وَمِنْكَ خائِفاً مُراقِباً، يَا ذَا الْجَلالِ وَالْإِكْرامِ، وَصَلَّى اللّٰهُ عَلىٰ مُحَمَّدٍ رَسُولِهِ وَآلِهِ الطَّاهِرِينَ وَسَلَّمَ تَسْلِيماً كَثِيراً. خدایا، مرا به نور عزّت بسیار زیبایت برسان تا عارف به وجودت شوم و از غیر تو روی‌گردان شوم و از تو هراسان و برحذر باشم، ای دارای بزرگی و رأفت و محبت و درود خدا و سلام بسیار او بر محمّد فرستاده‌اش و برخاندان پاکش باد. این راز و نیاز از مناجات‌های جلیل‌القدر ائمه(ع) بوده و مشتمل بر مضامین بسیار بلندی است و هرگاه که حضور قلبی باشد، خواندن آن مناسب است.

آموزه دین و قرآن و اولیاءالله این است که در همه دوران زندگی و در همه شرایط، رغبت و میل و کشش و گرایش ما به سوی پروردگار باشد و اگر توکل و امیدی داریم به او داشته باشیم و اگر حاجتی داریم از خدا بخواهیم و اگر قرار است آمادگی برای ارتباط با خدا و قرب با او پیدا کنیم تا نامه اعمال روشن و نورانی داشته باشیم و خود را با عمل صالح و تهذیب نفس به آخرت برسانیم همه را باید از خدا بخواهیم.

آفات غفلت

آنچه سبب می‌شود تا ما خودمان را با تهذیب نفس آماده ملاقات با خداوند نکنیم غفلت است؛ غفلت از اینکه خدایا ما کیست و ما خودمان چه کسی هستیم و از کجا آمده‌ایم و به سوی کجا می‌رویم. غفلت از اینکه خدا چه نعماتی به ما داده است و غفلت از اینکه خدا در قیامت ما را نسبت به خوبی‌ها و بدی‌هایمان کیفر و جزا خواهد داد و اگر این غفلت بر دل و قلب و زندگی ما سایه بیندازد و ما را به خواب برده باشد(انا متنی الغفله) گرفتار برخی آفات خواهیم شد.

ما وقتی به خواب برویم برخی اعمال و فعالیت‌های بدن تعطیل می‌شود، صداها را نمی‌شنویم و صحنه‌ها را نمی‌بینیم و تحرکات اطراف خود را درک نمی‌کنیم چون خواب هستیم و وقتی قلب و روح هم گرفتار خواب غفلت شود صداها و صحنه‌های هشداردهنده و انذاردهنده را نمی‌شنود و معجزات و جلوات الهی را که از در و دیوار در تجلی است نمی‌بیند و باید دل را از غفلت دور کنیم تا بتواند این جلوه‌ها را ببیند.

اگر خواب غفلت مرا از استعداد توجه به تو دور کرده است و نتوانسته‌ام پرونده خوب و اعمال صالحه‌ای داشته باشم توجه و معرفت به کرم پروردگار ما را از این خواب بیدار خواهد کرد؛ خدایی که این همه به ما نعمت داده است ما را به حال خودمان رها نمی‌کند و از پدر و مادر به بنده خود نزدیکتر است و  دوست دارد بندگان او به سوی او گرایش پیدا کنند.

 إِلٰهِى إِنْ دَعانِى إِلَى النَّارِ عَظِيمُ عِقابِكَ فَقَدْ دَعانِى إِلَى الْجَنَّةِ جَزِيلُ ثَوابِكَ . خدایا اگر عقاب عظیم تو مرا به سوی آتش فرامی‌خواند جزیل ثواب و پاداش‌های سرشار تو مرا به سوی بهشت فرامی‌خواند؛ ما بین دو جاذبه قرار داریم؛ جاذبه جهنم به خاطر گناهانی که کرده‌ایم و جاذبه بهشت به خاطر امیدی که رحمت پروردگار داریم.

 إِلٰهِى فَلَكَ أَسْأَلُ وَ إِلَيْكَ أَبْتَهِلُ وَأَرْغَبُ

خدای سؤال و خواسته و تضرع و ابتهال من به درگاه تو است و کشش و گرایش من هم به سوی توست؛ اگر سایه مهرت از پیکر  من شود دور/ دگر امیدی ندارم ببخشای بر من.

بعد از این همه اظهار شوق و اشتیاق به رحمت و بندگی خدا همانطور که در آغاز این مناجات با صلوات بر پیامبر و خاندان او شروع کردیم در آخر دعا هم خواسته خودمان را با این دعای متسجاب قرین می‌کنیم.

 وَأَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تَجْعَلَنِى مِمَّنْ يُدِيمُ ذِكْرَكَ، وَلَا يَنْقُضُ عَهْدَكَ، وَلَا يَغْفُلُ عَنْ شُكْرِكَ، وَلَا يَسْتَخِفُّ بامرک.

لزوم ذکر دائمی

خدایا بر پیامبر و آل او درود بفرست و از تو می‌خواهیم ما را کسانی قرار دهی که ذکر دائم و پیوسته دارند و همیشه به یاد تو هستند نه اینکه گاهی این خط ارتباطی برقرار باشد و گاهی برقرار نباشد؛ در دعای کمیل از خدا می‌خواهیم که پیوسته در عبادت و عبودیت خدا باشیم؛ از خدا دوام ذکر لفظی می‌خواهیم؛ برخی دائم‌الذکر هستند یعنی وقتی کاری ندارند ذکر می‌گویند و وقتی حتی مشغول انجام کاری هستند باز در حین آن ذکرگو هستند.

کسی در یک کارخانه‌ای مشغول کار است، کسی در خانه مشغول آشپزی و شست‌وشو و بچه‌داری است ولی پیوسته به یاد خداست و دوام ذکر دارد؛ خدایا ما را از کسانی قرار بده که دوام در ذکر دارند. از کسانی قرار بده که عهد تو را نمی‌شکنند؛ مگر ما با خدا چه عهدی بسته‌ایم؟ عهد الست یکی از این عهدهاست که خدا در عالم ذر است که از همه گرفته است و ما د ر آن عالم عهد خدا را پذیرفته‌ایم ولی چرا الان نه بگوییم و عهد بشکنیم.

شناخت نعمت خدا مرحله مقدماتی شکر است

چرا موحد و راستگو و درست پیمان و وفادار به قول و عهد خدا نباشیم؛ خدایا ما را از کسانی قرار ده که از شکر تو غافل نمی‌شوند؛ ما غرق نعمات خداوند هستیم و به آن توجه نداریم؛ درک نعمت و شناخت صاحب نعمت مرحله‌ای از شکر است که این نعمات از کیست و ولی نعمت ما کیست؛ شکر زبانی مرحله دیگری از شکر است که دائما الحمدلله بگوییم و سجده شکر به جا آوریم. در آغاز هر غذایی که می‌خوریم حمد و سپاس خدا را بگوییم و اگر لباس تازه‌ای می‌پوشیم شکر کنیم و اگر تندرست هستیم و فرزندان و شاگرد و استاد خوبی داریم و دور از گرفتاری هستیم جای شکر دارد ولی برخی از شکر غافل هستند و ای خدا ما را از کسانی قرار بده که اهل شکر و سپاس هستیم.

ما مولایی داریم و مولا از ما توقعاتی دارد و نباید امر خدا را خوار و خفیف بشماریم؛ نماز یک امر الهی است؛ حجاب یک امر الهی است و بدحجابی و کاهلی در نماز سبک شمردن و استخفاف امر خداست. ماه روزه را در پیش داریم و روزه‌گرفتن فریضه الهی است و اگر انسان به بهانه‌های مختلف روزه بخورد از خطوط قرمز الهی بیرون رفته است و امر خدا را سبک شمرده است.

خدایا ما را به نور و فروغ خودت عزت بده

ما را ملحق کن به نور و فروغ عزت خودت که شادی‌آفرین است و کسانی که محبتشان به خدا زیاد است از شنیدن یاد و نام خدا لذت می‌برند و کیف می‌کنند، از تلاوت آیات الهی روحشان شاداب می‌شود. مرا در زمره کسانی قرار بده که عارف نسبت به تو باشیم و از غیر تو منحرف و رویگردان باشیم. انحراف یعنی از مسیر درست روی‌برگرداندن؛ خدای ناکرده از دین و خدا منحرف نباشیم بلکه روی دل ما به سمت خدا باشد و دلمان بسته به  غیر خدا نباشد.