تواضع مثال‌زدنی شهید صدر و نقد آرای بزرگان اصولی در 23 سالگی

به گزارش ایکنا، آیت‌الله سیدعبدالهادی حسینی شاهرودی، از شاگردان شهید صدر و نماینده استان گلستان در مجلس خبرگان رهبری، شامگاه 19 فروردین در نشست علمی «نواندیشی‌های اجتماعی شهید صدر» به ذکر خاطراتی از شهید صدر پرداخت و گفت: در جلسه‌ای خدمت استاد شهید بودم و ایشان در مورد احزاب و تشکل‌های اسلامی نظریاتی را ارائه کردند. در این جلسه آقایان سیدمحمود هاشمی شاهرودی، سیدباقر حکیم، سیدعبدالغنی اردبیلی و سیدکاظم حائری حضور داشتند. در این جلسه دو نظریه ارائه شد؛ نظریه اول این بود که تعدد تشکل‌ها و احزاب اسلامی که حتما با قدری اختلاف نظر شکل می‌گیرد مسئله‌ای قابل تایید است، چرا که جمع‌ شدن همه اسلام‌خواهان و اسلام‌گرایان در یک تشکل زمینه را برای استیصال آنان توسط رژیم‌های طاغوتی فراهم می‌کند. لذا تعدد تشکل‌های اسلامی را می‌توان تایید کرد و یکی از مصادیق؛ اختلاف امتی رحمة، را در همین مسئله جست‌وجو کرد. البته هر یک از تشکل‌های اسلامی آن گاه که موفق و به پیروزی برسد نظر به اینکه سایر تشکلات به این تشکل نزدیک خواهند بود این گروه‌ها به همکاری و کمک آن تشکل خواهند رفت. 

شاهرودی بیان کرد: نظریه دوم ایشان هم این بود که چنانچه فرد یا افرادی در درون حوزه با تشکل‌های اسلامی مرتبط باشند ایرادی ندارد ولی به هیچ وجه بدنه حوزه نباید دستخوش احزاب و تشکل‌ها شود، زیرا هرقدر هم تشکلی سالم و بدون انحراف باشد باز حوزه روش و منش خود را دارد و تداخل تشکل‌ها، بازدارنده است و برخورد حکومت‌ها با این تشکل‌ها سبب فروپاشی بدنه حوزه نیز خواهد شد. ایشان بر این مسئله اصرار داشتند و برای برخی تشکل‌ها نامه نوشتند و توصیه کردند که برخی از آنها به آن عمل کردند، ولی برخی دیگر بی‌توجهی نشان دادند.

حمایت تام شهیدصدر از امام(ره)

شاگرد شهید محمدباقر صدر اظهار کرد: شیخ حسن حصانی از طلاب جوان عراقی علاقه‌مند به شهید صدر بود که در سطوح ابتدایی حوزه تحصیل می‌کرد. وقتی امام وارد نجف شدند طبیعتا ایشان رویکرد تحول در ایران را دنبال می‌کردند. استفاده از امکانات رسانه‌ای عراق از سوی امام از یکسو و زمینه احتمالی برخی اختلافات بین طلاب علاقه‌مند به امام و شهیدصدر سبب شد تا این طلبه خدمت شهید صدر برود و نظر او را در مورد امام جویا شود، استاد شهید در پاسخ به گونه‌ای کاملا زیبا و دلنشین فرمودند: «خطه اقرب خطوط العالم الی... و شخصه اقرب...»؛ خط و مسیر مکتبی انقلابی او نزدیک‌ترین مکاتب دنیا به مکتب ماست و شخص او محبوب‌ترین افراد عالم در نزد ماست.  

فروتنی و تواضع مثال زدنی

در ادامه این نشست آیت‌الله علی اسلامی از دیگر شاگردان شهید صدر هم در سخنانی با اشاره به تواضع استاد خود گفت: تواضع و فروتنی و به تعبیر دیگر خود را بر دیگران برتر ندانستن از ویژگی‌های ممتاز آن مرحوم بود. نمونه‌های زیادی از زندگی متواضعانه ایشان سراغ داریم و حتی کسانی که چندان با ایشان مراوده علمی هم نداشتند بر این موضوع تاکید دارند؛ به عنوان نمونه ایشان تاریخ فدک را مورد تحلیل و بررسی قرار دادند و در شرایطی که خفقان و استبداد در عراق حاکم بود و ایشان نمی‌توانست آزادانه حرف بزند کتابی به نام فدک فی التاریخ نوشت که در ایران دو یا سه بار ترجمه شده است.

اسلامی بیان کرد: ایشان این کتاب را در 16 سالگی نوشت که نشانه نبوغ ایشان است؛ وقتی از ایشان سؤال شد که حضرتعالی چرا فلان تعبیر را به کار برده‌اید فرمودند که این مسئله را مبتنی بر تواریخ معتبر ذکر کرده‌ام و با استدلال دیگران را قانع می‌کردند. این کتاب به اردو و غیر آن هم ترجمه شده است؛ این انسان با چنین نبوغ و فهم علمی تواضع عجیبی داشت.

نقد افکار بزرگان اصولی 

شاگرد آیت‌الله صدر در کتاب رایة الفکر فی علم اصول الفقه، که در مورد اصول فقه است در 23 سالگی اصول مرحوم آخوند خراسانی و مرحوم نائینی را مورد بحث و نقد و بررسی قرار داده و آرای خود را هم ذیل آن بیان کرده و از کتب علمی روز است. شهید محمدباقر صدر شب‌های شنبه، جلساتی با عنوان حیات الامام داشتند و این مباحث با عنوان اسس المنطقیه، چاپ و در ایران به فارسی با عنوان مبانی منطقی استقرا چاپ شد؛ کسی که چنین مباحث دشواری را در سنین بالا مطرح می‌کند باید از نبوغ و موقعیت ممتازی برخوردار باشد و تواضع علمی داشته باشد.  

وی افزود: امام در مباحث درسی خودشان به بحث ولایت فقیه که پرداختند 16 جلسه درس فرمودند و مقداری از محتوای بحث بیرون آمده و نسبت به عملکرد رژیم شاه در ایران و وضع ملت ایران انتقاداتی ارائه کردند و بعد از اینکه 16 جلسه تمام شد تنظیم و به عربی و فارسی منتشر شد. مجموعه این مباحث نزد بنده بود و در مقبره مرحوم شیخ آل یاسین که دایی شهید صدر بود جزوات را بین آقایان تقسیم کردم؛ شهید صدر پرسیدند که چیست و وقتی توضیح دادم فرمود به بنده هم بدهید و وقتی خدمت ایشان بردم بنده را به منزل دعوت کرد تا با هم مطالعه کنیم؛ کسی که خودش مرجع و مجتهد است چنین خاضعانه جزوه ولایت فقیه را از بنده درخواست کرد.

اسلامی بیان کرد: سیداحمد فرزند آیت‌الله خویی فوت کرد، برای تشییع ایشان در صحن علوی، مردم زیادی جمع شده بودند و علما و بزرگان منتظر تشییع جنازه بودند، مرحوم آیت‌الله حکیم و مرحوم آیت‌الله خویی و... که از فحول علمای نجف بودند در مقبره سیداصفهانی نشسته بودند و شهید صدر وارد این اتاقک یعنی مقبره سیداصفهانی شد و دو زانو جلوی ایشان نشست. با اینکه نشستن برای او سخت بود؛ طوری هم نشست که روبه‌روی هر دو بزرگوار زانو زده باشد و برای دلداری به مرحوم آیت‌الله خویی فرمود که ما فرزند شما هستیم؛ این حرف شخصیتی که آثار فراوانی داشت و در کشورهای مختلف منتشر شده بود و مرجع تقلید بود.