زیارت جامعه کبیره؛ از مهمترین پاسداشت‌های اعتقادی شیعیان + صوت

به گزارش ایکنا، مراسم عزاداری دهه دوم ماه محرم با سخنرانی سیدمجتبی حسینی، مفسر قرآن و پژوهشگر دین، شب گذشته 8 مردادماه در حسینیه فاطمه الزهرا(س) برگزار شد.

سیدمجتبی حسینی در این جلسه به شرح عبارتی از حدیث لوح حضرت فاطمه زهرا(س) پرداخت: «وَ أَخْتِمُ بِالسَّعَادَةِ لِابْنِهِ عَلِی وَلِیی وَ نَاصِرِی وَ الشَّاهِدِ فِی خَلْقِی وَ أَمِینِی عَلَی وَحْیی أُخْرِجُ مِنْهُ الدَّاعِی إِلَی سَبِیلِی وَ الْخَازِنَ لِعِلْمِی الْحَسَنَ وَ أُکمِلُ ذَلِک بِابْنِهِ محمد رَحْمَةً لِلْعَالَمِینَ»

گزیده سخنان وی را در ادامه می‌خوانید؛

سه روز بعد از تولد سیدالشهدا(ع) از طرف خداوند لوحی به عنوان چشم‌روشنی برای پیامبر(ص) آمد و پیامبر(ص) این لوح را به حضرت زهرا(س) دادند لذا در مجامع روایی به نام لوح فاطمه(س) مطرح است. لوح فاطمه(س) یک متن و پیامی از زبان خدا است و در واقع حدیثی قدسی خطاب به پیامبر(ص) به مناسب تولد سیدالشهدا است. در این لوح ضمن مقدماتی توحیدی، مطالبی درباره پیامبر(ص) و اوصیای پیامبر مطرح می‌شود و در مورد هر امامی یک قطعه، گاهی در حد چند کلمه و گاه در حد چند خط، بیان می‌شود.

بحث ما به حضرت هادی(ع) رسید. خداوند چند توصیف درباره امام هادی(ع) مطرح می‌کند: «وَلِیی وَ نَاصِرِی وَ الشَّاهِدِ فِی خَلْقِی وَ أَمِینِی عَلَی وَحْیی». این توصیفات، توصیفات سنگینی است. تعبیر «أَمِینِی عَلَی وَحْیی» به این معنا نیست که وحی تشریعی برای کسی محقق می‌شود اما همان وحی باقی و زنده است و هر لحظه ممکن است کسی از آن برخوردار شود. این وحی، امینی می‌خواهد که آن را حفظ کند. ظرفی که وحی خدا را به صورت امانت حفظ می‌کند تا به نسل‌ها و افق‌های بعد برسد امام هادی(ع) است.

لقب هادی، برای امام محمد تقی(ع)

اتفاقا صفتی که برای امام هادی(ع) متداول است «هادی» است یعنی هدایتگر. هر کدام از ائمه صفاتی داشتند، امام هادی(ع) هم صفات مختلفی داشتند ولی بر صفت هادی بودن ایشان تاکید می‌کنیم. همه ائمه هدایتگر هستند ولی امام هادی(ع) در مقطعی از تاریخ حضور داشتند که دین و دینداری در خطر بود. در زمان مامون و کمی قبل‌تر از آن نهضتی در جامعه اسلامی ایجاد شد به نام نهضت ترجمه. برخی حرف‌ها، فلسفه‌ها و نقطه نظرها از یونان و کشورهای دیگر به جامعه مسلمانان رخنه کرده بود و به صورت یکی از مباحث عمومی مردم درآمده بود لذا خیلی‌ها مشکلات خاص اعتقادی پیدا کرده بودند. اینطوری نبود که بی‌دین شده باشند، دینداری و اعتقادات ناب دینی در یکسری هیجانات دستخوش خطراتی شده بود. مثلا بحث می‌کردند که قرآن قدیم است یا حادث. اینها مباحثی بود که برای مردم ایجاد شبهه کرده بود و مکاتب فکری و  فلسفی راه افتاده بود.

توحید در زیارت جامعه موج می‌زند

از سوی دیگر شیعیان در مورد تشخیص امام و رابطه با او با مشکلات و سوالاتی روبرو شده بودند. در این شرایط امام هادی(ع) مجموعه‌ای از اعتقادات درست را در عمل و در گفتار به مردم ارائه کرد که یک نمونه آن زیارت جامعه کبیره است. زیارت جامعه، جامع همه چیز است. درست است که راوی از حضرت می‌پرسد اگر من خواستم یکی از شما را زیارت کنم چه بخوانم که جامع همه ائمه باشد و حضرت این زیارت را به او تعلیم می‌دهد ولی اتفاقا این زیارت در همه زمینه‌ها جامع است. تعجب می‌کنم برخی این زیارت را غلو می‌دانند. یا نمی‌دانید غالی چیست یا اصلا زیارت را نخواندید. اتفاقا توحید در جامعه کبیره موج می‌زند منتهی این جنبه دعا را نگفتیم یا بر آن تاکید نکردیم. زیارت جامعه شأن درست و تعریف‌شده‌ای از امامان شیعه را برای ما بیان کرده است.

زیارت جامعه مملو از توحید است و روش توحیدی بسیار ظریفی دارد. زیارت جامعه پنج فراز دارد که سلام به ائمه(ع) است. این پنج سلام مثل این است در محضر امام قرار گرفتی و به ایشان سلام می‌کنی و بعد حرفت را آغاز می‌کنی. تمام این سلام‌ها تو را آماده می‌کند تا یک مرتبه پرواز کنی و بگویی: «أَشْهَدُ أَنْ لَاإِلهَ إِلّا اللّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ كَما شَهِدَ اللّهُ لِنَفْسِهِ وَشَهِدَتْ لَهُ مَلائِكَتُهُ وَأُولُو الْعِلْمِ مِنْ خَلْقِهِ لَا إِلهَ إِلّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ» گواهی می‌دهم که معبودی جز خدا نیست، یگانه است و برای او شریکی نیست، چنان‌که خدا برای خویش گواهی داده، فرشتگانش و دانشمندان از بندگانش برای او گواهی دادند، معبودی جز او نیست. آیا این غلو است؟ در این زیارت می‌گوییم: «السَّلامُ عَلَى مَحالِّ مَعْرِفَةِ اللّهِ»، محل معرفت خدا قلب امام هادی(ع) است، قلب امیرالمومنین(ع) است.

اصلا چرا باید در میانه این دعا شهادت به توحید بدهیم؟ کجا قرار گرفتی؟ چرا پروازت دادند؟ این خیلی مهم است. این زیارت از متون مهم اعتقادی شیعه تا روز قیامت است. ما باید با زیارت جامعه خودمان را بسازیم. جالب است که اول جامعه کبیره صد تا تکبیر دارد. همین تکبیرها دارد پیام را می‌دهد ولی همین الآن در زمان ما برخی شیعیان احساس غلو می‌کنند یا بعضی وقت‌ها می‌بینند برخی چیزها که برای اهل بیت(ع) است به پیش‌نماز مسجدمان هم نسبت می‌دهیم لذا کل قضیه را زیر سوال می‌برند. بنابراین یکی از مهمترین پاسداشت‌های اعتقادی ما جامعه کبیره است که امام هادی(ع) ارائه دادند.