احمد عربانی، مردمی‌ترین کاریکاتوریست ایران از دیدگاه کیومرث صابری

به گزارش خبرنگار ایکنا، «شب احمد عربانی» و رونمایی از کتاب مجموعه آثار کارتون و کاریکاتور احمد عربانی عصر امروز یکشنبه، ششم خرداد در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.

احمد عربانی، کاریکاتور پیشکسوت ضمن تشکر از برگزاری برنامه بزرگداشت برای او بیان کرد: حسن‌دولو یکی از کاریکاتوریست‌هایی بود که در خاورمیانه نظیر نداشت. ظهور گل‌آقا مانند روزنامه صوراسرافیل بود و که با وجود آن حتی ادبیات تلویزیون نیز تغییر کرد؛ مانند جرقه‌ای بود که در آن سال‌ها زده شد. مسئولان نیز در ابتدا نگران بودند اما دیدند که بعد از کشیدن کاریکاتور اتفاقی رخ نداد و سونامی مثبتی ایجاد شد. 

وی اضافه کرد: کرونا سبب شد بسیاری از هنرمندان را از دست بدهیم و جای بسیاری امروز در کنار ما خالی است و جا دارد از آقای کامبیز درم‌بخش یاد کنم که بهره‌های بسیاری از ایشان بردم. 

فقر ادبیات در حوزه کارتون و کاریکاتور

یونس شکرخواه، روزنامه‌نگار پیشکسوت و استاد ارتباطات در این نشست بیان کرد: ما در حوزه کارتون و کاریکاتور دچار فقر ادبیات هستیم و هیچ ارتباطی بین جریان کارتونیست و کاریکاتوریست ایرانی با حوزه ارتباطی کشور وجود ندارد.

وی ادامه داد: جنبه روزنامه‌نگاری است که می‌تواند شخصیتی مانند «شاغلام» را در مجله گل آقا خلق کند. اثر کاریکاتوریست دارای پیام است و این آثار دوست‌داشتنی هستند زیرا ابزارشان فقط قلم و کاغذ است. علت ماندگاری این هنر این است که فقط به ابتکار خالق در کسری از ثانیه می‌تواند متولد شود. کاریکاتوریست‌ها به توازنی از سوژه و ابژه رسیده‌اند.

خلأها سوژه کاریکاتوریست‌ها

شکرخواه اضافه کرد: علم بزرگی مثل جامعه‌شناسی علم پسینی است و باید اتفاقاتی رخ دهد تا به داشته‌هایی برسد اما کاریکاتوریست‌ها خلأ را می‌بینند. کاریکاتور بسیار تأثیرگذار است و حتی می‌تواند کار تیتر و سرمقاله را انجام دهد.

وی تصریح کرد: یکی از زیباترین کارهای آقای عربانی، فروریزی دیوار برلین بود که در یک چرخه به بوش پدر می‌رسید که مفاهیم بسیاری در آن نهفته بود‌. کاریکاتوریست‌ها در هرجا که هستند باید ادبیات را مدون کنند و سانسورگرها بیش از هرکسی نگران کاریکاتوریست‌ها هستند.

شیفتگی کاریکاتور با آثار احمد عربانی

هادی حیدری، روزنامه‌نگار و کاریکاتوریست، سخنران دیگر این مراسم بیان کرد: امروز از زیباترین و خاطره‌انگیزترین ایام زندگی من است؛ سرانجام روز موعود فرا رسید و این اثر رونمایی شد. من آدم خوش اقبالی هستم که در انجام این رویداد نقش کوچکی داشتم. سال ۱۳۷۰ بود که برای اولین‌بار جلد مجله گل‌آقا که آقای عربانی آن را طراحی کرده بود، مرا میخکوب کرد؛ به قدری این اثر به استادی کشیده شده بود که مرا به خود مجذوب کرد. من دانش‌آموز ۱۴ ساله‌ای بودم که آثار احمد عربانی مرا شیفته کاریکاتور کرد و به عشق آثار او مجله گل‌آقا را تهیه می‌کردم.

حیدری اضافه کرد: پیش از آن جواد علیزاده مرا با کاریکاتور آشنا کرده بود و بعد این احمد عربانی بود که مرا جذب خود کرد. تیپ‌های استادانه عربانی از مردم کوچه و خیابان نشان از همنشینی این هنرمند با مردم سرزمین کشورش را دارد.

حیدری با بیان اینکه عربانی کاریکاتور مسئولان و چهره‌های سرشناس را با هنرمندی تصویر می‌کرد، ادامه داد: تصور نمی‌کردم روزی وارد مجله گل‌آقا شده و همکار استاد عربانی شوم. عربانی بیش از 50 سال از زندگی و هنر خود را صرف کاریکاتور و کارتون و مطبوعات کرده است. عربانی روحانی زاده‌ است و در خانواده‌ای رشد یافته است که تصویرگری خط قرمزی جدی در فضای خانوادگی‌اش بود اما او این هنر را پیش برد، ادامه داد و در کاریکاتور به استادی رسید.

روایتگری دردها، رنج‌ها و آرزوها با چاشنی شوخ طبعی

این روزنامه‌نگار تصریح کرد: هنر در وجود احمد عربانی جوشش درونی دارد و موانع پرشماری را از سر راهش برداشته است. او ذاتاً روایتگر است و این روایتگری را می‌توان در تمامی زندگی او مشاهده کرد. عربانی از یک موضوع ساده روایت شیرین می‌سازد و ذهن داستان پرداز او مخاطب را جذب می‌کند و با شوخ طبعی دردها، رنج‌ها و آرزوها را روایت می‌کند.

وی ادامه داد: عربانی به فرهنگ عامه تسلط بسیاری دارد و فرهنگ کوی و برزن با وجودش در آمیخته است. او را به کاریکاتور را به زیست مردم تبدیل کرده است. کیومرث صابری در نامه‌ای عربانی را مایه افتخار هنر کاریکاتور ایران می‌داند و او را مردمی‌ترین کاریکاتوریست ایران می‌خواند؛ از این جملات می‌توان جایگاه ممتاز عربانی را دریافت.

سپاسگزاری از یک نسل طلایی با تجلیل از احمد عربانی

این روزنامه‌نگار افزود: عربانی هنرمند چند ساحتی است و صدایی گیرا در آواز سنتی دارد و استعداد بی‌نظیر در هنر سخنوری دارد. تجلیل از احمد عربانی سپاسگزاری از یک نسل طلایی در هنر کاریکاتور ایران است.

وی تشریح کرد: از جمله تهدیدهای جامعه ایران پدیده گسست نسل‌ها است؛ یکی از انگیزه‌هایی که سبب شد تا این کتاب را به نگارم ثبت لحظات نسل پیشین بود تا حلقه واسطی با نسل آینده باشد چرا که کتاب ماندگار است. کتاب مجموعه آثار کارتون و کاریکاتور احمد عربانی چکیده‌ای از فعالیت 56 ساله این هنرمند است و تصویرهایی را در آن موجود است که برای نخستین بار منتشر می‌شود.

حیدری در پایان با این شعر از اقبال لاهوری سخنان خود را پایان داد: گمان مبر که به پایان رسید کار مغان/ هزار باده ناخورده در رگ تاک است

رنج‌ مدام، رمز باقی ماندن ایران

نادره رضایی، مدیر انتشارات مدام در این نشست بیان کرد: من ادامه فعالیت خود را در حوزه نشر را مدیون همایون صنعتی‌زاده هستم. تجربه کار در انتشارات فرانکلین بسیار غنیمت بود و همایون صنعتی‌زاده باعث شد که نشر را ادامه دهم و علی دهباشی امید دهنده همه روزهای سخت است. هرجا که از تلاش خسته شدیم علی دهباشی انگیزه‌بخش بود. اگر ایران باقی مانده است به دلیل حضور افرادی است که رنج‌ مدام برده‌اند و به همین علت نام نشر را «مدام» گذاشته‌ایم. مفتخریم که ناشر کتاب مجموعه آثار آقای احمد عربانی هستیم و اولین انتشار خود را با این کتاب آغاز کردیم.

اهمیت تاب‌آوری و ساخت امید از ناامیدی‌ها

وی ادامه داد: عربانی شش دهه راوی حقیقت است که کار خود را از توفیق شروع کرد. تلاش‌ها او نشان داد که هیچ فرش قرمزی برای هیچ کار اثرگذاری در ایران وجود ندارد اما نکته این است که باید مثل نسل احمد عربانی تلاش کرد و تاب آورد و حتی از ناامیدی امید ساخت.

وی سخنان خود را با این شعر از حافظ به پایان رساند: مقام امن و می بی‌غش و رفیق شفیق/ گرت مدام میسر شود زهی توفیق/ جهان و کار جهان جمله هیچ بر هیچ است/ هزار بار من این نکته کرده‌ام تحقیق/ دریغ و دَرد که تا این زمان ندانستم/ که کیمیایِ سعادت، رفیق بود رفیق.

کتاب درمانی با آثار احمد عربانی

عباس یاری، روزنامه‌نگار حوزه سینما در این مراسم بیان کرد: آثار آقای عربانی از شیرینی مخصوصی برخوردار است که می‌توان به عنوان یک کتاب درمانی از آثار او استفاده کرد. عربانی یک فرد چند وجهی است و شخصیت حقیقی او نیز مانند کاریکاتورهایش شیرین است.

مجید کاشانی، طراح و گرافیست در این نشست بیان کرد: منبع الهام محتوایی کتاب مجموعه آثار کارتون و کاریکاتور احمد عربانی مجله گل‌آقا بود و برای جلد آن از کاراکتر «شاغلام» استفاده کردیم و «شاغلام» خود احمد عربانی است که زیرک و شوخ طبع است اما روایتگر تلخی روزگار است. در کارهای استاد عربانی بود که اولین بار با موضوع نقد مواجه شدم در حقیقت کار او با پنبه سر بریدن بود.

در ادامه این مراسم غلامرضا کیانی رشید، از اعضای تحریریه مجله توفیق و گل‌آقا شعری را که در وصف احمد عربانی سروده بود خواند و در انتهای مراسم از کتاب مجموعه آثار کارتون و کاریکاتور احمد عربانی رونمایی شد.

گزارش از سجاد محمدیان