زمین؛ امانت نسل‌های آینده در دستان خلیفه‌الله + فیلم
بر اساس آیات قرآن، زمین برای تمام انسان‌هاست نه نسل کنونی و محافظت از زمین وظیفه هر نسلی است تا محیط زیست را به شکل سالم به نسل آینده تحویل دهد.
پس از چندین دهه تقابل و سوء‌استفاده گسترده بشر از محیط زیست و برتری این تفکر در جهان که به هر نحو باید از محیط زیست در جهت توسعه استفاده کرد، بشر بالاخره متوجه عواقب بسیار خطرناک صدماتی که به محیط زیست وارده کرده، شده است.
تشکیل نهادهای بین‌المللی و سازمان‌های مردمی متعدد برای حفاظت از محیط زیست و امضای توافق‌نامه‌های بین‌المللی متعدد(اگرچه بسیاری از دولت‌ها به این تعهدات پایبند نیستند) نشان‌دهنده توجه جهانی به مراقبت از محیط زیست است؛ اما نگاه اسلام به محیط زیست چگونه است؟ آیا اسلام در قبال محیط زیست سکوت کرده یا آموزه‌هایی در این زمینه دارد که متأسفانه مورد غفلت قرار گرفته است؟
خبرگزاری ایکنا در راستای عمل به وظیفه اطلاع‌رسانی در حوزه دینی و برای دریافت پاسخ به این سؤالات درس‌گفتارهای «محیط زیست در اسلام» را با ارائه حجت‌الاسلام سلمان بهجتی‌اردکانی، پژوهشگر محیط زیست در اسلام طی ۱۳ قسمت تهیه کرده و در معرض مطالعه و آگاهی مخاطبان قرار می‌دهد.
نهمین بخش از این درس گفتار در خصوص «زمین و آیندگان» است که در ادامه با هم آن را می‌بینیم و می‌خوانیم.
آیه 29 سوره مبارکه بقره می‌فرماید: «هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ؛ اوست آن كسى كه آنچه در زمين است همه را براى شما آفريد سپس به [آفرينش] آسمان پرداخت و هفت آسمان را استوار كرد و او به هر چيزى داناست». خداوند همه آنچه در زمین هست را برای انسانها آفرید. آیات دیگری نیز با عنوان آیات تسخیر در قرآن کریم وجود دارد مثل آیه 13 سوره جاثیه که می‌فرماید: «وَسَخَّرَ لَكُمْ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مِنْهُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ؛ و آنچه را در آسمان‌ها و آنچه را در زمين است به سود شما رام كرد همه از اوست قطعا در اين [امر] براى مردمى كه مىانديشند نشانههايى است».
اما سؤال این است که آیا هیچ محدودیت و خط قرمزی در بهره‌برداری از طبیعت و آنچه در آسمان‌ها و زمین است وجود ندارد؟ آیه 29 سوره بقره (که در ابتدا قرائت شد) می‌فرماید همه مواهب طبیعی موجود در زمین برای تمام انسانها است نه تنها مخاطبان آیه در زمان نزول آیات و نه تنها نسل کنونی و حاضر و زنده بلکه نسل‌های آینده نیز حق بهره‌برداری از مواهب زمین را دارند ولذا با این نگاه که یک نگاه قرآنی و برگرفته از واقعیت هستی است ما وظیفه داریم نسبت به حفظ مواهب و منابع طبیعی و عناصر محیط زیستی اقدام کنیم و مجاز نیستیم که مصرفانه و بدون خط قرمز هرآنگونه که دلمان می‌خواهد از زمین و مواهب آن استفاده کنیم.
آیه 10 سوره الرحمان می‌فرماید: «وَالْأَرْضَ وَضَعَهَا لِلْأَنَامِ؛ و زمين را براى مردم نهاد». یعنی زمین برای تمام انسانها است نه نسل کنونی. حال این نگاه قرآنی را با برخی از اقداماتی که انسانها و بشریت در این عصر انجام داده‌اند تطبیق بدهیم. در گزارش‌ها آمده است که 500 گونه حیوانی در 50 سال اخیر دیگر رویت نشده‌اند یعنی نسل آنها به دلیل فعالیت‌ها و مداخلات بی‌جای انسانها در طبیعت منقرض شده است.
در حالی که خداوند انسان را جانشین خود در زمین قرار داده است؛ یک جانشین باید مسیر کسی را ادامه دهد که او را جانشین خود کرده است. انسان موظف است مسیر الهی را طی کند و در راستای حفاظت از طبیعتی که خداوند آن را قرارداده گام بردارد نه اینکه به گونه‌ای عمل کند که این هستی و نظام تکوینی را به هم بزند و در آن اخلال ایجاد کند.
بله زمین چنین قابلیتی را دارد که زباله، پسماند و مداخلات انسان را در خود هضم و خود را بازپروری کند و آلودگی‌ها را از محل زندگی انسانها دور کند اما وقتی که مداخلات بشر بیش از اندازه باشد و تولید زباله و پسماند و پسماندهای شیمیایی، سمی و هسته‌ای در اقیانوس‌ها، دریاها و بستر زمین به اندازه‌ای زیاد شود که زمین دیگر نتواند آنها را در خود هضم کند و پاکی اولیه خود را داشته باشد، انسان با مشکلات امروزی و بحران‌های محیط زیستی مواجه می‌شود.
اگر به تعالیم الهی و دستورات قرآنی عمل شود ما این بحران‌ها را پشت سر خواهیم گذاشت بلکه عملکرد ما به گونه‌ای خواهد شد که اساساً دچار بحران نشویم. امیدوارم که هم آحاد مردم و هم حاکمان در این زمینه به وظایف خود عمل کنند و محیط زیست و طبیعتی زیبنده خلیفه‌اللهی و کرامت و شرافت انسان داشته باشیم.
انتهای پیام
