راه‌حل قرآن برای برون رفت از بحران محیط زیستی + فیلم
داشتن تقوا منحصر به رعایت حق‌الله و حق‌الناس نیست. طبیعت و هر آنچه در آن است نیز حق حیات دارند که باید آن را رعایت کرد و نسبت به آن تقوا داشت.
پس از چندین دهه تقابل و سوء استفاده گسترده بشر از محیط زیست و برتری این تفکر در جهان که به هر نحو باید از محیط زیست در جهت توسعه استفاده کرد، بشر بالاخره متوجه عواقب بسیار خطرناک صدماتی که به محیط زیست وارده کرده، شده است.
تشکیل نهادهای بین‌المللی و سازمان‌های مردمی متعدد برای حفاظت از محیط زیست و امضای توافق‌نامه‌های بین‌المللی متعدد(اگرچه بسیاری از دولت‌ها به این تعهدات پایبند نیستند) نشان دهنده توجه جهانی به مراقبت از محیط زیست است؛ اما نگاه اسلام به محیط زیست چگونه است؟ آیا اسلام در قبال محیط زیست سکوت کرده یا آموزه‌هایی در این زمینه دارد که متأسفانه مورد غفلت قرار گرفته است؟
خبرگزاری ایکنا در راستای عمل به وظیفه اطلاع‌رسانی در حوزه دینی و برای دریافت پاسخ به این سؤالات درس‌گفتارهای «محیط زیست در اسلام» را با ارائه حجت‌الاسلام سلمان بهجتی‌اردکانی، پژوهشگر محیط زیست در اسلام طی ۱۳ قسمت تهیه کرده و در معرض مطالعه و آگاهی مخاطبان قرار می‌دهد.
دهمین بخش از این درس گفتار در خصوص «قرآن و بحران محیط زیست» است که در ادامه با هم آن را می‌بینیم و می‌خوانیم.
امروزه زیاد گفته می‌شود که بشر با بحران‌های محیط زیستی مواجه است؛ برخی هم سال‌هایی را تعیین میکنند و می‌گویند اگر تخریب محیط زیست به همین منوال پیش برود 30 سال آینده و برخی گفته‌اند 60 سال آینده حیات بشر اساساً در زمین ممکن نخواهد بود مگر اینکه بشر و تمامی کشورها و انسان‌ها در سیاست‌های خودشان و استفاده بی‌رویه از طبیعت، مواهب طبیعی و محیط زیستی تجدید نظر کنند.
آیه 41 سوره روم می‌فرماید: «ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذِيقَهُمْ بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ؛ به سبب آنچه دست‌هاى مردم فراهم آورده فساد در خشكى و دريا نمودار شده است تا [سزاى] بعضى از آنچه را كه كرده‌اند به آنان بچشاند باشد كه بازگردند». فساد در خشکی و دریا آشکار شده است و این ناشی از نوع فعالیت انسان‌هاست. خداوند نتیجه اعمال و نوع مواجهه بشر با طبیعت و محیط زیست را به انسان‌ها می‌چشاند تا شاید بشر به خود بیاید و در عملکرد خود بازنگری کند.
اما سؤال این است که راه‌حل برون رفت از بحران محیط زیستی چیست؟ قرآن کریم در آیه 96 سوره اعراف پاسخ می‌دهد: «وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ؛ و اگر مردم شهرها ايمان آورده و به تقوا گراييده بودند قطعاً بركاتى از آسمان و زمين برايشان مى‌گشوديم».
اگر بشر ایمان بیاورد و تقوای الهی پیشه خود کند، برکات آسمان و زمین به روی او گشوده می‌شود. اما کدام تقوا چنین نتیجه‌ای در پی دارد؟ امیرالمومنین علی(ع) می‌فرماید: «اِتَّقُوا اللّه َ في عِبادِهِ و بِلادِهِ فإنّكُم مَسؤولُونَ حتّى عنِ البِقاعِ و البَهائمِ، أطِيعُوا اللّه و لا تَعصُوهُ؛ از خدا بترسيد درباره بندگان او و سرزمين‌هايش؛ زيرا شما حتى نسبت به قطعه‌هاى زمين‌ها و چهارپايان نيز بايد پاسخگو باشيد. از خدا اطاعت كنيد و نافرمانى او نكنيد»
مسلمان‌ها و بلکه هر انسان باوجدانی که خدا را در قلب خودش پذیرفته است باید حقوق الهی را مراعات کند که این حق الله است؛ در کنار آن حق‌الناس را نیز باید رعایت کند. این مسئله را هر وجدانی می‌پذیرد اما تأکید امیرالمومنین علی(ع) علاوه بر حق الله و حق الناس بر روی حق طبیعت نیز هست. پس باید حق الله، حق الناس و حق الطبیعه رعایت شود.
پس توصیه اسلام مراعات حق طبیعت و تقوای الهی نه تنها نسبت به انسان‌های دیگر بلکه نسبت به سرزمین‌ها، آبادی‌ها و شهرهایی که حیوانات، آبزیان، موجودات خشکی، دریایی در آن زندگی میکنند، است. گیاهانی که در خشکی و دریا هستند نسبت به اینها هم باید تقوا مراعات شود یعنی حفظ حیات آنها و مراقبت از حق آنها مراعات شود و انسان با خودخواهی به گونه‌ای عمل نکند که حیات موجودات را به خطر بیندازد و نسل حیوانات و گیاهان را منقرض کند.
حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی می‌فرمایند: مطامع جهان‌خواران و پول پرستی سرمایه‌دارانی که جز به افزایش ثروت خود نمی‌اندیشند، این مسئله (یعنی حفظ محیط زیست) را با مشکلات فراوانی مواجه کرده است لذا باید حاکمان و مسئولان در تمامی کشورها و سرزمین‌ها به این امر مهم توجه داشته باشند، خصوصاً مسلمانان که بر اساس تعالیم الهی و دینی خود می‌توانند پرچم‌دار این عرصه و واداشتن دیگر کشورها به حفظ محیط زیست و منابع طبیعی باشند.
انتهای پیام
