معالم دین نشانه‌هایی است که راه درست را مشخص می‌کند

به گزارش ایکنا، پنجمین جلسه سوگواری دهه اول ماه محرم با محوریت شرح زیارت جامعه کبیره، با سخنرانی سیدمجتبی حسینی، کارشناس دین و مفسر قرآن شب گذشته 21 تیر در دبیرستان صدیقین برگزار شد که گزیده آن را در ادامه می‌خوانیم؛

«بموالاتکم علمنا الله معالم دیننا و اصلح ما کان فسد من دنیانا؛ به واسطه ولایت و دوستی شما است که خداوند نشانه‌های دین‌مان را به ما آموخت و تباهی‌های دنیای ما را به سامان آورد».

یک مقدار درباره موالات صحبت کردیم، یک مقدار هم درباره «علمنا الله» صحبت کردیم. این علمنا الله یک مقدارش از طریق فرمایشات اهل بیت(ع) است، یک مقدار از طریق نگاه به رفتارهای آنها است. بنابراین از این طریق‌ها یاد می‌گیریم معالم دین چیست. یک بخش آن را هم مستقیما از خدا یاد می‌گیریم یعنی اگر موالات داشته باشید وقتی قرآن می‌خوانید ممکن است دریافت‌هایی کنید. مهم این است که معالم دین با علم دین و علم فقه یکی نیست. معالم چیزی است که انسان به واسطه آن می‌فهمد مَعلم چیست.

معالم برای کسی است که در حرکت است

مثلا یک جاده طولانی است که یکجاهایی دوراهی و سه‌راهی می‌شود، معالم آن ستون‌هایی است که در گذشته قرار می‌دادند تا افراد راه خود را تشخیص دهند. در واقع معالم، راه نشان می‌دهد. وقتی معالم راه را نشان می‌دهد اولین نتیجه‌اش این است که قرار است شما راه بروید. وقتی شما قرار است در خانه بنشینید معالم نمی‌خواهید. منظور از حرکت، حرکت فیزیکی نیست بلکه راه رفتن فکر و اندیشه است. تغییر رای دادن‌ها، تغییر گفتمان و ... همه اینها مصادیق راه رفتن است. پس معالم برای جایی است که شما دارید راه می‌روید و از یک نقطه به نقطه دیگر می‌روید. معالم برای این است حالا که راه افتادی همینطوری راه نیفت بلکه مسیر را به وسیله این معالم تشخیص بده.

امروز معالم زیاد است. معالم هر کس آن نقاطی است که به خاطر آن راهش را عوض می‌کند و مسیرش را تشخیص می‌دهد. ممکن است معالم دین شما بنده باشم که وای بر شما باد. ممکن است معالم دین شما یک فیلسوف یا یک فقیه باشد، اینها خوب هستند ولی بحث ما درباره معالم دین است. یک مسئله‌ای که در دنیا مطرح است و در کشورهای اسلامی هم مطرح است و حتی در جامعه خود ما هم وجود دارد این است که گاهی یک آدم محترمی در راه عقیده خودش شهید شده است. ما می‌گوییم این شهید از این باب محترم است که برای ایده خودش جان‌فشانی کرده است. لذا اینها ملاک شخصیتی خوبی هستند ولی آیا راهشان هم درست است؟ خیر، هیچ ملازمه‌ای نیست. اوایل انقلاب گروه‌های مختلف سیاسی در کشور وجود داشتند و تصاویر شهدای خودشان را هم در راهپیمایی‌ها می‌آوردند. این تصاویر را برای چه می‌آوردند؟ اگر برای این می‌آوردند که بگویند این آدم انسان شریفی است که در راه ایده خود جانفشانی کرده خوب است ولی اگر برای این می‌آوردند که بگویند راهش درست است، اینطور نیست.

سیدالشهدا وقتی می‌خواهد شهید شود می‌فرماید اگر دین محمد(ص) اصلاح نمی‌شود مگر به کشتن من، پس ای شمشیرها مرا فرابگیرید؛ یعنی اگر شهادت من ارزشمند است برای این است که در راه دین شهید شدم. پس معالم چیزهایی هستند که باید راه را به تو نشان دهند. گاهی جنبه‌های احساسی، آدم را تحت پوشش خودش قرار می‌دهد و انسان راه درست را تشخیص نمی‌دهد. بنابراین معالم مستقل از این قضیه است.

یک زمانی در دانشکده فنی دانشگاه تهران درس می‌خواندیم و کلاس نقشه‌برداری ما در ساختمان امیرآباد بود. آنجا یاد گرفتیم اگر می‌خواهیم نقشه‌برداری کنیم باید چند نقطه اصلی را تثبیت کنیم که به آن بنچ مارک می‌گفتند. معالم دین بنچ مارک دین شما است که نقاط اصلی است که نمی‌گذارد شما اشتباه کنید. حالا ممکن است شما برای هر کاری یک معالمی داشته باشید ولی بحث ما درباره معالم دین است. چطور شما به این معالم دین می‌رسید؟ از طریق موالات اهل بیت(ع). 

علی(ع) هم خودش معالم است و هم معرفی‌کننده معالم

پیامبر(ص) در روایتی درباره امیرالمومنین(ع) فرمودند: تو خلق نشدی جز برای اینکه با بودن تو خدا عبادت شود و با بودن تو معالم شناخته شود. اگر به این روایت دقت کنید یعنی نه تنها علی(ع) معالم است بلکه معرفی‌کننده معالم است. یک انسانی که در حرکت است خیلی احتمالات متعددی برایش پیش می‌آید ولی وقتی معالم داشته باشید هم امنیت حرکت شما بیشتر است و هم جو شما را نمی‌گیرد و هم آرامشتان بیشتر است. اگر معالم نداشته باشید به راحتی جوگیر می‌شوید. پیامبر(ص) به عمار فرمود: ای عمار، اگر همه مردم به راهی رفتند و علی(ع) به راه دیگری رفت، تو دنبال علی(ع) برو. 

باز امیرالمومنین(ع) فرمود: از پیمودن مسیر درست به خاطر کمی رهروانش نترسید. مثلا شما می‌بینید هزار نفر می‌گویند الآن روز است ولی یک نفر می‌گوید شب است. درست است اکثریت می‌گویند روز است ولی معیار این مسائل اکثریت و اقلیت نیست. شما باید معالمت را تقویت کنی تا راه درست را تشخیص دهی ولو دیگران راه دیگری را طی کنند.

نکته دیگر این است که فرمود «معالم دیننا»، نفرمود «معالم دین اسلام». پس معلوم می‌شود ما یک ارتباط وجودی با دینمان داریم که مضاف الیه آن خود ما هستیم. این دین، دینی است که من و تو داریم. باز عرض می‌کنم اهل بیت(ع) آمدند ما حرکت کنیم چون کسی که حرکت می‌کند به معالم نیاز دارد و اتفاقا کسی که حرکت می‌کند به موالات احتیاج دارد.