صحیفه سجادیه؛ نمونه کامل قرآن صاعد

به گزارش ایکنا، براساس یکی از روایت‌های تاریخی، 25 محرم روز شهادت امام سجاد(ع) است؛ امامی که طی 57 سال دوران امامت خود، میراث مهم و ارزشمندی از ادعیه و تعالیم اخلاقی را برای شیعیان بر جای گذاشت.

مهمترین دعاهایی که از آن حضرت به یادگارمانده است مجموعه صحیفه سجادیه، مناجات خمسه عشر و دعای ابوحمزه ثمالی است. رساله الحقوق نیز روایت بلندی است که آموزه‌های اخلاقی و حقوقی را به مؤمنین می‌آموزد. 

در میان همه این آثار، صحیفه سجادیه اهمیت بیشتری دارد. به گفته حدیث‌پژوهان صحیفه در دوران مجلسیِ اول، یعنی محمدتقی مجلسی مشهور شد. او به واسطه رؤیا یا مکاشفه و ملاقات با امام زمان(عج) به نسخه‌ای از این کتاب دست یافت و چنان در ترویج آن کوشید که در خانه مردم، علاوه بر قرآن یک صحیفه هم وجود داشت. به گفته محمدتقی مجلسی، نیمی از مردم اصفهان به برکت انس با صحیفه سجادیه، مستجاب‌الدعوه شده بودند.

چنانکه اشاره شد صحیفه سجادیه مجموعه‌ای از دعاها و مناجات‌های امام زین‌العابدین(ع) است که به عنوان یکی از مهم‌ترین متون دعا و عرفان در فرهنگ اسلامی شناخته می‌شود و به دلیل عمق معنوی و ادبی آن، مورد توجه بسیاری از مسلمانان قرار دارد و به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار ادبی و دینی در تاریخ اسلام شناخته می‌شود و تأثیر عمیقی بر روحیه و تفکر مسلمانان داشته است.

محتوای صحیفه سجادیه

صحیفه سجادیه شامل 54 دعا و مناجات است که در موضوعات مختلفی چون طلب بخشش، شکرگزاری، درخواست رحمت و مغفرت از خداوند و مسائل اجتماعی و اخلاقی نوشته شده است. زبان و ادبیات این دعاها بسیار زیبا و دلنشین است و به خاطر بلاغت و فصاحت آن، مورد تحسین شاعران و نویسندگان قرار گرفته است. دعاها در موضوعات مختلفی مانند توحید، صفات الهی، درخواست‌های فردی، مسائل اجتماعی، اخلاق و رفتار انسانی و نیازهای روزمره انسان‌ها تنظیم شده‌اند.

همچنین صحیفه سجادیه به عنوان یک منبع الهام برای بسیاری از مسلمانان در زندگی روزمره و در مواجهه با چالش‌ها و مشکلات زندگی استفاده می‌شود. این کتاب نه تنها جنبه‌های فردی دعا را بررسی می‌کند، بلکه به مسائل اجتماعی و اخلاقی نیز توجه دارد و به انسان‌ها یادآوری می‌کند که چگونه باید در جامعه رفتار کنند.

صحیفه مورد توجه علمای اهل‌سنت نیز واقع شده و آنها برخی دعاهای آن را نقل کرده‌اند. برخی خاورشناسان بر این باورند که صحیفه سجادیه می‌تواند چهره جدیدی از اسلام را به انسان‌ها نشان دهد. امام سجاد(ع) در صحیفه اصول اخلاقی و شیوه زندگی اجتماعی و سیاسی را در قالب دعا و مناجات بیان کرده است و به گفته محققان از آنجا که امام سجاد(ع) در دوران زندگی خود با تقیه زندگی می‌کرد، این معارف را در قالب دعا بیان کرده‌ است.

صحیفه سجادیه در بیان امام و رهبری

امام خمینی(ره) در حاشیه نسخه‌ای از صحیفه سجادیه که به نوه خود هدیه کرده است چنین نوشته: «صحیفه کامله سجادیه، نمونه کامل قرآن صاعد است و از بزرگ‌ترین مناجات عرفانی در خلوتگاه انس است که دست ما کوتاه از نیل به برکات آن است. آن کتابی است الهی که از سرچشمه نورالله نشئت گرفته و طریقه سلوک اولیای بزرگ و اوصیای عظیم‌الشأن را به اصحاب خلوتگاه الهی می‌آموزد. این کتاب مقدس چون قرآن کریم سفره الهی است که در آن، همه‌گونه نعمت موجود است و هرکس به مقدار اشتهای معنوی خود از آن استفاده می‌کند.»

مقام معظم رهبری نیز درباره اهمیت صحیفه سجادیه چنین می‌گوید: «من به یکایکِ شما عزیزان توصیه می‌کنم تا آنجا که می‌توانید، با صحیفه سجادیه مأنوس شوید. کتاب بسیار عظیمی است. این که گفته‌اند زبور آل محمّد، واقعاً همین‌طور است؛ پُر از نغمه‌های معنوی است، دعا و درس است؛ هم درس اخلاق است، هم درس علم‌النّفس است، هم درس امور اجتماعی است. آنجا ملاحظه کنید: «الّلهم انی اعوذ بک من هیجان الحرص و سورة الغضب ... و الحاح الشهوة»، یعنی یکی‌یکی این خصوصیات معنوی و اخلاقی و این ریشه‌های فاسدی را که در نفس ما هست، در زبان دعا به ما معرفی می‌کند. شما باید علاج اینها را هم از خدا بخواهید. وقتی که با خدا راز و نیاز می‌کنید، از جمله چیزهایی که می‌خواهید، علاج همین مشکلات درونی و نفسانی است. آن جامعه‌ای که حداقل مجموعه بزرگی از آن با این خصوصیات پرورش پیدا کند، همان جامعه‌ای است که هیچ ترفندی در آن کارگر نخواهد شد.»