جهاددانشگاهی؛ نهاد کارآمد برای حل مسائل واقعی کشور

سیروس دشتی، معاون آموزشی پژوهشگاه علوم انسانی جهاددانشگاهی، در گفت‌وگو با ایکنا، به مناسبت چهل و پنجمین سالگرد تأسیس جهاددانشگاهی، با اشاره به عملکرد این نهاد در چهار دهه گذشته گفت: جهاددانشگاهی در کاربردی‌ کردن تحقیقات علمی متناسب با نیازهای کشور موفق بوده است. ساختار منعطف و ماهیت مأموریتی آن باعث شده بتواند در بسیاری از حوزه‌ها خلأهای موجود را پوشش دهد.

وی افزود: جهاددانشگاهی همواره تلاش کرده است در مسیر رفع نیازهای کشور حرکت کند. یا خود دانش مورد نیاز را تولید کرده، یا تلاش کرده دانش موجود را متناسب با شرایط کشور بومی‌سازی و اجرایی کند. به همین دلیل، نقشی کلیدی در پیوند میان علم و عمل ایفا کرده است.

استقلال ساختاری و روحیه جهادی؛ رمز ماندگاری جهاددانشگاهی

دشتی با تأکید بر اینکه جهاددانشگاهی ساختاری متفاوت با بسیاری از نهادهای علمی کشور دارد، گفت: این نهاد به دلیل استقلال از ساختارهای بروکراتیک دولتی، توانسته پویاتر، چابک‌تر و مسئله‌محورتر عمل کند. از ابتدای شکل‌گیری نیز روی پای خود ایستاده و بر پایه روحیه جهادی و اعتماد به توان داخلی، مسیر خود را ادامه داده است.

وی ادامه داد: بسیاری از فعالیت‌های جهاددانشگاهی مبتنی بر نیاز واقعی کشور و به‌دور از نگاه‌های کلیشه‌ای و تئوریک بوده است. همین ویژگی، این نهاد را به مرجعی معتبر برای اجرای طرح‌های کاربردی در حوزه‌های مختلف، از جمله علوم انسانی، تبدیل کرده است.

لزوم تقویت ارتباط جهاددانشگاهی با حاکمیت 

معاون پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی جهاددانشگاهی درباره میزان ارتباط این نهاد با حاکمیت گفت: جهاد دانشگاهی طی سالیان گذشته توانسته اعتماد بسیاری از نهادهای دولتی و اجرایی را جلب کند. بسیاری از مدیران دستگاه‌ها که سابقه همکاری یا فعالیت در جهاد را داشته‌اند، همچنان نگاه مثبتی به توانمندی‌های آن دارند.

وی اضافه کرد: با این حال، در سال‌های اخیر احساس می‌شود این ارتباط تا حدی کمرنگ شده و نیاز است که مدیریت جدید جهاددانشگاهی این تعاملات را بازتعریف و تقویت کند. انتظار می‌رود جهاددانشگاهی در نظام تصمیم‌سازی کشور، نقش پررنگ‌تری ایفا کند.

نقش جهاددانشگاهی در توسعه علمی کشور

دشتی در پاسخ به این پرسش که جهاد دانشگاهی چگونه می‌تواند در بهبود نظام حکمرانی کشور نقش ایفا کند، گفت: یکی از مزیت‌های مهم جهاددانشگاهی، بی‌طرفی و استقلال آن است. این نهاد فراجناحی می‌تواند با فراغ بال و بدون وابستگی به جریان‌های سیاسی، به مسائل اساسی کشور ورود کند و راهکارهای علمی و واقع‌گرایانه ارائه دهد.

وی افزود: جهاددانشگاهی باید از حاکمیت بخواهد که برخی مأموریت‌های کلان و دشوار کشور را به این نهاد بسپارد. از سوی دیگر، دولت و نهادهای تصمیم‌ساز نیز می‌توانند از ظرفیت علمی و تجربی جهاد در حل مسائل پیچیده استفاده کنند. به‌ویژه در حوزه علوم انسانی که پیوند نزدیکی با سیاست‌گذاری و حکمرانی دارد، جهاد دانشگاهی می‌تواند مرجعیت علمی داشته باشد.

ظرفیت بالای پژوهشگاه علوم انسانی جهاددانشگاهی

دشتی با اشاره به توانمندی‌های پژوهشگاه علوم انسانی جهاددانشگاهی تصریح کرد: این پژوهشگاه از اعضای هیئت علمی توانمند و باتجربه‌ای برخوردار است که نه‌تنها در حوزه مباحث تئوریک، بلکه در اجرای طرح‌های کاربردی نیز فعال بوده‌اند. این ظرفیت ارزشمند باید بیش از گذشته در معرض توجه نهادهای حاکمیتی قرار گیرد.

وی گفت: پژوهشگاه علوم انسانی می‌تواند در بسیاری از مسائل بنیادین کشور، از جمله آموزش، فرهنگ، خانواده، عدالت، رسانه، سبک زندگی و... تحلیل‌های دقیق ارائه دهد و راهکارهای متناسب با ساختار اجتماعی ایران را پیشنهاد کند.

پیشنهاد به مدیریت جدید جهاددانشگاهی

معاون پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی جهاددانشگاهی در پایان با اشاره به ضرورت بازتعریف نقش این نهاد در دهه پنجم فعالیت خود، اظهار کرد: جهاددانشگاهی باید ضمن حفظ استقلال علمی و رویکرد مسئله‌محور، در تعامل با نهادهای تصمیم‌گیر، به‌ویژه شورای عالی انقلاب فرهنگی، سازمان برنامه و بودجه، مجلس شورای اسلامی و سایر نهادها، نقش مؤثرتری ایفا کند.

وی تأکید کرد: مهم‌ترین پیشنهاد من این است که جهاددانشگاهی با اتکا به ظرفیت علمی و اعتبار اجتماعی خود، در حوزه‌هایی که دیگر نهادها به‌دلیل ملاحظات سیاسی یا محدودیت‌های ساختاری ورود نمی‌کنند، حضور فعال داشته باشد و همان‌طور که در ابتدای انقلاب مأموریت‌های بزرگ را بر عهده گرفت، امروز هم مسئولیت حل بخشی از مسائل کلان کشور را بر عهده بگیرد.

گفت‌وگو از سعید امینی