میرزای نائینی، عالمی نوآور و امتی در قالب یک فرد بود

به گزارش ایکنا، آیت‌الله العظمی جعفر سبحانی؛ مرجع تقلید شیعیان، اول آبان ماه در مراسم افتتاحیه کنگره بین‌المللی میرزای نائینی که در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) در قم برگزار شد با بیان اینکه هدف از این جلسه تکریم یک عالم بزرگوار و مرجع عالیقدری است که خدمات ارزنده به تشیع و جامعه اسلامی داشته است، گفت: ایشان ثمره حوزه علمیه نجف بود؛ حوزه نجف در 447 قمری تأسیس شده است و اکنون سال 1447 هستیم یعنی هزار سال از تشکیل حوزه گذشته است. 

وی با طرح این پرسش که آیا قبل از مهاجرت شیخ طوسی، نجف بیابان بود یا شهر و شهرکی و علما و قرائی داشت، افزود: نجف قبل از مهاجرت شیخ، شهرکی جامع‌الجهات بود و دلایل بسیاری برای اثبات این مسئله وجود دارد؛ ابن حجاج بغدادی؛ متوفای 391 در نجف در حرم حضرت علی(ع) اشعاری را سرود که نشان می‌دهد قبله و بارگاهی وجود داشت همچنین عبدالکریم ابن طاووس نوشته است که عضدالدوله از بغداد آمد و به حائر کربلا عزیمت کرد و در سال 1371 یعنی قبل از تولد شیخ طوسی به نجف رفت و در آنجا صندوق را گشود، مجاورین 5 هزار درهم و فقها را 3 هزار درهم داد.

این مرجع تقلید ادامه داد: وقتی کتابخانه شیخ طوسی آتش زده شد، ایشان کار مهمی که در نجف انجام دادند نوشتن «تبیان» بود که شیخ طبرسی از آن بهره زیادی برده است و این نشان دهنده اهمیت کتابخانه در نجف بود.

آیت‌الله سبحانی با بیان اینکه زندگی مرحوم نائینی چند مرحله دارد از جمله نائین، سامراء و نجف و ...، گفت: نائینی در فقه و اصول نوآوری داشت و در عرصه سیاسی نیز فعال و اهل کناره‌گیری نبود. در تولد او اختلاف وجود دارد و البته انسان در این اختلاف تعجب می‌کند. در پشت قرآن خانواده وی تولد ایشان را 1276 قمری نوشته است؛ ایشان تا سال 1293 در نائین بود و تحصیلات مقدماتی داشت. در سال 1293 قمری به اصفهان رفت و در آنجا از مرحوم شیخ محمدباقر و ابوالمعالی کلباسی بهره برد.

این  مرجع تقلید اضافه کرد: ده سال در اصفهان بود و در سال 1303 عازم عراق و سامراء شد، زیرا سامراء عظمت بالایی داشت و در رأس آن مجدد شیرازی قرار داشت. ایشان کاتب مرحوم میرزای شیرازی بود و بهره زیادی از او برد و از وفات میرزا تا 1314 در این شهر ماند و بعد به نجف رفت و تا زمان وفات در این شهر ماند. «تنبیه الامه» در سال 1327 منتشر شد و مرحوم خراسانی و شیخ عبدالله مازندرانی بر آن تقریر نوشتند و مرحوم آخوند خراسانی در شأن این کتاب گفته است: این کار از صفوه العلما و المجتهدین است. سیدمحسن جبل عاملی صاحب «اعیان الشیعه» نیز گفته است: کان عالما جلیل عارفا اصولیا مدرسا مقلدا ...

نظر امام(ره) در مورد نائینی

سبحانی بیان کرد: حضرت امام(ره) فرمودند: من کتاب ایشان را مطالعه کردم اما شاگرد ایشان نظر او را بهتر از خودش تقریر کرده است. ایشان رساله‌ای در ترتب و تزاحم نوشت که کسی قبل از او ننوشته بود. مقررهای عالی نیز داشتند از جمله؛ محمدتقی آملی که درباره استادش مرحوم نائینی می‌گوید: آن چه را انصاری به صورت مجمل بیان کرد استاد ما به تفصیل بیان کرده است.

این مرجع تقلید با اشاره به تقوای نائینی، اظهار کرد: مرحوم تهرانی درباره ایشان گفته است که او فردی صالح، نقی، با تقوا، عالم بود و گفته شده است که عصمت، محصول علم است و هر چه قدر علم کسی بیشتر باشد درجه دوری او از گناه و خطا نیز بیشتر خواهد بود. 

آیت‌الله سبحانی بیان کرد: زمانی که خبر اعدام شیخ فضل‌الله نوری و سیدمحمد طباطبایی و سیدعبدالله بهبانی را شنید، از گردانندگان سیاست دوری کرد اما نسبت به اوضاع کشور حساس بود و از این کار دست نکشید؛ در سال 1340 بنا بود برای مجلس شورای اسلامی رأی گیری کنند و میرزا، فتوای تحریم داد. بنابراین دوری او از کسانی بود که قصد داشتند مشروطه را از دین جدا کنند.

وی با اشاره به ابداعات علمی آن مرحوم، اضافه کرد: ایشان کلیدهایی برای حل مسائل علمی درست کرد از جمله در قضایای حقیقیه و خارجیه؛ ایشان معتقد است که احکام شرعیه قضایای حقیقه هستند. 

این مرجع تقلید بیان کرد: ایشان حافظه بسیار قوی داشت و حق آن است او را از حفاظ بدانیم. افکار نو و جدیدی داشت که برگرفته از میرزای شیرازی و مرحم فشارکی بوده است؛ زیرا نزد این دو، درس خوانده بود گرچه مقلد نبود اما اساس نظرات را از آنان گرفت.

وی افزود: ایشان فلسفه را نزد مرحوم جهانگیرخان خواند و قائل به اجتماع امر و نهی است و نسبت به شاگردان خود احترام زیادی قائل بود. 

این مرجع تقلید در پایان تأکید کرد: قرآن کریم ابراهیم را امت معرفی کرد؛ مرحوم میرزا نیز گرچه فرد است اما این همه تألیف و آثار نشان می‌دهد او یک امت بود.