نقش مرحوم واعظ‌زاده‌خراسانی در فعالیت مجمع تقریب و دانشگاه مذاهب اسلامی

مرحوم آیت‌الله واعظ‌زاده‌خراسانی در کنگره‌های مختلف داخل و خارج از کشور به منظور نزديكي و تقارب ميان فرق مختلف اسلامی و از بين بردن اختلافات ساختگی و نادرست حضور داشت و نقش مهمی در شکل‌گیری مجمع جهانی تقریب مذاهب و تأسیس دانشگاه مذاهب اسلامی داشت.

به گزارش ایکنا، تجلیل از مقام شامخ معلمان، اساتید و افرادی که برای ترویج قرآن و عترت زحماتی را متقبل شده‌اند، وظیفه‌ای است که نمی‌توان از آن شانه خالی کرد. بزرگداشت و بیان آثار و رفتار این افراد نه‌ تنها قدردانی کوچکی از زحمات بی‌شائبه آنان است، بلکه برای نسل فعلی و جوانان این مرزوبوم آموزنده و راه‌گشاست؛ کسانی که عمری را بدون چشم‌داشتی به آموزش و ترویج کلام وحی گذرانده‌اند و به حق نام خادم‌القرآن بر آنان نهاده‌اند. برخی از این بزرگان چهره در خاک کشیده‌اند که نگاه کوتاهی به زندگی آن‌ها خواهیم داشت. مرحوم آیت‌الله محمد واعظ‌زاده‌خراسانی یکی از این افراد است.

تلاش برای تنویر افكار

محمد واعظ‌زاده خراسانی در سال ۱۳۰۴ شمسی برابر با ۲۳ ذی‌القعده ۱۳۴۳ قمری در شهر مشهد مقدس در یک خانواده مذهبی و روحانی - که تا چند نسل از وعاظ نامی خراسان بوده‌اند - دیده به جهان گشود.

بیشتر بخوانید:

وی پس از گذراندن دوره مكتب‌خانه و مدرسه در سال 1318 شمسی همراه پدرشان، مرحوم حاج شیخ مهدی، راهی نجف اشرف شده و تا اواسط سال 1321 در آنجا ادبیات، مقدمات و سطوح ابتدایی فقه و اصول را فرا گرفت. در این سال به مشهد مراجعت و در حوزه علمیه مشهد تحصیلات حوزوی را تا سال 1328 در رشته‌های مختلف علوم اسلامی اعم از نقلی و عقلی، معارف و نیز سطوح عالی و بخش‌هایی از درس خارج فقه و اصول را نزد استادان آن حوزه مانند آیت‌الله سیدیونس اردبیلی، آیت‌الله كفایی، آیت‌الله میرزامهدی اصفهانی، آیت‌الله حاج شیخ هاشم قزوینی، آیت‌الله حاج شیخ مجتبی قزوینی، آیت‌الله حاج شیخ كاظم دامغانی و دیگران طی کرد.

در شهریور سال 1328 شمسی به حوزه علمیه قم آمد و طی ١١ سال از درس‌های استادان بزرگ آن زمان و مراجع تقلید وقت آیت‌الله بروجردی، آیت‌الله سیدمحمد حجت، آیت‌الله سیدصدرالدین صدر، آیت‌الله گلپایگانی، آیت‌الله اراكی و چند سال از درس اصول امام خمینی(ره) و از درس فلسفه آیت‌الله سیدمحمدحسین طباطبایی استفاده و در علوم نقلی و عقلی از ایشان اجازه اجتهاد دریافت كرد.

همچنین اجازه نقل حدیث را از شخصیت‌های بزرگ از جمله علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی، علامه سمنانی، آیت‌الله رامهرمزی و اجازه شفاهی از آیت‌الله سیدحسین طباطبایی‌بروجردی اخذ کرد.

وی در حوزه علمیه قم در تدوین كتاب «جامع احادیث الشیعه» نزد آیت‌الله بروجردی شركت داشت و نیز از مؤسسان و نویسندگان مجله قدیمی و پربار «درس‌هایی از مكتب اسلام» بود و همراه بزرگان حوزه در تنویر افكار مردم خصوصاً نسل جوان می‌كوشید.

یكی از پربارترین دوره‌های زندگی وی مربوط به زمانی است كه از سال 1339 شمسی به جهت تدریس در دانشگاه فردوسی مشهد از وی دعوت به عمل آمد و با تشویق آیت‌الله سیدمحمد بهشتی در دانشكده معقول و منقول سابق (دانشكده الهیات و معارف اسلامی كنونی) به تدریس مشغول شد.

وی در زمینه‌های تفسیر قرآن، فقه، فقه الحدیث، تاریخ تفسیر، تاریخ حدیث، تاریخ علوم عقلی، تاریخ فقه، قواعد فقه، تاریخ علوم اسلامی، تاریخ اسلام و گاهی فلسفه و كلام به تدریس و ارشاد دانشجویان همت گماشت و سال‌ها به‌عنوان استاد تمام وقت دانشگاه به تربیت نسل جوان این مرز و بوم پرداخت. چندی هم در دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد و نیز در دانشگاه تربیت مدرس و دانشكده الهیات دانشگاه تهران تدریس کرد.

نگاهی به فعالیت‌های فرهنگی

وی، همچنین علاوه بر تدریس در حوزه و دانشگاه، به فعالیت‌های فرهنگی دیگری اشتغال داشت كه برخی از آن بدین شرح است؛

برگزاری كنگره هزاره شیخ طوسی در سطح جهانی در سال 1350 شمسی با شركت علما و پیشوایان فرق مختلف اسلامی و عده‌ای از مستشرقین (به مناسبت هزارمین سال ولادت وی)
سرپرستی نشریه دانشگاه الهیات مشهد
همكاری با مجله آستان قدس رضوی و بعدها تصدی مسئولیت و مدیریت آن

شركت در كنگره‌های مختلف در داخل و خارج كشور قبل و بعد از انقلاب اسلامی (كه در یكی از همین كنگره‌ها ایجاد «مجمع تقریب» پیشنهاد و با حكم رهبر معظم انقلاب اسلامی دبیركلی آن به عهده وی گذاشته شد و تا سال 1380 نیز در این سمت مهم فرهنگی به هدایت فعالیت‌ها و اهداف آن همت گماشت.)
عضویت شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی
سفر به بسیاری از كشورهای اسلامی و دیدار با اندیشمندان و شخصیت‌های برجسته جهان اسلام

مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در راه نزدیكی و تقارب میان فرق مختلف اسلامی از جمله شیعه و سنی و از بین بردن اختلافات ساختگی و تعصبات نادرست، فعالیت کرد و می‌كوشید میان مسلمین وحدت و الفت برقرار کند. از سوی این مجمع مجله «رساله التقریب» به اشراف وی به زبان عربی منتشر شد كه حاوی مقالات و سخنرانی‌های عربی مرحوم آیت‌الله واعظ‌زاده خراسانی بود.

همچنین كتاب‌هایی در مركز تحقیقات قم وابسته به این مجمع با اشراف و بعضاً با مقدمه وی، تألیف و تحقیق شد كما اینكه دانشگاه مذاهب اسلامی با ابتكار و اشراف وی در تهران تأسیس شد. مرحوم واعظ‌زاده در هیئت‌های امنای دانشگاه مذاهب اسلامی، مدرسه عالی شهید مطهری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی و در شورای عالی كتابخانه ملی عضویت داشت و نیز چندی با سازمان سمت همكاری داشت. همچنین دو گروه قرآن و اقتصاد اسلامی در بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی تحت مدیریت وی بود.

از واعظ‌زاده خراسانی آثاری چند به رشته تحریر در آمده كه به شرح ذیل است:

تصحیح و تحقیق دو كتاب «المقنع والهدایة» از شیخ صدوق.
مشارکت در تألیف جامع احادیث الشیعه.
تحقیق و ترجمه كتاب «الجمل و العقود فی العبادات» از شیخ طوسی.
گردآوری، تصحیح و انتشار مقالات كنگره شیخ طوسی در سه جلد و نیز كتاب رجال ... و فهرست شیخ طوسی از سوی آن كنگره در دو جلد.
تحریر مقالات فراوان در مجلات مكتب اسلام، نشریه دانشكده الهیات، نشریه مشكوه به زبان فارسی و در مجلة الارشاد، رسالة القرآن، رسالة الثقلین، رسالة التقریب به زبان عربی.
سخنرانی‌ها و تحقیقاتی درباره استاد مطهری كه در یادنامه‌های ایشان و نیز در كتاب «سه گفتار درباره استاد شهید مطهری» چاپ شده است.
سخنرانی‌ها و مقالات راجع به وحدت و تقریب كه بخشی از آن‌ها در كتاب ندای وحدت چاپ شده است.
مصاحبه‌های فراوان كه بخشی از آن‌ها در كتاب پیام وحدت و ویژه‌‌نامه‌های كنگره‌های وحدت، و مجله حوزه و ویژه‌نامه‌های علامه جعفری و حضرت آقای فلسفی و جز اینها چاپ شده است.
تقریرات درس اساتید وی در مشهد و قم در فقه و اصول در چند مجلد.
مقالاتی راجع به امام و انقلاب در كتاب امام خمینی و انقلاب اسلامی.
مقدمه و تقریظ بر كتاب‌هایی چند از جمله مقدمه مفصل سلسله كتب رجالیة آیت الله بروجردی كه زیر نظر استاد واعظ‌زاده در مشهد چاپ و نیز مقدمه «الرسائل العشر» از شیخ طوسی كه از سوی انتشارات جامعه مدرسین در قم چاپ شد، مقدمات تفسیر هدایت، ترجمه جوامع الجامع فرهنگ لغات قرآن، فروغ قرآن، امیر المؤمنین اسوه وحدت، كلمات قرآن، و كتاب رسول الله از شیخ ابوزهره و فهرست شیخ طوسی و رجال‌كشی چاپ دانشگاه مشهد به فارسی و مقدمه كتاب قوارع القرآن، ناصریات، كنز العرفان، بدایه المجتهد، المعجم فی فقه لغه‌القرآن، نصوص فی علوم‌القرآن، نصوص فی‌الاقتصاد الاسلامی.
طرح و مشاركت در تألیف كتاب «المعجم فی فقه لغه‌القرآن و سر بلاغته» تحت نظر گروه قرآن بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
طرح و مشاركت در تألیف كتاب «نصوص فی الاقتصاد الاسلامی كتابا و سنة و فقها» در گروه اقتصاد اسلامی بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
طرح و مشاركت در تالیف كتاب «نصوص فی علوم القرآن» در گروه قرآن بنیاد پژوهش‌های اسلامی
گردآوری احادیث عترت از طرق اهل سنت
كلیاتی در تاریخ فقه كه بخشی از آن در مجله دانشكده الهیات مشهد چاپ شده