لزوم برخورد با ورود انحرافات در ابعاد احساسی، عرفانی و حماسی واقعه عاشورا

گروه حوزه‌های علميه: عضو هيئت علمی موسسه امام خمينی(ره) با بيان اينكه مقاتلی كه بعد از قرن هفتم نگارش يافته‌اند موثق نيستند عنوان كرد: بعد از استقرار حكومت صفويه برخی از انحرافات در ابعاد احساسی، عرفانی و حماسی عاشورا وارد مقاتل و كتب شد.

به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا)، حجت‌الاسلام و المسلمين محسن رنجبر، عضو هيئت علمی مؤسسه آموزشی و پرورشی امام خمينی(ره) شب گذشته، 22 آذرماه، در نشست علمی قرائت‌ها و رويكردها به جريان عاشورا از صفويه تا مشروطه كه در سالن اجتماعات مؤسسه حوزوی امام رضا(ع) برگزار شد، با بيان اينكه در طول زمان از واقعه عاشورا برداشت‌ها و گفتمان‌های مختلفی شده است تصريح كرد: در بين مقاتل موجود اگر قرار به معتبر بودن مقتل و يا كتاب روايتی عاشورا باشد تنها مقاتلی معتبر هستند كه تا قرن هفتم نوشته شده‌اند و مقاتل بعد از آن ديگر وثاقتی ندارند.

وی با بيان اينكه از قرن هفتم با نوشته شدن مقتل روضه الشهدا نگاه به عاشورا دگرگون شد اظهار كرد: از قرن هفتم به بعد تا اوائل قرن 10 كه صفويه روی كار می‌آيد به دليل اينكه شاكله حكومت خواهان گسترش تشيع بودند و در صدد نهادينه كردن فرهنگ تشيع بودند از معارف و ويژگی‌های شيعه به خصوص جريان عاشورا استفاده كردند.

حجت‌الاسلام رنجبر ادامه داد: همسو شدن عاشورا با حاكميت از يك سو به دليل احيای اين جريان عظيم و جا افتادن در فرهنگ تشيع و مردم از دلايل افرزايش رجوع به فرهنگ تشيع در اين زمان بود؛ ولی از طرفی وقتی فضا برای گسترش اين فرهنگ و عزاداری بدون هيچ مانعی باز شد آسيب‌‎هايی به وجود آمد و اين آسيبها در شش بعد قابل بررسی است كه به سه بعد آن دراين جلسه پرداخته می‌شود.

عضو هيئت علمی مؤسسه امام خمينی(ره) اظهار كرد: اين آسيبها نشانگر آن است كه آنچه كه روايت شده با آنچه كه از جريان عاشورا برداشت شده است، كاملا متفاوت است و وقتی اين دو در كنار هم قرار داده شود تحريف و نامعتبر بودن آنها مشخص می‌شود.

وی با بيان اينكه مقاتل عموما دارای چهار نحله هستند ابراز كرد: نحله اول مقاتل به نوعی گزارش مستند و معتبر و متكی به راويان موثق هستند كه سرآمد آنها مقتل ابونخنف با عنوان مقتل الحسين است، نحله دوم مقاتلی هستند كه در مورد فتوحات تاريخی است كه در آن به واقعه عاشورا با ذوق و سليقه‌ پرداخته شده است كه با عقايد تشيع هم خوانی دارد، نحله سوم مقاتلی است كه نگاهی عثمانی به عاشورا دارد و امام حسين(ع) را در آن مورد سؤال قرار داده و يزيد را تبرئه می‌كند مانند مقتل ابن سعد و آخرين نحله از مقاتل كه برايند گزارشهای پراكنده از مقاتل گوناگون است كه اعتبار زيادی ندارند.

مدرس حوزه اضافه كرد: از قرن دهم كه صفويه در صدد گسترش فرهنگ تشيع است بيشتر رو به بعد احساسی عاشورا رفته و برای تأثيرگذاری بيشتر بر مردم برای قبول اين دين ابعاد احساسی عاشورا را پررنگ كرده و درخور انحرافات زيادی شده است؛ تشنگی بيش از حد اباعبدالله(ع) و اصحاب و اهل بيتش، غربت و تنهايی آنها در آن زمان، نگاهی ذليلانه نسبت به امام حسين(ع) برای درخواست آب از دشمن و التماس به شمر در هنگام شهادت برای نوشيدن آب از جمله اين انحرافات است.

وی با بيان اينكه بحث تشنگی اباعبدالله(ع) در عاشورا بحثی بسيار جدی و موثق است تأكيد كرد: اما اين گونه پرداختن به تشنگی به شكلی كه مثلا امام حسين(ع) برای درخواست آب رو به دشمن كنند و درخواست آب كنند در هيچ يك از مقاتل معتبر قرون اوليه نيامده است و با مقتل روضة الشهدا وارد مذهب شده و در حقيقت اصلا شأن اباعبدالله(ع) را زير سوال برده است، اين قرائات نيز دقيقا امروز در حال گسترش است.

حجت‌الاسلام رنجبر افزود: بعد دوم انحرافات عاشورا بعد حماسی آن است به شكلی كه از زمان صفويه به بعد برای جبران نگاه ذليلانه به امام حسين(ع) و افسانه‌ای جلوه دادن شخصيت‌های اصحاب نگاه به امام حسين(ع) و اصحاب نگاهی شاه‌نامه‌ای است.

وی در خاتمه به بعد عرفانی عاشورا اشاره و بيان كرد: انحراف در بعد عرفانی كه امروز نيز به آن زياد تكيه می‌شود از زمان صفويه شروع شده است. مانند هنگام شهادت امام حسين(ع) كه در مقاتل قرن هفتم به بعد يعنی بعد از مقتل روضة الشهدا امام به شمر لبخند رضايت می‌زند؛ در صورتی كه در حقيقت قاتل امام حسين(ع) سنان ابن انس بوده و امام حسين(ع) در آن هنگام فرموده بترسيد از كسی كه جز خدا هيچ ياوری ندارد؛ اين نوع كه نگاهی ابتلايانه و امتحانی است بسيار دارای غلو و تحريف است زيرا در هيچ يك از مقاتل معتبر اوليه بيان نشده است كه امام حسين(ع) در آن هنگام لبخند رضايت داشته و فرموده باشد چون خداوند خواسته و ما درحال امتحانيم به فرمان الهی سر می‌نهيم.