منابع اسلامی در زمینه روان‌شناسی، محتوایی غنی و سرشار دارد
گروه اندیشه: عضو هئیت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با تاکید بر اینکه ما هنوز با الفبای روان‌شناسی اسلامی آشنا نشده‌ایم، خاطرنشان کرد: این در حالی است که منابع اسلامی در این زمینه محتوایی غنی و سرشار دارد و می تواند به تمامی نیازهای بشر پاسخ دهد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، سیداحمد رهنمایی، عضو هئیت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در گفت‌وگو با ستاد خبری دومین کنگره علوم انسانی اسلامی، ضمن اشاره به جایگاه کنونی علم روان‌شناسی و مبانی آن، اظهار کرد: علم روان‌شناسی امروز که در اختیار ما قرار دارد، محصول و ساخته فکر و اندیشه غرب است که البته خوشبختانه پس از انقلاب اسلامی تلاش‌هایی شده و آموزه‌های اسلامی این مبانی را تحت‌الشعاع خود قرار داده است و با کوشش حوزه و دانشگاه می‌توان امیدوار بود در آینده علم روان‌شناسی اسلامی نه تنها در کشور بلکه در جامعه جهانی به منصه ظهور برسد.
عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) چشم انداز اسلامی شدن علم روان‌شناسی موجود را مثبت ارزیابی کرد و گفت: آثاری همچون روان‌شناسی رشد، بهداشت روانی، روان‌شناسی اجتماعی، روان‌شناسی خانواده و با نگرش منابع اسلامی و مجلاتی که در این حوزه تولیدشده مانند روان‌شناسی و دین یا مناسبات دین و روان، دستاوردهایی است که نشان داد اسلام در پرداختن به مسائل روان‌شناسی موقعیت و ظرفیت‌هایی دارد که این امر می‌تواند طلیعه‌ای باشد برای اینکه در آینده شاهد به دست آوردن نتایج و آثار بیشتری در این زمینه باشیم؛ این اتفاق موجب برانگیختن انگیزه‌هایی در دانشگاه و حوزه شد و در سال‌های اخیر، مراکز علمی تشویق شدند تا در حوزه روان‌شناسی علمی و شاخه‌های منتج آن اقداماتی انجام دهند.
وی با تاکید بر اینکه اگرچه در زمینه ایجاد تحول در علم روان‌شناسی اقدامات مناسبی انجام شده، اما کافی نبوده و باید این گام‌های کوتاهی که برداشته شده به گام‌های بلندتر تبدیل کرد، افزود: هر چند نمی‌توان تحولات جدی در این زمینه را در دانشگاه‌ها انکار کرد و روزی نیست که ما با درخواست پاسخ و پرداختن به مسائل روان‌شناسی با رویکرد اسلامی مواجه نباشیم، همچنان که رساله‌ها و مقالاتی با این رویکرد داوطلبانه از سوی دانشجویان در حال تدوین است، اما هنوز جای کار فراوانی باقی است و راه طولانی را در پیش داریم.
مدیر گروه تربیتی موسسه امام خمینی(ره) ادامه داد: اقدامات یادشده علامت و نشانه‌های خوب و مناسبی است که نشان از رشد و بالندگی جامعه ما که دغدغه اسلامی شدن علوم را دارند، می‌دهد.
وی در خصوص ضرورت اسلامی شدن علم روان‌شناسی متداول، تصریح کرد: علم روان‌شناسی امروز تنها بخشی از مشکلات و مسائل ما را می‌تواند پاسخگو باشد، اما تمامی مسائل ما این مواردی نیست که روان‌شناسی غرب به آن پرداخته و تنها قصد دارد رفتار انسان را به صورت علمی تجزیه و تحلیل کند.
حجت‌الاسلام رهنمایی اضافه کرد: در این تحلیل، روان کاوی فروید یا رفتارگرایان یا نهایتا انسان‌گرایی حاکم است که نتوانسته هیچ یک از نیازهای انسان را به خصوص در حوزه معنویت پاسخ دهند و هنوز نتوانسته اند به فضای متعالی دست پیدا کنند.
وی در ادامه گفت: ارتباط انسان با خود، ارتباط انسان با دیگران، ارتباط انسان با طبیعت و رابطه انسان با خدا، مسائل پیچیده‌ای در خود دارد که تنها بر اساس معیارهای دینی قابل جستجو و دست‌یابی است و تنها دین می‌تواند در این زمینه پاسخگو باشد و غرب از این امر فارغ است.
این روانشناس افزود: هر چند برخی از مکاتب غربی در این زمینه به مسائل دینی و معنوی ورود کرده‌اند، اما هنوز آن‌گونه که باید و شاید نتوانسته‌اند دریچه‌هایی به روی بشر گشایند و در این حوزه پاسخ‌گوی نیاز آنها باشند.
وی گفت: یکی از چالش‌های پیش روی علم روان‌شناسی غرب بحران معنویت و معنا در زندگی است و آنها هنوز نتوانسته‌اند معنایی که آرامش خاطر به زندگی می‌دهد و آدمی را در رابطه با زندگی این دنیا و آن دنیا آرام کند، به بشر عرضه کنند؛ یا در خصوص معنویت، بحران‌هایی مانند اینکه معنویت چطور حاصل می‌شود، کانون آن کجاست، معیار آن چیست و آن معنویتی که از استرس زندگی بشر بکاهد کدام است و چطور می‌توان بشر را به زندگی امیدوار کرد و ... یا مسائلی مانند زندگی پس از مرگ چگونه خواهد بود را روان‌شناسی امروز نمی تواند جواب دهد و این در حالی است که در اسلام حل شده و اگر تمامی مکاتب دست به دست هم دهند نمی توانند پاسخی برای این قبیل مسائل داشته باشند.
حجت الاسلام رهنمایی با تاکید بر اینکه ما هنوز با الفبای روان شناسی اسلامی آشنا نشده ایم، خاطر نشان کرد: این در حالی است که منابع اسلامی در این زمینه محتوایی غنی و سرشار دارد و می تواند به تمامی نیازهای بشر پاسخ دهد.
وی با بیان اینکه فلسفه تاسیس دفتر همکاری حوزه و دانشگاه همین بود که بتوانند آنجایی که اسلام در زمینه علم روان شناسی و البته سایر علوم انسانی حرف های زیادی برای گفتن دارد را استخراج و به جامعه عرضه کند، گفت: متاسفانه این نهاد در ابتدای راه از اهداف خود بازماند و آن طور که انتظار می رفت، نتوانست پیشروی کند.
وی افزود: با این وجود موسسات دیگری در سطوح دانشگاه و حوزه همچون موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) در قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و انجمن روان شناسی حوزه در این زمینه با انجام اقداماتی سرآمد شدند که امروز مجلاتی در حد علمی – پژوهشی فاخر از طریق همین موسسات به جامعه علمی عرضه شد. این مراکز هم اکنون پیشاهنگ تحول علم روان شناسی شده اند که البته باید تحول علوم با عزم عمومی همراه شود تا بتوان کار را پیش برد و در غیر این صورت نمی توان موفق عمل کرد.
حجت‌الاسلام رهنمایی در خصوص چرایی کُند بودن روند تحول علم روان شناسی گفت: البته باید در این راستا اقدامات گسترده و بیشتری انجام می شد که این اتفاق نیفتاد و نارسایی ها و تعللاتی صورت گرفت که شاید به عمد هم نبوده و افراد با ضرورت وقوع این فرآیند آشنا نبوده یا اهمیت آن برای برخی مراکز محرز نبوده است؛ اما با توجه به اقبال چشمگیر عمومی و حتی بین المللی می توان نسبت به ورود اندیشه های اسلامی به ویژه در حوزه مشاوره امیدوار بود تا اقداماتی شایسته ای در این زمینه انجام شود.
