معیارها و ضوابط اعجاز علمی؛ مانع راه‌یابی مباحث متغیر علمی به قرآن
گروه اندیشه: اگر بحثی علمی به عنوان یک نکته قطعی پذیرفته شده باشد یا برهانی عقلی و ریاضی آن نکته علمی را تأیید کند، در این صورت مشخص است که آن ادعای علمی تغییر نمی‌کند و راهی برای ورود تغییرات علمی در قرآن نخواهد بود.
حجت‌الاسلام و المسلمین سیدعیسی مسترحمی، عضو هیئت علمی جامعة‌المصطفی(ص) العالمیه در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، به بیان نکاتی درباره اعجاز علمی قرآن پرداخت و در ابتدا با اشاره به تعریف آن گفت: اعجاز علمی از نکات یا اشارات علمی‌ای سخن می‌گوید که قرآن کریم در زمان نزول بیان فرموده است و حال آن که در آن زمان کسی همانند آن دیدگاه و آن نکته علمی را مطرح نکرده است و امروزه یا چند قرن قبل علم تجربی توانسته صحت آن گزاره را به اثبات برساند و اکنون به عنوان یک نظریه پذیرفته شده در علم تلقی می‌شود.
تشریح شروط اعجاز علمی
مسترحمی با استفاده از این تعریف به تشریح شروط اعجاز علمی پرداخت و گفت: یکی از شرط‌های این‌که نکته‌ای را اعجاز علمی قلمداد کنیم، این است که در زمان نزول قرآن، این مسئله علمی حتی به عنوان نظریه‌ای ضعیف مطرح نشده باشد. دومین شرط نیز این است که امروزه علم آن را پذیرفته باشد و به عنوان یک گزاره قابل اعتماد علمی به آن نگاه کند. شرط سوم هم این است که آیه به‌روشنی به آن مطلب پرداخته باشد. اگر بخشی از آیات قرآن این سه شرط را داشت ما می‌توانیم در مورد آن ادعای اعجاز علمی کنیم و بگوییم یکی از معجزات علمی قرآن است.
وی نکته‌ای را در مورد شرط اول اضافه کرد و گفت: اگر در زمان نزول قرآن، دیدگاه ضعیفی بحثی علمی را مطرح کرده و قرآن به تفصیل یا با تأکیدی خاص یا با بیانی خاص به آن اشاره کرده و یا آن قول ضعیف را در مقابل اقوال دیگران تقویت کرده است، ما این را به عنوان شگفتی و نه به عنوان اعجاز می‌شماریم؛ در این صورت شرطی را هم که در ابتدا عرض کردم که در زمان نزول قرآن هیچ کسی آن حرف را نزده باشد و آن نکته علمی را بیان نکرده باشد پا بر جا باقی می‌ماند.
این محقق و پژوهشگر حوزه اعجاز علمی قرآن، در مورد شرط سوم نیز افزود: قید "به‌روشنی" در طرح مبحث علمی در قرآن به معنای این نیست که در قرآن به آن مسئله تصریح شده باشد، بلکه باید به نحوی که ادبیات قرآنی و واژگان قرآنی بتواند آن نکته علمی را تحمل کند و بپذیرد و با آن نکته علمی هماهنگ باشد، بتوان از آن بحث علمی در قرآن سخن گفت.
اعجاز علمی مترتب بر تفسیر علمی است
مسترحمی با بیان این که اعجاز علمی مترتب بر تفسیر علمی است، اظهار کرد: قبل از این که ادعای اعجاز علمی صورت بگیرد ما می‌بایست معتقد به تفسیر علمی قرآن باشیم و تفسیر علمی درستی انجام بدهیم. نتیجه تفسیر علمی در برخی از موارد این است که ما قدرت پیدا می‌کنیم در مورد یک آیه ادعای اعجاز علمی کنیم.
تحولات علمی و اعجاز قرآن/ معیارها؛ مانع ایجاد اختلال تحولات علمی در قرآن
وی با اشاره به یکی از شبهاتی که در زمینه اعجاز علمی مطرح است، عنوان کرد: گاه گفته می‌شود که مباحث علمی متغییر است و وقتی شما قرآن را با یک سری مباحث علمی متغییر که ممکن است در آینده تغییر کنند تطبیق می‌دهید این باعث می‌شود که اختلافات و تغییراتی که در علوم مطرح است به قرآن نیز راه یابد.
این عضو هیئت علمی جامعة المصطفی(ص) العالمیه در پاسخ به این شبهه گفت: این شبهه شاید پاسخ بسیار ساده‌ای داشته باشد و آن این که ما معیارها و ضوابطی را برای ادعای اعجاز قائلیم و یکی از آن‌ها این است که آن نکته علمی به عنوان یک نکته قطعی و به صورت یک امر بدیهی حسی پذیرفته شده باشد یا برهانی عقلی و ریاضی آن نکته علمی را تأیید کند. در این صورت مشخص است که آن ادعای علمی تغییر نمی‌کند و راهی برای ورود تغییرات علمی در قرآن نیست.
مسترحمی افزود: کیست که امروز بگوید ممکن است دورانی برسد که زمین را کروی ندانند و یا بگویند زمین حرکت نمی‌کند یا بسیاری از بحث‌های دیگر. کسی واقعاً نمی‌تواند این را بپذیرد. با توجه به این ما می‌توانیم بگوئیم که اگر قرآن آیاتی داشته باشد که این مطالب را بیان کند، با دقت در این نکته که این گونه مباحث در زمان نزول قرآن مطرح نبوده و کسی معتقد به آن‌ها نبوده و بلکه انسان‌هایی هم مخالف برخی از این دیدگاه‌ها بوده‌اند، و در عین حال قرآن با صراحت این مباحث علمی را بیان می‌کند، در این صورت ما این موارد را جزء اعجازهای علمی قرآن می‌شمریم.
