الگوی عبادی امام موسی‌بن‌جعفر(ع)/ توبه فاسقان پس از مواجهه با امام(ع)
گروه اندیشه: امام موسی بن جعفر(ع) به محض این‌که وارد زندان شدند، دست به دعا برداشتند: «خدایا تو بر حال من آگاهی که از درگاهت تقاضا داشتم مرا در خلوتگاه قرار دهی تا با فراغت بیشتر تو را عبادت کنم، تقاضایم را برآوردی، تو را شکر و سپاس می گویم».
حجت‌الاسلام محمدرضا اعوانی، معاون صحیفه پژوهی کانون خورشید در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) در خصوص سیره امام موسی کاظم(ع) گفت: امام موسی کاظم(ع) مانند اجداد شریفشان در شرایطی زندگی می‌کردند که آزادانه نمی‌توانستند کارهای مربوط به امامت که از جانب خداوند به ایشان محول شده را به انجام برسانند. حکومت از طرف ایشان احساس خطر می‌کرد تا مبادا ایشان کودتا کنند یا فعالیت سیاسی انجام دهند. به همین دلیل برای ایشان جاسوس گمارده بودند و این روند تا زمان امام حسن عسکری(ع) ادامه داشت که حتی به شیعیانشان گفته بودند که به من سلام نکنید.
وی با بیان این‌که بخش قابل ملاحظه‌ای از سعادت دنیا و آخرت ما زیر سایه امام موسی بن جعفر(ع) است، ادامه داد: چیزی که واقعا باید درباره امام موسی بن جعفر(ع) در نظر و توجه داشت، این است که ایشان واقعا اهل عبادت بودند و هم این‌که عالم‌ترین فرد زمان خود بودند.
عبادت؛ شاخص شناخت امام موسی کاظم(ع)
وی افزود: نکته شاخصی که درباره ایشان باید گفت، این است که ایشان به محض این‌که وارد زندان شدند، دست به دعا برداشت و گفت «اللهم انک تعلم انی کنت اسئلک ان تفرغنی لعبادتک، اللهم و قد فعلت فلک الحمد؛ خدایا تو بر حال من آگاهی که از درگاهت تقاضا داشتم مرا در خلوتگاه قرار دهی تا با فراغت بیشتر تو را عبادت کنم، تقاضایم را برآوردی، تو را شکر و سپاس می گویم». این مطلب چیزی بود که بارها از لسان ایشان شنیده شد.
معاون صحیفه پژوهی کانون خورشید در ادامه خاطرنشان کرد: امام سجاد(ع) فرمودند که «مبغوض‌ترین انسان‌ها آن کسی است که به سنت امامی بسنده می‌کند، اما در مقام عمل از آن تبعیت نمی‌کند». امام موسی بن جعفر(ع) در زندانی که شب از روز قابل تشخیص نبوده، خدا را سپاس می‌گوید که خدایا من مکرر از تو زمانی برای عبادت می‌خواستم و تو این زمان را به من دادی. دلیلی که امام این حرف را می‌زند، این است که از مهمترین مبانی رشد و تکامل هر انسانی عبادت است.
تأکید امام سجاد(ع) بر عبادت
وی با اشاره به حدیثی از امام سجاد(ع) تصریح کرد: امام سجاد(ع) در صحیفه بسیار به عبادت تأکید دارد و در دعای بیست می فرماید: «خدایا اوقات مرا فراغت بده برای آن‌چه که خلقم کرده‌ای» و علت خلق انسان نیز این آیه از قرآن است که می‌فرماید « وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ، و جن و انس را نیافریدم جز براى آنکه مرا بپرستند» (الذاریات/56).
وی اظهار کرد: در پاسخ به این سؤال که چرا عبادت مهم است، باید گفت که واقعیت این است که محبت دنیا در ما چنان عجین شده‌است که گاهی اوقات اگر بین خدا و دنیا قرار بگیریم، دنیا را انتخاب می‌کنیم. امام سجاد(ع) در دعای 52 صحیفه، راه عبور از دنیای مذموم را این‌گونه از خدا طلب می‌کند که «خدایا محبت مذموم دنیا را به وسیله خوف خودت در دل من زایل کن» و امام صادق(ع) راه ایجاد خوف را این گونه بیان می‌کند که «در تورات این‌گونه نوشته شده‌است که ای فرزند آدم! اوقات خود را برای عبادت من خالی کن و من کاری می‌کنم تا قلب تو از خوف من پر شود».
عبادت مایه خوف از خدا
این استاد حوزه و دانشگاه با بیان این‌که امام موسی بن جعفر(ع) به واسطه عبادت، نسبت به مقام و جایگاه خداوند حقیقتاً خوفناک بودند، گفت: این که قرآن می‌فرماید «وَأَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَنَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوَى؛ و اما کسى که از ایستادن در برابر پروردگارش هراسید، نفس خود را از هوس باز داشت» (النازعات/40)، نمایان‌گر این است که وقتی انسان از مقام خدا ترسید، قطعا بین دنیا و آخرت و دنیا و خدا، خدا را انتخاب می‌کند.
وی ادامه داد: امام موسی کاظم(ع) پیام عبادت را به صورت کاملا گویا به شیعیان داده‌اند و ما باید از ایشان الگوبرداری کنیم. اگر ما بخواهیم با شیطان مبارزه کنیم، راه آن عبادت است، همان‌گونه که امام سجاد(ع) در حدیث شماره 17 صحیفه می فرماید «خداوندا شیطان را به وسیله عبادت خودت از ما دور کن».
تأثیر امام موسی بن جعفر(ع) بر دیگران
وی بیان کرد: هرگاه زندانی‌ای وارد زندان می‌شد، امام موسی کاظم(ع) را در حال عبادت می‌دید. حکومت وقت گاهی برای این‌که وجهه امام(ع) را در پیش شیعه تخریب کند، زنان رقاصه را به داخل زندان می‌فرستادند تا حضرت را متمایل به آن‌ها کند، ولی گاهی زندانبان می‌دید که زنان رقاصه هم تحت تأثیر امام(ع)، توبه کرده و گریه‌کنان مشغول عبادت هستند.
اعوانی خاطرنشان کرد: بُعد عبادت، شاخصه بسیار مهمی است که امام موسی بن جعفر(ع) به آن می‌پردازند؛ چون عبادت باعث رشد ایمان انسان می‌شود. امام سجاد(ع) در دعای 52 صحیفه می‌فرماید «آن کسی از تو بیشتر از همه می‌ترسد که تو را بیشتر از همه شناخته باشد». امام موسی(ع) بسیار دقیق به عبادت اهتمام می‌ورزیدند، ولی ما شیعیان ایشان هستیم و مانند ایشان توجه به عبادت نداریم. دعا یکی از مهمترین مصادیق دعاست و امام(ع) در سفر و در حذر به دعا توجه داشتند و اگر ما حقیقتا به این نکات توجه کنیم، دنیا و آخرت ما به هم آمیخته می‌شود.
وی در پایان اظهار کرد: اگر بتوان فقط به شاخصه عبادت امام موسی بن جعفر(ع) توجه کرد و آن را زیر ذره‌بین قرار داد و در این زمینه به ایشان تأسی کرد، انسان می‌تواند به مقامات والایی برسد، چون همه چیز زیر سایه عبادت حق تعالی رقم می‌خورد. یکی از مصادیق عبادت نماز است؛ انسان به واسطه نماز خدا را یاد می‌کند. چنان‌چه در قرآن آمده «وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِکْرِی؛ به یاد من نماز برپا دار»(طه/14) و این یاد خدا به این مطلب می‌انجامد که «فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ؛ پس مرا یاد کنید [تا] شما را یاد کنم»(بقره/152).
