حجتالاسلام والمسلمین محمدعلی کوشا، محقق و منتقد ترجمههای قرآن در گفتوگو با خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، با اشاره به مفهوم ترجمه قرآن گفت: ترجمه باید منعکسکننده مفهوم و محتوای زبان مبدأ به زبان مقصد باشد، با رعایت آرایشهای لفظی و خالی از هر گونه زوائد در زبان مقصد؛ از اینرو برای برگرداندن متنی به زبان دیگر، دو عنصر ادب و مایه هنر لازم و ضروری است.
وی افزود: با عنصر ادب، مفهوم زبان مبدأ به زبان مقصد وارد شده و با مایه هنر، برای گنجاندن محتوای زبان مبدأ در قالب زبان مقصد اندازهگیری میشود و سپس آرایشهای لفظی ترجمه، متناسب با متن صورت میگیرد.
مترجم قالب ترجمهاش را همانند قالب متن درآورد
حجتالاسلام کوشا با بیان اینکه مترجم باید هنرمندانه، قالب ترجمهاش را همانند قالب متن درآورد، اظهار کرد: مترجم همچنین باید از افزودن زوائد بر قالب متن بپرهیزد و توضیح و تفسیر را با متن آمیخته نکند که در غیر این صورت از مرز قانون ترجمه خارج شده است؛ چرا که ترجمه و تفسیر هر کدام دارای مرز مشخص و ویژهای هستند.
وی با اشاره به ویژگیهای ترجمه گفت: ترجمه باید در لفظ و معنا هماهنگ با متن باشد، البته مترجم هر اندازه توانا و هنرمند باشد، باز در ترجمه کلام الهی، حق مطلب را نمیتواند ادا کند؛ چرا که بینهایت در نهایت نمیگنجد و ذهن محدود بشر به همه عمق حقایق و ظرافتهای وحی الهی نمیتواند راه یابد.
ترجمهها در نشر زبان فارسی نقشی بسزا ایفا کردهاند
این محقق و پژوهشگر قرآن تصریح کرد: ترجمه قرآن کریم به زبان فارسی، پیشینهای درخشان دارد. از نیمه قرن چهارم تا پایان قرن ششم آثاری ماندگار در حوزه ترجمه و تفسیر قرآن بر جای مانده که در پیدایش ترجمه و تفسیر در زمانهای بعد از آن کم و بیش اثرگذار بوده است؛ از جمله تفسیر سورآبادی و تفسیر ابوالفتوح رازی که آثار ارزشمندی در این راستا هستند.
وی با اشاره به روند ترجمههای قرآن در طول تاریخ بیان کرد: تاریخ ترجمه قرآن، از آغاز نهضت ترجمه کتاب الهی تاکنون شاهد ترجمههای گوناگونی بوده که هر یک به اقتضای ادب و فرهنگ آن عصر، مورد استفاده و استقبال محققان و فرهیختگان قرار گرفته است و این ترجمهها در نشر و گسترش زبان فارسی نقشی بسزا ایفا کردهاند.
ارائه ترجمهای شیوا و روان از قرآن ضروری است
حجتالاسلام کوشا ادامه داد: با توجه به توسعه زبان در هر دوره و زمان و سیر تکاملی واژهها برای بیان مقاصد و ارائه ترجمهای شیوا و روان از قرآن برای اخذ صحیح مفاهیم آن امری ضروری است؛ از این رو باید در هر ربع قرن، ترجمهای از قرآن کریم، متناسب با ساختار ذهنی و زبانی مردمان آن دوره ارائه شود تا بتواند پاسخگوی نیازهای فرهنگی قرآنپژوهان باشد.