به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن (ایکنا)، امروزه مصرف کالاهای غیرضروری خارجی به شدت در حال گسترش است و عوارض سوء آن در زمینههای مختلفی از جمله ایجاد آسیب برای تولید داخلی مشهود است. با وجود ظرفیتهای مناسب برای تولید در داخل کشور، مصرف کالاهای خارجی از انواع وسایل صوتی و تصویری گرفته تا ماشینهای گرانقیمت و لوکس چنان غلبهای پیدا کرده است که حقیقتا نگرانکننده شده است. در این میان، نکته تامل برانگیز این است که به اذعان اکثر صاحبنظران اقتصادی، آنچه که امروزه به این شیوه مصرف و تجملگرایی در کشور دامن میزند، عمدتا تبلیغاتی است که از رسانه ملی پخش میشود.
مصرفگرایی مفرط و تبلیغات پرزرق و برق برای کالاهای غالبا غیر ضروری این پرسشی جدی را در اذهان آحاد جامعه ایجاد کرده است که چرا چنین سطحی از مصرفگرایی و آن هم اقبال به کالاهای خارجی در یک کشور اسلامی پدید آمده است، تا جایی که حتی بسیاری از واحدهای تولیدی داخلی نیز برای عقب نماندن از قافله رقابت، بر روی کالاهای ساخت داخل برچسب خارجی زده و آن را روانه بازار مصرف میکنند. در این بررسی بر آنیم که ضمن ریشهیابی دلایل گسترش مصرفگرایی کالاهای خارجی در کشور، عواقب خطرناکی که میتواند بر اقتصاد، امنیت و آینده کشور بگذارد را تبیین کنیم.
ایجاد نیاز کاذب با تبلیغات شرکتهای بزرگ اقتصادی
حجتالاسلام والمسلمین غلامعلی معصومینیا، عضو هیئتعلمی دانشگاه علوم اقتصادی در گفتوگو با ایکنا درباره دلایل رواج مصرفگرایی در اقتصاد کشور، اظهار کرد: در دنیای امروز و در اقتصاد غرب، به خاطر اینکه پول کمپانیهای بزرگ تامین شود، این شرکتها به دنبال این هستند که سودشان از هر راهی بالا ببرند. هدف آنان، پاسخگویی به نیازهای واقعی انسان نیست. به همین دلیل، از طریق تبلیغات متعدد، مخصوصا تبلیغات تلویزیونی، نیاز کاذب ایجاد میکنند و به خاطر همین است که هزینه تبلیغات، مهم میشود و آنها قسمت زیادی از هزینه کالای نهایی که به مصرفکننده تحویل داده میشود را خرج تبلیغات میکنند و این هزینه به قیمت کالا اضافه شده و از مصرفکننده دریافت میشود.
امروزه در ایران به مصیبت مصرفگرایی مفرط دچار شدهایم
وی افزود: مصرفگرایی در همه جا وجود دارد، اما اگر بخواهیم به وضعیت داخلی خود بپردازیم، در وضع کشور ما این مصرفگرایی بسیار شدیدتر و بدتر است. مصیبتی که امروزه به آن دچار شدهایم، همین مصرفگرایی مفرط است. با کمال تاسف باید گفت که روحیه تنبلی در ناحیه کار در ما بسیار زیاد شده و از طرفی دیگر روحیه مصرفگرایی بسیار زیاد شده است و متاسفانه رسانه ملی نیز در گسترش پدیده نقش ایفا میکند.
چنین سطحی از مصرفگرایی برای یک کشور اسلامی فاجعه است
عضو هیئتعلمی دانشگاه علوم اقتصادی، تاکید کرد: منابع ارزی ما که در نهایت از فروش نفت تامین میشود، با این مصرفگرایی بسیار زیادی که در کشور وجود دارد به راحتی هدر میرود. این مسئله، مردم ما را دچار مسخ شخصیت هم میکند. درباره معضلات مصرفگرایی و به طور مثال، این لوازم آرایشی که وارد کشور ما میشود، باید گفت که با کمال تاسف برطبق آمارها، کشور ایران جزء اولین مصرفکنندگان کالاهای آرایشی است و این برای یک کشور اسلامی، فاجعه است و متاسفانه نه تنها جلوی ورود آن گرفته نمیشود، بلکه تبلیغات تلویزیونی هم به آن دامن میزند.
ریشه مصرفگرایی در سیاستهای نادرست دولت و صدا وسیما است
محمد خوشچهره، عضو هیئتعلمی دانشگاه تهران و نماینده اسبق مجلس در گفتوگو با ایکنا ضمن ابراز تاسف از حاکم شدن فرهنگ غربگرایی در شیوه مصرف کشور، ریشه چنین پدیدهای را ناشی از تبلیغات صدا وسیما و متعاقبا بیتوجهی دولت نسبت به کالاهای تولیدی داخل از جهت کیفیت و قیمت میداند و اظهار میکند: چنین وضعیتی باعث شده که ما شاهد باشیم بسیاری از کالاها همانند صنعت نساجی که قبلا از نظر کیفیت، وضعیت بسیار مناسبتری داشت و دومین صنعت اشتغالزای کشور بود، امروزه کمتر از ظرفیت حقیقی، تولید میکند. بنابراین بیتوجهی به کیفیت و تولید از یک طرف و عدم حمایت از کالاهای داخل و درکنار آن سیاستهای نامناسب تجاری مخصوصا در سالهای اخیر باعث شده است تا آمار واردات به نحو روزافزونی افزایش پیدا کند.
رقم بیستمیلیاردی قاچاق در کشور/ مردم بیتقصیرند
وی افزود: بعد از جنگ تحمیلی، همه دولتهایی که بر سر کار آمدهاند، با تفاوت سلایق سیاسی دارای کارکرد اقتصادی مشابهی بودهاند و بیشترین درآمدشان صرف واردات شده است و در کنار این واردات شاهد پدیده نامیمون قاچاق کالا هستیم که رقمی بالغ بر بیست میلیارد دلار است. پس ریشه سیل ورود کالاهای خارجی به داخل کشور سیاستهای نادرست دولتهای پس از انقلاب اسلامی است. متعاقبا فرهنگ مصرفی را حتی در فرهنگ شهری شاهد هستیم. متاسفانه مدیران شهری و شهرداریها در یک مسابقه نامبارک، شهر را عمدتا مرکز عرضه کالاهای خارجی کردهاند و درآمدهای شهرداریها در این است که مراکز تفریحی را به تجاری تبدیل کنند تا به سودهای کلان برسند و یکی از کارهایی که آنها انجام میدهند تغییر کاربری زمینهای شهری است.
عضو هیئتعلمی دانشگاه تهران اضافه کرد: مطالعاتی که انجام شده است، نشان میدهد که تهران جزء 5 شهری است که بالاترین میزان سرانه تجاری را دارد و شهر پر شده است از پاساژها و بوتیکهایی که عمدتا پر از کالاهای خارجی هستند .بنابراین ریشه این گسترش مصرفگرایی در سیاستهای نامناسب دولتها، عدم نظارت مناسب مجلس و از نظر کالبدی و فیزیکی تصمیمات و رویه نامناسب شهرداریها است و مردم کمترین نقش و تقصیر را در این مسئله دارند. در آموزههای دینی ما هم آمده که «الناس علی دین ملوکهم؛ مردم پیرو رهبرانشانند و همان آنان رفتار میکنند». بنابراین صرف نصیحت مردم برای دوری از مصرفگرایی کالاهای خارجی دارای ایراد روشی است.
اصغر ابوالحسنی، معاون اسبق وزیر اقتصاد در پاسخ به پرسش ایکنا درباره دگرگونی فرهنگ ایرانی اسلامی به واسطه مصرف بیرویه کالاهای غیرضروری خارجی، اظهار کرد: نباید اجازه دهیم ایران به بازاری 77 میلیونی برای کالاهای مصرفی خارجی تبدیل شود.
مصرفگرایی سبک زندگی اسلامی و ایرانی را دگرگون کرده است
وی افزود: در کشورهای جهان سوم همانند ایران از حدود یک دهه قبل از انقلاب اسلامی، این موج شروع شده و اگر سبک زندگی فعلی خانوادهها را با سبک زندگی در دهه چهل مقایسه کنیم، مشاهده میشود که تغییرات گستردهای ایجاد شده است. اوج این تغییر در مصرف را در دهه پنجاه مشاهده میکنیم. بعد از انقلاب اسلامی حدود پنج تا ده سال، این رفاهگرایی و مصرفزدگی کنترل شد، اما متاسفانه بعد از جنگ و در بیست سال اخیر مجددا مصرف گرایی رشد کرده و اساسا سبک زندگی اسلامی ایرانی را تغییر داده و به شیوه زندگی در اقتصاد سرمایهداری درآورده است.
ابوالحسنی تصریح کرد: بخشی از مصرفگرایی که در اقتصاد ما وجود دارد، مربوط به کالاهای ضروری نیست و از باب چشم و هم چشمی و امثال آن است که برای آن هم باید چارهای اندیشید و آن را کنترل کرد. در سطح زندگی فردی باید مردم را سوق دهیم که از استفاده کالاهای غیرضروری خارجی که ما میتوانیم در داخل تولید کنیم پرهیز کنند. متاسفانه امروز کشور ما در حال تبدیل شدن به یک بازار 77 میلیونی برای کالاهای مصرفی خارجی است و نباید اجازه دهیم که چنین اتفاقی بیفتد.
تبلیغات رسانهای هیچ تفکیکی بین کالاهای داخلی و خارجی قائل نمیشوند
وی در پاسخ به پرسشی درباره تأثیر تبلیغات تلویزیونی، گفت: طبیعتا اگر کالاهایی که چنین تبلیغاتی برای آنها صورت میگیرد، کالاهای ایرانی و مطابق با نیازهای واقعی مردم و متناسب با ویژگیهای دینی و انقلابی ما باشد، تبلیغات برای چنین کالاهایی منعی ندارد. تبلیغات هنگامی مشکل پیدا میکند که از مدار واقعیت خارج شود یا برای کالاهای خارجی و غیرضروری باشد.
عضو هیئتعلمی دانشگاه امام صادق(ع) تاکید کرد: تبلیغاتی که با جایزههای آنچنانی و عمدتا برای کالاهای تولیدی خارجی صورت میگیرد، مسلما اشتباه است و به مصرفگرایی بیرویه هم دامن میزند. متاسفانه در رسانهها و سطح شهر شاهد تبلیغاتی هستیم که هیچ تفکیکی بین کالاهای داخلی و خارجی قائل نمیشوند و قطعا چنین وضعیتی با اصلاح الگوی مصرف که در سیاستهای اقتصاد مقاومتی بر آن تاکید شده است مغایرت دارد.
ترافیک تبلیغات تجملی در رسانه ملی
متاسفانه آنچه که امروزه در رابطه با پدیده مصرفگرایی و گسترش استفاده از کالاهای خارجی در کشور آزار دهنده است، تبدیل صدا و سیما به مکانی برای ترویج این کالاها و چنین فرهنگی است. تلویزیونی که به فرموده حضرت امام (ره) باید همانند یک دانشگاه تاثیرگذار باشد به گفته بسیاری از صاحبنظران اقتصادی امروزه به یک جمعهبازار برای تبلیغ کالاهای خارجی تبدیل شده است.
بخش مهمی از مصرفگرایی کنونی از سریالهای تلویزیونی ناشی میشود
در همین رابطه با حجتالاسلام والمسلمین محمد رجاییباغسیائی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس به گفتوگو پرداختیم که وی ضمن اشاره به نقش مخرب فیلم و سریالهای صداو سیما در دامن زدن به پدیده مصرفگرایی اظهار کرد: متاسفانه علاوه بر تبلیغاتی که در رابطه با کالاها صورت میگیرد و میتواند به رشد مصرفگرایی دامن بزند، موضوع مهمتر، پخش سریالها و فیلمهای تلویزیونی آنچنانی از رسانه ملی است و به نظرم بخش مهمی از گرایش به مصرفی که در کشور ما پدید آمده است، ناشی از فیلم و سریالهایی است که از تلویزیون پخش میشود.
رجایی تاکید کرد: معضلات جنبه فرهنگی سریالهایی که از تلویزیون پخش میشود، خیلی بیشتر از تبلیغاتی است که برای برنج یا چای انجام میشود. امروزه تلویزیون، سریالهایی با نشان دادن خانهها، مبلمان گرانقیمت و سفرهای خارجی را نشان میدهد و در بسیاری از این سریالها رفتن به سفر خارجی تبدیل به یک ارزش میشود که همه مردم توانایی انجام این عمل را ندارند، اما این فیلمها چنین موضوعی را تبدیل به فرهنگ میکنند.
صداوسیما استراتژی روشنی ندارد
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: گاهی اوقات که با اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس صحبت میکنیم، آنها هم معتقدند که گویا صدا و سیما یک برنامه و استراتژی روشن ندارد و مشخص نیست که این فیلم و سریالهایی که از تلویزیون پخش میشود، چه هدفهایی را دنبال میکند.
تجملگرایی در صداوسیما، مخالف سبک زندگی فاطمی است
مریم معینالاسلام، رئیس موسسه علمی - فرهنگی زنان منتظر درباره گسترش فرهنگ تجملگرایی در ایران اسلامی عنوان میکند: در برخی برنامههای صداوسیما، مسابقه تجملگرایی و چشم و همچشمی ترویج داده میشود، این مسائل مخالف با اصول و مبانی سبک زندگی فاطمی است.
وی عنوان میکند: هر کسی که میخواهد دراین دنیا سعادتمندانه زندگی کند و عاقبت به خیر شود، چارهای ندارد جز آن که سبک زندگی اهل بیت(ع) را سرلوحه زندگی قرار دهد.
رئیس موسسه علمی - فرهنگی زنان منتظر با اشاره به این که سبک زندگی فاطمی، بهترین الگوی زیستن برای زن مسلمان و شیعی است، عنوان کرد: وقتی حضرات معصومین(ع) میفرمایند که حضرت زهرا(س) برای ما الگوی حسنه هستند، به طریق اولی برای همه، ایشان بهترین و والاترین الگو به شمار میروند.
این کارشناس و محقق مسائل زنان و خانواده با گلایه از برخی برنامهها و مطالب رسانههای جمعی از جمله صدا وسیما، میگوید: متاسفانه گاهی مشاهده میشود که در برخی برنامههای صداوسیما، مسابقه تجملگرایی، چشم وهمچشمی و دنیادوستی برای خانوادهها و بهخصوص زنان ترویج داده میشود، این مسائل مخالف با اصول و مبانی سبک زندگی فاطمی است.
برنامههای تلویزیونی به مصرفگرایی دامن میزند
یکی دیگر از منتقدان جدی وضعیت مصرفگرایی حاکم بر اقتصاد کشور، حجتالاسلام والمسلمین حسنآقا نظری، مدیر گروه اقتصاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، است. وی در گفتوگو با ایکنا ضمن انتقاد از شیوه عمل صداوسیما اظهار کرد: متاسفانه در برنامههایی که از تلویزیون ما پخش میشود، به گونهای رفتار میشود که بر گسترش مصرفگرایی در جامعه دامن میزند. برنامه تلویزیون، به جای اینکه با پخش فیلم، تصویرهای آنچنانی وتبلیغات هیجانانگیز، مصرف را دامن بزنند، باید به گونهای تبلیغ کنند که مردم بدانند که باید سطح تولید و مصرف هماهنگ شود.
وی افزود: امروزه ظرفیت تولید ما 30 درصد است. ما به صورت کلی در رکود هستیم و در سال 92 این رکود ادامه داشته و دارد و رشد اقتصادی ما هم با اختلاف آماری که وجود دارد، منفی 3 یا 5 درصد است. ما حداقل میتوانیم بگوییم که منهای 3 درصد بوده است. وقتی ما رشد منفی داریم، نشان میدهد که تولید ملی منفی است؛ آنگاه آیا ما توانستهایم به همین اندازه هم تولید و تبلیغات برای این کالاهای تولیدی را معقول کنیم. چون قراراست مرحله دوم هدفمندی یارانهها اجراء شود، آنچه را که کارشناسان در تلویزیون مطرح میکنند، همه سخنان آنان معطوف به این است که هزینه انرژی، آب، گاز و... زیاد است و باید تغییراتی در این حوزه ایجاد شود، اما دراین برنامههای تلویزیونی هیچ اشارهای به معضلات مصرفگرایی که در کشور پدید آمده است نمیشود و برای مقابله با آن هم هیچ تبلیغات یا ارائه راهکاری صورت نمیگیرد.
علاوه بر تبعات اقتصادی که این پدیده در اقتصاد ما میتواند برجای بگذارد از آنجا که ما در کشوری اسلامی زندگی میکنیم و مسلما چنین سطحی از مصرفگراییکالاهای خارجی با اصول اسلامی همخوانی ندارد و در دین مبین اسلام و در قاعده «نفی سبیل» به صراحت بر جلوگیری از تسلط بیگانگان بر مسلمانان در همه حوزهها تاکید شده است در ادامه به بررسی دیدگاههای فقه اسلامی در خصوص گسترش مصرفکالاهی خارجی در کشور اسلامی ایران میپردازیم.
لزوم توجه به قاعده «نفی سبیل» در شرایط تسلط کالاهای مصرفی خارجی
حجتالاسلام والمسلمین محمدنقی نظرپور، معاون پژوهشی دانشگاه مفید درباره دیدگاه اسلام نسبت به استفاده از کالای خارجی که استقلال اقتصادی جامعه اسلامی را به خطر میاندازد، اظهار میکند: قطعا هر سیاست و تصمیمگیری، چه اقتصادی و چه سیاسی که استقلال سیاسی کشور را زیر سؤال ببرد، مورد تأیید اسلام نیست. اگر مصرف کالاهای خاصی به ویژه مصرف کالاهای استراتژیک باعث شود که سلطه بیگانگان در کشور بیشتر شود و استقلال اقتصادی کشور را زیر سؤال ببرد، قطعا قابل استفاده نیست و اینگونه نیست که صرفا مردم را از مصرف این کالاها منع کنیم، بلکه باید بسترهای مناسب فراهم شود.
عضو انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه قم میافزاید: همانطور که در بیانات مقام معظم رهبری هم آمده است زمانی که تولیدکننده کالای مناسبی را تولید نکند نباید از مصرف کننده انتظار داشت که آن کالا را بخرد و آن را نسبت به کالاهای خارجی ترجیح دهد اما اگر بستر مناسب برای تولید بهتر فراهم شود مصرف کننده نیز خود به خود به سمت کالاهای تولید داخلی خواهد رفت.
نظرپور با اشاره به «قاعده نفی سبیل» در اسلام گفت: خداوند در آیه ۱۴۱ سوره نساء میفرماید: «لن یجعل الله للکافرین علی المسلمین سبیلا» معنی آن این است که هیچ گونه تسلطی برای کفار نسبت به جامعه اسلامی نباید باشد و این امری کلی است که باید در همه روابط ملاحظه شود. اسلام بر اساس این قاعده حاضر نیست که یک کافر، زن مسلمانی را به زوجیت درآورد و بر آن مسلط باشد چه برسد به اینکه نیازهای اساسی جامعه خود را در آن چارچوب معنا کنیم. در عرصه فردی، اسلام حاضر نیست یک کافری بر زن مسلمانی در قالب قرارداد ازدواج سلطه داشته باشد قطعا در ارتباط با عرصه سیاسی، اقتصادی و... اگر کفار بخواهند مسلط شوند هر لحظه ممکن است برای جامعه اسلامی تهدید باشند و اسلام به این امر راضی نخواهد بود.
حجتالاسلام نظرپور یادآور شد: در مورد مجموعه کالاهای استراتژیک که کالاهای مصرفی است هم در عرصه دفاعی کشور و هم در عرصه تکنولوژی کشور باید به گونهای عمل کنیم که مجالی برای دشمنان برای تحت فشار قرار دادن ما فراهم نکنیم و اگر آنها دست بالایی نسبت به ما داشته باشند این نشان میدهد که ما «قاعده نفی سبیل» را در جامعه اسلامی پیاده نکردهایم.
وی به توصیه های اسلام در پرهیز از مصرف زدگی اشاره کرد و گفت: بر اساس آیات و روایات اسلامی اسراف حرام شمرده شده است یعنی در اسلام حیطه مالکیت انسان برخلاف اقتصاد سرمایهداری مطلق نیست یعنی اگر من نوعی کالایی را با تلاش به دست آوردم اینطور نیست که بتوانم این کالا را در عین نیاز جامعه از بین ببرم. در واقع در اسلام بر اساس حدیث مرسل «الناس مسلطون علی اموالهم» فرد بر اموال خود مسلط است اما در محدودهای که به اسراف و تبذیر کشیده نشود به ویژه آنجایی که جامعه به آن نیازمند باشد.
عوامل مصرفگرایی را افشا و عاملان را رسوا کنیم
حجتالاسلام والمسلمین ناصر جهانیان، عضو هیئتعلمی گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در گفتوگو با ایکنا در این باره عنوان کرد: متاسفانه امروزه مشاهده میکنیم که اتومبیلهای بالای یک میلیارد قیمت برای یک روز اجاره هفت میلیون تومانی دریافت میکنند و مشتریان زیادی هم پیدا کردهاند. نظام سرمایهداری بینالملل میخواهد اشرافیگری را در سراسر جهان گسترش دهد. اگر بخواهیم این مسئله را از لحاظ فقهی بررسی کنیم باید گفت که آن چیزی که نیاز است کالاهای ضروری و واسطه ای است که در صورتیکه نتوانیم آنها را در داخل تولید کنیم لازم است از کشورهای دیگر وارد کنیم اما باید جلوی ورود کالاهای لوکس و اشرافی را گرفت و اگر انجام نشود به صورت قاچاق وارد کشور میشود و اقتصاد دچار خسران میشود. امروزه کالاهایی لوکس و غیرضروری همانند پورشه و .. وارد میشود که باید کنترل شود.
وی افزود: یا باید جلوی تبلیغ این کالاها گرفته شود و یا ورود این کالاهای ممنوع شود .با توجه به اینکه اکنون دولت تلاش دارد چیزی را ممنوع نکند اما لازم است حداقل عوارض سنگینی به آنها تعلق بگیرد تا مصرف آنها کنترل شود. صداوسیما میگوید دلیل تبلیغات برای کالاهای مصرفی عمدتا خارجی این است که بودجه ندارد اما اگر به آن فشار وارد شود این اقدامات خود را کاهش میدهد.
وی در پاسخ به پرسشی درباره ضرورت اظهارنظر مراجع تقلید شیعه درباره تسلط کالاهای مصرفی خارجی بر اقتصاد کشور اظهار کرد: در شرایط فعلی باید تمرکز ما بر روی اقتصاد مقاومتی و بهبود وضعیت رشد اقتصادی منفی باشد تا اقتصاد کشور سروسامان پیدا کند. اکنون مراجع در این باره چیزی نمیگویند. مقام معظم رهبری هم درباره تولیدیهای داخلی که بر روی محصولات خود مارک تولید خارج میزنند عنوان کردند: «متاسفم که برخیها چنین کاری را انجام میدهند». لازم است که به صورت مصداقی اینها را افشا کنیم. باید کارخانههایی که این کار را انجام میدهند رسوا کرد. اگر چند بار این کار را کردیم و اثر نکرد باید به مراجع مراجعه کنیم اما در شرایط فعلی این کار به صلاح نیست.
ضرورت اصلاح الگوی مصرف
در پایان لازم به یادآوری است که خداوند متعال در قرآن کریم میفرمایند: «وکُلُواْ وَاشْرَبُواْ وَلاَ تُسْرِفُواْ إِنَّهُ لاَ یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ؛ بخورید و بیاشامید ولى زیادهروى مکنید که او اسرافکاران را دوست نمىدارد» (الاعراف/31). متاسفانه امروزه تجملگرایی، راه را برای گسترش مصرفگرایی در ایران اسلامی فرام کرده و ضربات مهلکی بر پیکره نظام تولیدی کشور وارد کرده است و به گفته خداوند متعال در آیه شریفه « یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تُلْهِکُمْ أَمْوالُکُمْ وَ لا أَوْلادُکُمْ عَنْ ذِکْرِ اللّهِ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ الْخاسِرُونَ؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! اموال و فرزندانتان شما را از یاد خدا غافل نکند! و کسانی که چنین کنند، زیان کارانند»(منافقون/9)، از آسیبهای دیگر مصرفگرایی غفلت از یاد خداوند است.
باید گفت که چنین سطحی از مصرفگرایی میتواند راه را برای وابستگی اقتصاد کشور و همچنین انحطاط فرهنگی و اجتماعی فراهم کند. امروزه اصلاح الگوی مصرف که مقام معظم رهبری هم آن تاکید فراوانی داشته و دارند یک ضرورت اساسی است و هیچ شخص مسلمانی نباید شانه از زیر بار چنین مسئولیتی خالی کند. علاوه براین لازم است که رسانه ملی از خواب غفلت بیدار شده و به جای ترویج خواسته یا ناخواسته این پدیده شوم که دامنگیر اقتصاد و فرهنگ کشور شده است، زیانهای ناشی از این پدیده را برای عموم شهروندان آموزش داده و روش نامناسب کنونی در پخش پیامهای بازرگانی را اصلاح و تبلیغات خود را بهسازی کند.