خطبه حضرت زهرا(س) «بازخوانی میراث بعثت نبوی» است

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد، عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، به بیان نکاتی درباره جایگاه وحدت در سیره حضرت فاطمه(س) و نقش ایشان در تبیین راه اهل بیت(ع) پرداخت و عنوان کرد: شخصیت حضرت زهرا(س) در تاریخ اسلام و در زبان مؤمنان و مسلمانان از جایگاه بسیار بلندی برخوردار است و نیاز به توضیح چندانی ندارد. در روایات آمده است که رسول اسلام(ص) هنگامی‌ که از مدینه بیرون می‌رفتند آخرین خانه‌ای که ترک می‌کردند و اولین خانه‌ای که بدان رجعت می‌کردند خانه حضرت زهرا(س) بود و با همه عظمتی که عصاره تمام انسانیت و عظمت‌های انبیاء است خم می‌شدند و دست حضرت زهرا(س) را می‌بوسیدند.

به گفته آلوسی، حضرت زهرا(س) بر عالمیان فضیلت علی‌الاطلاق دارند
وی افزود: در قران کریم آیه معروفی هست که در آن، خداوند سبحان به شخصیت حضرت مریم(ع) اشاره می‌کند و در آن‌جا گفته شده است «هرکس تو را پیراست، پاک قرار داد و بر آدمیان فضیلت داد». آلوسی، مفسر بزرگ اهل سنت، بحث بسیار مهمی را پی افکنده است که طهارت حضرت مریم درست است اما طرح مسئله فضیلت آن بزرگوار بر عالمیان به چه معنا است؟ و بعد آن را در کنار آیات و روایات مربوط به حضرت زهرا(س) مطرح می‌کنند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران ادامه داد: سپس آلوسی، بحثی بسیار عالمانه در تفسیر بسیار معروف «روح‌المعانی» پی می‌افکند و نتیجه می‌گیرند که حضرت مریم(ع)، در زمان خود بر عالمیان فضیلت داشت و حضرت زهرا(س) بر عالمیان فضیلت علی‌الاصلاق با زمان‌شمولی و جهان‌شمولی دارد. این ابعاد، ابعاد بسیار گسترده‌ای است و در قرآن کریم همین بس که یک سوره (سوره کوثر) به صورت اختصاصی درباره آن حضرت نازل شده است.

حضرت زهرا(س) مصداق تام و تمام کوثر است
مهدی‌راد تاکید کرد: ادله فراوانی اقامه شده است که تنها مصداق کوثر، حضرت زهرا(س) است و به تعبیر اصولی، این قصه «قضیة فی الواقعة» است. کوثر، به معنای خیل کثیر که مصداق آن، حضرت زهرا(س) باشد نیست؛ حضرت زهرا(س) مصداق تام و تمام کوثر است و هم ادبیات فهم قرآنی و هم برخی روایات، چنین سخنی را تائید می‌کند.

وحدت‌آفرین بودن خطبه حضرت زهرا(س)

وی در پاسخ به پرسشی درباره جایگاه وحدت در سیره حضرت فاطمه(س) اظهار کرد: در این‌باره خواندن و تامل در خطبه حضرت زهرا(س) ضرورت دارد. اگر کسی این خطبه را به دقت مطالعه و تامل کند به جنبه‌های وحدت‌آفرین آن پی‌ می‌برد. بنده بارها نوشته‌ام و گفته‌ام که این خطبه را «خطبه فدکی» نامیدن ظلم به این خطبه است؛ اخیرا دیدم که علامه محمدرضا حکیمی، هم به این نکته تاکید کردند و فرمودند که حیف است این خطبه، فدکیه نامیده شود.

خطبه حضرت زهرا(س) «بازخوانی میراث بعثت نبوی» است

وی افزود: بنده عنوان این خطبه را «بازخوانی میراث بعثت نبوی» نامیده‌ام و اگر کسی با این زاویه در این خطبه نگاه کند آنگاه متوجه خواهد شد که این خطبه عملا آئین‌نامه زندگی اسلامی، قرآنی، نبوی و آمیخته به وحدت است. در جایی از این خطبه، حضرت فاطمه(س) برای اینکه به انصار بگوید چرا شما چنین شده‌اید و در مقابل آن‌چه که بر خاندان پیامبر(ص) می‌رود، کارایی ندارید، می‌فرمایند: برای اینکه شما قاطعیت را از دست داده‌اید و به تفرقه مبتلا شده‌اید و هر گروهی از شما یک سخن می‌گوید.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران تصریح کرد: به نظر بنده مهم‌ترین عامل وحدت، آئین‌نامه‌ای است که آن آئین‌نامه، زندگی را رقم می‌زند و آن زندگی، بدون کشمکش و بر اساس آن آئین‌نامه رقم می‌خورد. حضرت علی(ع) فرمودند: اگر بخواهید از «تاریک‌زار یخ‌زده زندگی» رهایی پیدا کنید با اهل‌ بیت(ع) همراه باشید. تاکیدات مکرر پیامبر گرامی اسلام(ص) در تمسک به ثقلین، همین است. حضرت آیت‌الله ‌العظمی بروجردی(ره) هم تاکید داشتند که امت اسلامی به حدیث ثقلین برگردند و اختلافات سیاسی را کنار بگذارند.

معرفی شخصیت وحدت‌آفرین حضرت علی (ع) توسط حضرت فاطمه(س)
وی افزود: حدیث ثقلین، یعنی انسان‌ها سلوک فردی و اجتماعی را بر اساس آموزه‌های قرآن و تفسیر مجسم آن که اهل بیت(ع) است رقم زنند. حضرت زهرا(س) در این خطبه به صورت حیرت‌آوری  شخصیت حضرت علی(ع) را ترسیم می‌کنند و می‌فرمایند: اکنون که بدین گونه از همراهی با حضرت علی(ع) شانه خالی کرده‌اید؛ چرا به  ایام گذشته نمی‌اندیشید که چه کسی بود که شاخ شرک را شکست؟ و که بود که در آن شب تاریک در جای رسول خدا(ص) خوابید؟ و این، بدین معنی است که ایشان، حضرت علی(ع) را به عنوان یک چهره منور، برجسته و با آموزه‌های هدایت‌گر که عملا از آن وحدت بر می‌آید معرفی می‌کنند.
مهدوی‌راد عنوان کرد: باید تاکید کنیم که اگر جامعه اسلامی بر اساس حدیث ثقلین گام بردارد و عشق به اهل بیت(ع) را با زاویه دید و حرکت بر اساس آموزه‌های آنان پیش ببرد هیچ مشکلی برای انسان پیش نمی‌آید. بنده بارها تاکید کرده‌ام که همه گرفتاری‌ها ناشی از اسلام اموی است. امروزه اسلام اموی همان است که در میانه سده‌های اسلامی در بیان و بنان ابن‌تیمه و اکنون در قالب وهابیت و گروه‌های تکفیری خود را نشان می‌دهد. اگر جامعه به آن‌چه که حضرت زهرا(س) در پیش‌روی انسان‌ها گذاشتند برگردد، قطعاً جامعه از این همه گرگونی‌ها، نابسامانی‌ها و ناهنجاری‌ها نجات پیدا خواهد کرد.

نقش تکوینی حضرت فاطمه(س) در تبیین راه اهل بیت(ع)
وی در پاسخ به پرسشی درباره نقش حضرت فاطمه(س) در تبیین راه اهل بیت(ع) اظهار کرد: یک نکته بسیار مهم، این است که از حضرت زهرا(س) غیر از این گفتار کوتاه و خطبه‌ها چیز زیادی در اختیار نداریم؛ برای اینکه آن بزرگوار در ایام حضور پدر زندگی کردند و بعد از پدر هم مدت اندکی در قید حیات بودند و آن سخنان را هم برای احقاق حق عنوان کرده‌اند و قطعا سکوت این عزیزان در محضر بزرگانشان برای ما درس بزرگی است
عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران ادامه داد: با این وجود، حضرت زهرا(س) دو نقش بزرگ در تبیین راه اهل بیت دارد که اولش نقش تکوینی است که همان کوثر است. این کوثر مفهوم بسیار دقیقی است؛ یعنی ایشان منشأ خیر کثیر بوده و این خیر کثیر، فرزندان آن بزرگوار هستند و می‌توان ادعا کرد که در کل جهان اسلام هرچه عظمت، نیکی، روشنی و بیداری وجود دارد متعلق به اهل بیت(ع) است.
حجت‌الاسلام مهدوی‌راد در پایان اظهار کرد: حتی اگر نگاه تمدنی به دین داشته باشیم؛ در اسلام، هرآن‌چه که از کلام، فلسفه، ادبیات و ... وجود دارد و ابن ابی‌ حدید، به‌درستی در «شرح نهج‌البلاغه» آن را روشن کرده‌اند که همه این‌ها به اهل بیت(ع) برمی‌گردد. از سوی دیگر، فرمایش‌ها و خطبه‌ها است که اگر در جامعه ما با نگاه درست تاریخی فهم شود؛ نشان می‌دهد که آن بزرگوار در تبیین راه اهل بیت(ع) و برای ایجاد راه و رسمی که با آن به زندگی متعالی برسیم چه راه‌کارهای مناسبی ارائه داده‌اند.