حجتالاسلام والمسلمین غلامعلی معصومینیا، عضو هیئتعلمی دانشگاه علوم اقتصادی، در گفتوگو با خبرگزاری بینالمللی قرآن (ایکنا)، به بحث درباره معضلات مصرفگرایی و دامن زدن به آن از طریق تبلیغات تلویزیونی پرداخت و اظهار کرد: وقتی جنگ تحمیلی تمام شد تبلیغاتی که در خیابانها انجام میشد در انظار مردم چهره زشتی داشت ولی الان وضعیت تبلیغات، بسیار وحشتناک شده و هزینه بالایی هم صرف این تبلیغات میشود و اگر سود هم نداشت بنگاهها و شرکتها دست به این تبلیغات نمیزدند.
بنگاههای اقتصادی، مسابقه مصرفگرایی ایجاد کردهاند
وی در پاسخ به پرسشی درباره ریشههای گسترش مصرفگرایی اظهار کرد: ریشه این قضیه به این برمیگردد که وقتی این شرکتها دست روی طمع و مصرفگرایی اشباعناپذیر مردم میگذارند مردم هر روز دست به مصرف بالا میزنند. آنها با ایجاد این مسابقه و وادار کردن مردم با ایجاد حالت کاذبی که احساس میکنند بدون استفاده از این کالاها زندگیشان ناقص است باعث میشوند که مردم هزینههای هنگفت را برای این کالاها پرداخت کنند.
وی افزود: ویل دورانت میگوید: «یکی از خیانتهای تمدن جدید در حق بشر این است که نمیگذارد بشر از آنچه که دارد لذت ببرد». وقتی که تبلیغات کاذب زیاد شود آدمها از چیزی که دارند لذت نمیبرند و دنبال نداشتههای خود هستند و به جای مصرف به اندازه کافی به دنبال زندگی لوکس و کالاهای غیرضروری میروند که امروزه تبلیغ میشود و در این صورت انسان همیشه احساس میکند چیزی ندارد و از آن چیزی هم که دارد لذت نمیبرد.
مصرفگرایی انسانها را مسخ میکند
معصومینیا اظهار کرد: در روایت آمده است«استغنائک عن الشیء خیر من استغنائک به؛ اگر بتوانی از چیزی بینیاز شوی بهتر از این است که با آن نیازت را برطرف کنی». این بنگاهها و شرکتها دست روی اشتهای سیریناپذیر انسان میگذارند و انسان هم احساس میکنند چیزی از خود ندارند و طبیعی است انسانها مسخ میشوند. این مسابقه مصرفگرایی مسابقهای است که پایانی ندارد و با کمال تاسف جامعه ما در این مسیر قرار گرفته و در حال حرکت به جاهای بسیار بدی هستیم.
عواقب مادی و معنوی مصرفگرایی
عضو هیئتعلمی دانشگاه علوم اقتصادی در پاسخ به پرسشی درباره عواقب مصرفگرایی بر اقتصاد کشور اظهار کرد: برخی از عواقب مادی مصرفگرایی، خروج منابع ارزی از کشور و تخصیص منابع به نیازهای غیرضروری یا تخصیص غیربهینه است و پیامدهای غیرمادی آن هم مسخ شخصیت انسانها است و باعث میشود انسانها به کمال انسانی و قرب به خدا نرسند.
گسترش مصرفگرایی در تضاد با اقتصاد مقاومتی است
وی یکی دیگر از پیامدهای مصرفگرایی را وابستگی اقتصاد کشور به خارج دانست و عنوان کرد: وابستگی اقتصادی باعث میشود نقاط ضعف ما زیادتر شود و این در تناقض با اقتصاد مقاومتی است. یک بعد اقتصاد مقاومتی این است که ما بتوانیم اقتصاد خود را در مقابل آسیبپذیری از جانب بیگانگان مقاوم و بیمه کنیم و طبیعی است یک قسمت آن به تقویت تولید داخلی و قسمتی به کنترل مصرف مربوط میشود و اینکه این همه کالای غیرضروری وارد نکنیم که خارجیها بتوانند از این ناحیه به ما فشار وارد کنند. الان وضعیتی که برای ما به وجود آمده این است که خارجیها با استفاده از نیازهای ما به ما فشار وارد میکنند.
وی در پاسخ به پرسشی درباره دلایل عدم ممانعت از گسترش مصرفگرایی با وجود اسناد بالادستی برای مقابله با این امر اظهار کرد: متاسفانه برخی از دولتمردان در دولتهای قبلی سطح زندگی خود را بسیار بالا بردند و به یاد دارم مقام معظم رهبری فرمودند: مسئولین باید در نظام اسلامی ساده زندگی کنند. آن زمان برخی گفته بودند اگر ما در بخش سیاست و کارگزاری نباشیم میتوانیم در بخش خصوصی شرایط بهتری داشته باشیم. یکی از دلایل اصلی این است که برخی از مسئولین به این سمت رفتهاند و «الناس علی دین ملوکهم؛ مردم از رفتار و کردار رهبران و مسئولین تبعیت میکنند» و این حاشیه امنی برای سودجویانی میشود که با واردات کالاهای غیر ضروری به اقتصاد کشور آسیب میزنند.
وی افزود: یکی دیگر از دلایل، کسب درآمد از طریق آگهیهای تبلیغاتی است. اکنون بخشی از بودجه رادیو و تلویزیون از این راه تامین میشود برای اینکه شبکهها و فیلمهای خود را زیاد کنند که متاسفانه ضوابط اسلامی هم در این تبلیغات رعایت نمیشود. دلیل دیگر، خود این شرکتها هستند که برای افزایش سود خود به آسیبهایی که به اقصاد کشور وارد میکنند اهمیتی نمیدهند.
وجه شرعی تبلیغات دروغین
معصومینیا در پاسخ به پرسشی درباره وجه شرعی تبلیغات دروغین اظهار کرد: ما برخی موازین شرعی مثلا قسم حرام نباید خورد و عیوب کالا را نباید پنهان کرد و برخی موازین اخلاقی شرعی داریم؛ مثلا گفته شده حتی قسم راست هم نخورید و اولیا گفتهاند هرگاه میخواهید چیزی بفروشید از آن تعریف نکنید. طبیعی است که هرچیزی که غیرواقعی شود وجه شرعی ندارد و ما نباید حالت غیرواقعی در بازار ایجاد کنیم.