کریمی‌نیا: اهتمام به وجوه رسانه‌ای ترجمه قرآن در جهان ضروری است
گروه ادب: عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد در همایش بین‌المللی ترجمه قرآن گفت: همچنان که ترجمه ادبی و فنی برای اهل ادب و اهل فن ضروری است، نباید از وجوه رسانه‌ای آن برای جهانیان غافل شد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، مرتضی کریمی‌نیا، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات، ظهر امروز در همایش بین‌المللی ترجمه قرآن که در دانشگاه علامه طباطبائی در حال برگزاری است، گفت: در جهان جدید با مفاهیم جدید زندگی می‌کنیم و اگر آن را با جهان گذشته مقایسه کنیم، متوجه تفاوت‌هایی می‌شویم که پدران ما نیز از آن بی‌خبر بودند. جهان جدید از نظر تکنولوژی سرعت یافته و به ابزارها و دستاوردها برای ارتباطات هر چه بیشتر مجهز شده است و اگر کسی مانند سعدی، حافظ، مولانا و ... بیایند و گوشی موبایل در اختیار آنها قرار گیرد، مشکل آنها این نیست که با این وسیله چه کار کنند و از دکمه‌های آن چگونه استفاده کنند بلکه اساساً مشکل آنها این است که نمی‌توانیم یکجا باشیم و پشت دیوار یا آن سوی شهر و یا آن سوی دنیا صحبت کنیم. به عنوان مثال در گذشته اگر اتفاقی در نقطه‌ای از جهان رخ می‌داد، سالها طول می‌کشید تا کسی در منطقه‌ای دیگر از آن مطلع شود اما امروزه همه جمعیت جهان چند میلیارد نفری همزمان از رخدادها مطلع می‌شوند و آن را تجربه می‌کنند که ترجمه قرآن در این میان یکی از عناصری است که می‌تواند تفاوت دنیای جدید و قدیم را نشان دهد.
کریمی‌نیا ادامه داد: به عنوان مثال در قرن چهارم نخستین بار منصور بن نوح سامانی تصمیم گرفت که بخش‌هایی از تفسیر طبری را به فارسی ترجمه کند تا مردم بیشتر از آن استفاده کنند و ناچار شد به فتواهایی که در این زمینه داده بودند، تمسک کند.
وی در ادامه گفت: همواره این سؤال از سوی مسلمانان مطرح می‌شد که آیا ما مجاز هستیم قرآن را ترجمه کنیم یا نه و آیا اساسا ترجمه قرآن حرام است؟ در رابطه با این موضوع انبوهی فتوا و موضع موافق و مخالف وجود داشت و حتی کمتر از یک سده پیش که دولت عثمانی از برج اقتدار سقوط کرد و دولت جمهوری ترکیه جای آن را گرفت، باز هم این دیدگاه به شکل تندی خود را نشان داد و فتوای علمای اسلامی در سوریه و مصر بار دیگر مطرح شد.
وی تصریح کرد: این باورنکردنی است که علمای ما بر سر چنین موضوع ساده مجادله می‌کردند و درست مانند این است که معتقد باشیم ما در ایران زندگی می‌کنیم و نمی‌خواهیم هیچ‌گونه رابطه‌ای با دولت داشته باشم که این تئوری در صد سال پیش در نقطه‌ای از حاشیه‌ای ایران ممکن بود اما امروز امکان ندارد و اجتناب‌ناپذیر است. اقتضای جامعه امروزی به گونه‌ای شده که نمی‌توان این نظر را پیاده کرد و امروز نمی‌توان درباره فتوای جواز و یا عدم جواز ترجمه قرآن استنباط کرد و عملی است که به وضوح و فراوانی انجام می‌شود. در حدود هشتاد سال پیش ترجمه محمدعلی لاهوری به انگلیسی منتشر شد و قرار بود از ترکیه به نقاط دیگر جهان برود و توقیف شد و بر سر این موضوع بلوایی به پا شد و عده‌ای که معتقد بودند ترجمه قرآن تالیف قرآن است و حق نداریم چنین کاری بکنیم، تصور نمی‌کردند که به زودی در جهانی که زندگی می‌کنیم ترجمه‌های بسیاری از قرآن انجام شود.
کریم نیا با بیان اینکه انجام ترجمه قرآن از ابزارهای زندگی جدید و تبلیغ است، بیان کرد: رسانه یکی از عناصر جدی زندگی عادی تمام ساکنان کره زمین است و رسانه قادر است و گاهی می‌تواند از پدیده‌ای نیم‌درصد را بگیرد و به صددرصد تبدیل کند. پس از حادثه یازده سپتامبر از سوی مسلمانان سنتی و غیرسنتی و مدافع اسلام‌هراسی و یا مخالف آن همگی با شدت و حدت به اسلام توجه کردند و هنوز هم هر روز شاهد خبری از اسلام یا شخصیت‌های اسلامی هست و این یعنی دامن زدن به ترجمه قرآن در عصر جدید و در فضای رسانه.
وی تصریح کرد: زمانی مسلمانان گمان نمی‌کردند نیازمند این باشند که مفاهیم قرآن را به فرزندان خود بیاموزند اما مسلمانها غرب به این فکر افتادند که در چنین آشفتگی رسانه‌ای و فرهنگی قرآن را آنطور که می‌شناسند، برای فرزندان خود معرفی کنند.
وی در ادامه گفت: در غرب به‌ویژه آمریکا ترجمه‌هایی با رویکرد مسیحی پدید آمده است و ترجمه‌هایی که ارائه شده نوعی همدلی با مسیحیان است و امثال کسانی مانند «رشاد خلیفه» که در آمریکا ترجمه‌اش از قرآن سیطره بالای دارد، سبب شده که کسانی که می‌خواهند ترجمه انجام دهند، با توجه به ترجمه او دست به این کار می‌زنند.
وی یاد آور شد: در جهان امروز ما نیازمند هستیم که از شرایط کنونی غافل نباشیم و به خواننده و دریافت‌کننده آن توجه کنیم و در بند تنگناهای صرف و نحو قرآن نباشیم و آنچه را که برای عوام قابل خواندن است، ترجمه کنیم؛ همانطور که در ترجمه‌هایی که برای کودکان انجام می‌شود، تنها انتقال پیام قرآن مد نظر است. همچنین آنگونه که باید ترجمه ادبی و فنی برای اهل ادب و اهل فن داشته باشیم، نباید از وجوه رسانه‌ای آن برای جهان جدید غافل باشیم.
گفتنی است، همایش بین‌المللی ترجمه قرآن صبح امروز با حضور غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان ادب فارسی در دانشگاه علامه طباطبائی آغاز به کار کرد و تا فردا ادامه دارد.
