پاکی و پاکیزگی در قرآن و جایگاه آن در حیات ایمانی
گروه اندیشه: طلب پاکیزگی از فرازهای دعای امروز ماه مبارک است، نگاهی به قرآن نشان از اهمیت پاکی پاکیزگی در حیات مومنانه است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، در دعای روز سیزدهم ماه مبارک رمضان می‌خوانیم: «اللهمّ طَهّرنی فیهِ من الدَنَسِ والأقْذارِ و صَبّرنی فیهِ علی کائِناتِ الأقْدارِ و وَفّقْنی فیهِ للتّقی و صُحْبةِ الأبْرارِ بِعَوْنِکَ یا قُرّةَ عیْنِ المَساکین : خدایا پاکیزه‌ام کن در این روز و شکیبائیم ده در آن به آنچه مقدر است شدنی‌ها، و توفیقم ده در آن برای تقوی و هم‌نشینی با نیکان، به یاریت ای روشنی چشم مستمندان..» پاکیزگی یکی از فرازهای دعای امروز است، مومنانی که در روزه‌داری تمرین زندگی ایمانی می‌کنند، از خوردن و آشامیدن و انواع لذات محروم‌اند و در یک کلام تمرین بندگی می‌کنند امروز از خداوند می‌خواند که ایشان را پاک و طاهر گرداند، به راستی این مسئله چه جایگاهی در قرآن دارد.
پاکیزگی یکی از ارزش‌های اسلامی است و مسلمانان توجه زیادی به این مسئله داشته‌اند، در فقه شیعه اولی کتابی که طلاب علوم دینی می‌خوانند و نیز اولین صفحات رساله‌های عملیه به بحث پاکی و مطهرات اختصاص دارد.
حجتالاسلام و المسلمین قرائتی در بخشی از جلسات تفسیر قرآنش جایگاه پاکی را چنین شرح می‌دهد که «کلید بهشت نماز است و کلید نماز وضو است.» یعنی پاکی کلید کلیدهاست. عنایتی که اسلام به پاکی دارد. از جاهایی که باید دو مرتبه نماز را بخواند آنجاهایی است که بفهمد نمازش را بدون وضو خوانده است.
مصادیق طهارت در قرآن
در آیه 48 سوره فرقان آب پاک خوانده شده است. گرایش مسلمانان به نظافت و پاکی ناشی از چنین توصیفات قرآن است. از سویی دیگر مسلمانان تاکید دینی بر جدایی از نجاسات و ناپاکی داشته‌اند. یکی از مشخصات سبک زندگی اسلامی از این رو شستن و پاک ساختن با آب است. «وَهُوَ الَّذِی أَرْسَلَ الرِّیَاحَ بُشْرًا بَیْنَ یَدَیْ رَحْمَتِهِ وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً طَهُورًا:و اوست آن کس که بادها را نویدى پیشاپیش رحمتخویش [=باران] فرستاد و از آسمان آبى پاک فرود آوردیم.»
اگر دنیا مزرعه آخرت باشد، حیات پاک در این جهان محصول پاک در آن جهان را به همراه خواهد داشت. خداوند در آیه 25 سوره بقره می‌فرماید: «وَبَشِّرِ الَّذِین آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ کُلَّمَا رُزِقُواْ مِنْهَا مِن ثَمَرَةٍ رِّزْقًا قَالُواْ هَذَا الَّذِی رُزِقْنَا مِن قَبْلُ وَأُتُواْ بِهِ مُتَشَابِهًا وَلَهُمْ فِیهَا أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَهُمْ فِیهَا خَالِدُونَ: و کسانى را که ایمان آوردهاند و کارهاى شایسته انجام دادهاند مژده ده که ایشان را باغ‌هایى خواهد بود که از زیر [درختان] آنها جوی‌ها روان است هر گاه میوهاى از آن روزى ایشان شود مىگویند این همان است که پیش از این [نیز[ روزى ما بوده و مانند آن [نعمت‌ها] به ایشان داده شود و در آنجا همسرانى پاکیزه خواهند داشت و در آنجا جاودانه بمانند.»
اما برخی از افراد و مومنان نیز پاک خوانده شده‌اند. به نظر می‌رسد این مربوط به کسانی است که در حیات خود به زندگی دینی مقید بوده‌اند. از این جمله به حضرت مریم(س) اشاره کرد: «وَإِذْ قَالَتِ الْمَلاَئِکَةُ یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللّهَ اصْطَفَاکِ وَطَهَّرَکِ وَاصْطَفَاکِ عَلَى نِسَاء الْعَالَمِینَ: و [یاد کن] هنگامى را که فرشتگان گفتند اى مریم خداوند تو را برگزیده و پاک ساخته و تو را بر زنان جهان برترى داده است». (آل‌عمران،42)
از سویی دیگر ائمه اطهار نیز از کسانی هستند که خداوند ایشان را پاک می‌خواند: «وَقَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّةِ الْأُولَى وَأَقِمْنَ الصَّلَاةَ وَآتِینَ الزَّکَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا: و در خانههایتان قرار گیرید و مانند روزگار جاهلیت قدیم زینتهاى خود را آشکار مکنید و نماز برپا دارید و زکات بدهید و خدا و فرستادهاش را فرمان برید خدا فقط مىخواهد آلودگى را از شما خاندان [پیامبر] بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند.» (احزاب، 33)
پاکیزگی عاقبت مومنان خوانده شده است و وعده پاداشی که به ایشان داده خواهد شد پاک خوانده می‌شود. در همین راستا می‌توان آیه 21 سوره انسان را ملاحظه کرد: «عَالِیَهُمْ ثِیَابُ سُندُسٍ خُضْرٌ وَإِسْتَبْرَقٌ وَحُلُّوا أَسَاوِرَ مِن فِضَّةٍ وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا: ]بهشتیان را] جامه هاى ابریشمى سبز و دیباى ستبر در بر است و پیرایه آنان دستبندهاى سیمین است و پروردگارشان بادهاى پاک به آنان مىنوشاند.»
از پاکیزگی به زندگی پاک
اما در کنار اعتقاد به افراد و اشیاء پاک و تلاش مومن برای ساخت و تهیه یک زندگی معنای دیگری نیز می‌تواند به آن اختصاص داد. مومن از خداوند حیات طیبه و یا زندگی پاک می‌خواهد، این پاکی امری عام‌تر از خوردن، نوشییدن و پوشیدن پاک است به نظر می‌رسد حیات پاک دوری از گناهان و اجتناب از آلودگی به معنای عام است. اگر پاکی را در امور مادی نبود میکروب بدانیم، در حیات ایمانی نبود گناه می‌تواند تعبیری از واژه باشد. خداوند در آیه 97 سوره نحل می‌فرماید: «مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَکَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاةً طَیِّبَةً وَلَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا کَانُواْ یَعْمَلُونَ: هر کس از مرد یا زن کار شایسته کند و مؤمن باشد قطعا او را با زندگى پاکیزهاى حیات [حقیقى] بخشیم و مسلما به آنان بهتر از آنچه انجام مىدادند پاداش خواهیم داد».
به نظر می‌رسد پاکیزگی یکی از اجزاء یک زندگی پاک به معنای عام است، زندگی که در آن علاوه بر امور غیر بهداشتی، امور شیطانی نیز وجود ندارد. حیات طیبه به عنوان آرمان زندگی یک مومن او را وا می‌دارد تا به دنبال تهیه اجزائی پاک برای زندگی‌اش باشد، حال این اجزاء تنها وقتی معنا می‌یابد که غایت نیز پاک باشد.
بی‌شک کافران نیز می‌توانند پاکیزگی را رعایت کنند. اما آنچه مومنان و کافران را از هم جدا می‌کند، اعتقاد به زندگی پاک و پیراسته از گناه و معصیت است. گناهانی که از خوراک و پوشاک ناپاک به اندازه درآمدهای ناپاک را شامل می‌شود.
