«سیاست مقدس» اباعبدالله(ع) و طلب «قدرت» به مثابه ابزار نیل به «ارزش‌ها»
گروه اندیشه: به گفته محسن غرویان، قیام امام حسین(ع) برای رسیدن به قدرت بود اما نه قدرت به عنوان هدف، بلکه ابزاری برای رسیدن به ارزش‌های دینی.
حجت‌الاسلام والمسلمین محسن غرویان، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، پیرامون دلالت‌های سیاسی امر به معروف و نهی از منکر در قیام قیام عاشورا گفت: احکام اسلامی هم قائل به امر و نهی فقهی و اخلاقی است. هر کدام از این علم‌ها امر ونهی مخصوص به خود را دارند و به یک سری از بایدها و نبایدها قائل هستند؛ برخی از علما معتقدند دستورات اخلاقی جنبه فقهی ندارد و دستورات فقهی به صورت واجب، حرام، مستحب، مکروه و مباح مطرح می‌شود.
وی تصریح کرد: عقیده من بر این است که مباحث اخلاقی و مباحث فقهی را نمی‌توان از هم منفک کرد واجبات اخلاقی مانند واجبات فقهی لازم الاجرا و لازم اتباع است؛ به استثنا یک سری مباحث که در جای خود باید مورد بررسی قرار بگیرد.
غرویان افزود: فرمایشات امام حسین(ع) هم جنبه اخلاقی داشته است و هم جنبه فقهی. ما نمی‌توانیم قیام امام حسین(ع) را صرفا جنبه فقهی واخلاقی بدهیم. بنابراین باید گفت قیام امام حسین(ع) برای تثبیت احکام فقهی و اخلاقی بود.
ساختن جامعه ارزشی حتی به قیمت فدای جان
این استاد دانشگاه افزود: یکی از ادله من این است که فقه مقدمه اخلاق است؛ ما نماز می‌خوانیم برای اینکه از فحشا و منکر بازداشته شویم. به همین دلیل وجوب نماز پرهیز از منکرات و زشتی‌های اخلاقی است. در سایر واجبات و محرمات فقه مقدمه اخلاق است خود پیامبر(ص) فلسفه رسالت خود را پابندی به «مکارم اخلاق» معرفی می‌کنند؛ یعنی اگر من برای شما شریعت آوردم به این دلیل است که برای شما اخلاق آورده‌ام. بنابراین اگر قیام امام حسین در این فضا تجزیه و تحلیل کنیم معنای این فرمایش امام «من از سر شادی و سرمستی و تباهکاری و ستمگری قیام نکردم، بلکه برای برپایی اصلاح در امت جدم به پا خاستم، اکنون می‌خواهم امربه معروف و نهی از منکر و به روش جدم و پدرمعلی بن ابی‌طالب عمل کنم» کاملا روشن می‌شود.
وی در ادامه گفت: قیام امام حسین(ع) به ما این الگو، سرمشق و درس را می‌دهد که برای ساختن جامعه ارزشی بر اساس ارزش‌های اسلامی اگر لازم شد باید خون خود را فدا کند. ایجاد روحیه ارزشی و ایجاد روحیه دفاع از اخلاقیات معنویات و ارزش‌های معنوی بزرگترین اثر قیام امام حسین(ع) بوده است.
غرویان تصریح کرد: انسان در کنار عقل احساسات نیز دارد. قیام امام حسین(ع) هم عقل و معرفت ما بالا می‌برد و هم احساسات ما را جهت می‌دهد. این دو جهت دو عنصر عمده در انگیزه امام حسین(ع) در قیام عاشورا بوده است. مردم برای عاشورا یک قداست قایل هستند و در روز عاشورا و محرم به یاد و نام امام، سعی می‌کنند گناه نکنند و از گناه پرهیز می‌کنند و بسیاری از شوخی‌های مباح را در ماه محرم انجام نمی‌دهد. این نشان دهنده قیام امام حسین(ع) در ترغیب به سمت ارزش‌ها و پرهیز مردم از گناه است.
عضو هیئت علمی جامعه المصطفی در تحلیل خود از قیام عاشورا افزود: ما نمی‌توانیم تحلیل قیام عاشورا و تفسیر فرمایشات امام را بریده از مباحث کلامی، تفسیری و احادیث بررسی کنیم. بحث جبر و اختیار یکی از بحث‌های کلامی مفصل است. هر انسانی دارای اراده و اختیار است اگر چنین نبود ثواب و عقاب، بهشت و دوزخ، رستاخیز و تکلیف معنا نداشت. امام را باید در فضای عقیدتی ائمه تحلیل و تفسیر کنیم. جبرگرایی در زمان امویان در جهت تحمیق مردم بود که خداوند حکومت را به یزید و معاویه داده است و این وضعیت را به امام حسین(ع) داده است این وضعیت جبری است و ما اختیاری در این خصوص نداریم.
وی افزود: مانند آل سعود که می‌گوید حاجیان شهدای منا تقدیرشان اینگونه بود. این‌ها تفسیرهای غلطی است در جهت عوام فریبی. درست است امام حسین(ع) می‌گوید «من می‌دانم کشته می‌شوم» اما منظور ایشان این نیست که من جبرا کشته می‌شوم. با توجه به قراین و شواهد و درک عمق و عدوات دشمنی امویان چنین سخنی فرمودند که امویان دست از جان من برنخواهند داشت نه اینکه من دست بسته تسلیم آنها بشوم امام تلاش‌های خود را کردند تکلیف خود را به نحو احسن انجام دادند.
جمع‌بندی
وی در آخر گفت: درجمع‌بندی نهایی خود از بحث دلالت‌های سیاسی امربه معروف و نهی از منکر در قیام عاشورا 3 نکته را عرض می‌کنم. نکته اول این است که امام حسین(ع) با قیام خود خواستند بگویند که «دیانت از سیاست جدا نیست» و نمی‌شود انسان دین‌دار نسبت به سیاست و مدیریت جامعه بی‌تفاوت باشد؛ روی همین جهت قیام خود را رقم زدند.
وی اظهار کرد: نکته دوم، سیاست به معنای حق‌بازی نیست. برخلاف آنچه در ذهن مردم است سیاست به معنی برقراری عدالت و اجرای احکام الهی است. امام(ع) فرمودند «من برای اینکه دین جدم را در جامعه احیا کنم قیام کردم».
وی افزود: نکته سوم، سیاست مقدس است. البته اگر بر مبنای شریعت الهی باشد. حتی جان را باید در راهش فدا کرد. قیام امام حسین(ع) برای رسیدن به قدرت بود اما نه قدرت به عنوان هدف، بلکه ابزاری برای رسیدن به ارزش‌های دینی.
سیرآنوش موسوی
