اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل/ محمدجواد توکلی:
اقتصاد مقاومتی، الگویی از اقتصاد اسلامی است
گروه اقتصاد: عضو هیئت‌علمی مؤسسه امام خمینی(ره) عنوان کرد: دیدگاهی که در کتاب جدید خود مطرح کرده‌ام این است که اقتصاد مقاومتی، بخشی از اقتصاد اسلامی یا الگویی از آن است که در میان سه هدف نظام اقتصادی اسلام شامل رشد، عدالت و امنیت اقتصادی، زاویه تحلیل، بیشتر بر بُعد ثبات و امنیت اقتصادی است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، محمدجواد توکلی، عضو هیئت‌علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، کتابی با عنوان «اقتصاد مقاومتی» در دست چاپ دارد. برای بررسی بیشتر این موضوع، با وی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که وی در این‌باره گفت: کتابی که بنده با عنوان اقتصاد مقاومتی تنظیم کرده‌ام، تلاشی است برای اینکه در این زمینه نظریه‌ای را مطرح کرده و ابهاماتی که درباره جایگاه اقتصاد مقاومتی در ادبیات اقتصاد اسلامی و رابطه آن با مفاهیم مختلفی همانند اقتصاد اسلامی را روشن کنیم.
سه هدف نظام اقتصاد اسلام
وی ادامه داد: قصدم این بود که این موضوع را بخصوص از بُعد اقتصادی، تحلیل کرده و به صورت خاص، دیدگاهی که در این کتاب مطرح کرده‌ام این است که اقتصاد مقاومتی، بخشی از اقتصاد اسلامی یا الگویی از اقتصاد اسلامی است که در میان سه هدف نظام اقتصادی اسلام شامل رشد، عدالت و امنیت اقتصادی، زاویه تحلیل، بیشتر بر بُعد ثبات و امنیت اقتصادی است.
توکلی به بیان تعریف اقتصاد مقاومتی پرداخت و افزود: اقتصاد مقاومتی به نظامی اقتصادی تعریف می‌شود که در مقابل آسیب‌های بیرونی، مقاوم است و اگر شوک‌هایی، چه از داخل اقتصاد ملی و یا از بیرون بر آن وارد شود، این اقتصاد می‌تواند آنها را دفع کرده و به گفته مقام معظم رهبری، چنین اقتصاد می‌تواند حتی در شرایط تحریم هم به رشد خود ادامه دهد.
رابطه اقتصاد مقاومتی و اقتصاد اسلامی
عضو هیئت‌علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: سابقه‌ای هم در اقتصاد متعارف با عنوان «اقتصاد تاب‌آوری» وجود دارد که زاویه نگاه آنها هم همین موضوع بوده است که تا چه اندازه آسیب‌پذیر هستند و چگونه می‌توانند این آسیب‌ها را برطرف کنند.
وی افزود: با توجه به این مسائل، سؤال مطرح، این است که این اقتصاد مقاومتی که مقام معظم رهبری مطرح کردند، چه ویژگی خاصی دارد که آن را از گفتمان موجود در اقتصاد متعارف متمایز می‌کند؟ این نکته را به این گونه نظریه‌پردازی کردیم که قاعدتا اقتصاد مقاومتی به عنوان یک اندیشه ناب اسلامی باید هم در حوزه آسیب‌شناسی نظام اقتصادی و هم در حوزه ارائه روندهای ایمن‌ساز، از اندیشه‌های اسلامی استفاده کند و به همین دلیل است که اقتصاد مقاومتی را یک نظام پیشنهادی می‌دانیم که در آن، آسیب‌شناسی نظام اقتصادی براساس رویکرد اقتصاد اسلامی و همچنین راهبردهای ارائه شده برای این آسیب‌ها از دل اندیشه‌های برآمده از اقتصاد اسلامی است.
ریشه فرهنگی مشکلات اقتصادی
توکلی تأکید کرد: با بررسی عمیق‌تر متوجه می‌شویم تحلیل‌ها در مورد اقتصاد مقاومتی با آنچه که مثلا در اقتصاد تعاونی وجود دارد متفاوت است بنابراین نکته خاصی که در این کتاب مطرح شده، این است که یکی از محورهای آسیب‌شناسی در رویکرد اسلامی در اقتصاد مقاومتی، آسیب‌های فرهنگی است و به نظر می‌رسد در رویکرد اسلامی، بسیاری از آسیب‌های اقتصادی از مسائل فرهنگی ریشه می‌گیرد و در این شرایط بقیه ساختارها هم لرزان شده و در مقابل بقیه شوک‌ها آسیب‌پذیر می‌شود.
وی افزود: استدلالی که در این کتاب صورت گرفته این است که در بینش اسلامی، خودخواهی به عنوان یک نوع فرهنگ، ریشه آسیب‌های اقتصادی است و در روایت آمده است که حُب دنیا ریشه همه خطایا است. براساس این روایت‌ها و آیات قرآنی، این نظریه اقتصادی را مطرح کردیم که آن اندیشه‌های اقتصادی که معتقدند می‌توانیم یک نظام اقتصادی را براساس حداکثر‌سازی نفع شخصی و اقتصاد آزاد و لیبرال تنظیم کنیم تا منافع اجتماعی تأمین شود، در اقتصاد مقاومتی و اسلامی جایگاهی ندارد .
اهمیت جهاد اقتصادی در اقتصاد مقاومتی
عضو هیئت‌علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) خاطرنشان کرد: یکی از مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی، جهاد اقتصادی است و در چنین موقعیتی، فضای گفتمانی مفهوم جهاد در اقتصاد مقاومتی که در بند بیستم سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی که از جانب رهبر معظم انقلاب ابلاغ شده است با اقتصاد متعارف متفاوت است.
وی افزود: در این کتاب قصد داشتیم این مسئله را تحلیل کنیم که آیا می‌توان اقتصاد مقاومتی را به عنوان یک نظریه دینی و اسلامی مطرح کرد و به طور خاص، مباحث آسیب‌شناسی هم با توجه به چارچوب‌های تحلیلی که برخی اقتصاددانان نهادگرا در چارچوب‌های تحلیلی خود استفاده می‌کننند، مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین به صورت خاص تلاش کردیم آسیب‌پذیری‌های اقصادی را در چهار سطح فرهنگ اقتصادی، قوانین اقتصادی ، ساختارهای اقتصادی و رفتارهای اقتصادی تحلیل و رصد کنیم تا روشن شود در بینش اسلامی، چه ترفندهایی برای رفع آسیب‌پذیری‌های اقتصادی وجود دارد؟
ضرورت گفتمان‌سازی در زمینه اقتصاد مقاومتی
وی ادامه داد: در این کتاب قصد داریم با توجه به تأکید مقام معظم رهبری در نامگذاری سال که بر اقدام و عمل تأکید کردند، به شکل مشخص تلاش کنیم تا روشن کنیم برای کاهش آسیب‌پذیری‌های اقتصادی، چه کارهایی می‌توان انجام داد اما روشن است که درباره این موضوع باید در رسانه‌ها و آموزش و پرروش، گفتمان‌سازی شود.
عضو هیئت‌علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در پایان یادآور شد: این کتاب هم آکنون در مرحله ارزیابی و چاپ قرار دارد.
سه هدف نظام اقتصاد اسلام
وی ادامه داد: قصدم این بود که این موضوع را بخصوص از بُعد اقتصادی، تحلیل کرده و به صورت خاص، دیدگاهی که در این کتاب مطرح کرده‌ام این است که اقتصاد مقاومتی، بخشی از اقتصاد اسلامی یا الگویی از اقتصاد اسلامی است که در میان سه هدف نظام اقتصادی اسلام شامل رشد، عدالت و امنیت اقتصادی، زاویه تحلیل، بیشتر بر بُعد ثبات و امنیت اقتصادی است.
توکلی به بیان تعریف اقتصاد مقاومتی پرداخت و افزود: اقتصاد مقاومتی به نظامی اقتصادی تعریف می‌شود که در مقابل آسیب‌های بیرونی، مقاوم است و اگر شوک‌هایی، چه از داخل اقتصاد ملی و یا از بیرون بر آن وارد شود، این اقتصاد می‌تواند آنها را دفع کرده و به گفته مقام معظم رهبری، چنین اقتصاد می‌تواند حتی در شرایط تحریم هم به رشد خود ادامه دهد.
رابطه اقتصاد مقاومتی و اقتصاد اسلامی
عضو هیئت‌علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: سابقه‌ای هم در اقتصاد متعارف با عنوان «اقتصاد تاب‌آوری» وجود دارد که زاویه نگاه آنها هم همین موضوع بوده است که تا چه اندازه آسیب‌پذیر هستند و چگونه می‌توانند این آسیب‌ها را برطرف کنند.
وی افزود: با توجه به این مسائل، سؤال مطرح، این است که این اقتصاد مقاومتی که مقام معظم رهبری مطرح کردند، چه ویژگی خاصی دارد که آن را از گفتمان موجود در اقتصاد متعارف متمایز می‌کند؟ این نکته را به این گونه نظریه‌پردازی کردیم که قاعدتا اقتصاد مقاومتی به عنوان یک اندیشه ناب اسلامی باید هم در حوزه آسیب‌شناسی نظام اقتصادی و هم در حوزه ارائه روندهای ایمن‌ساز، از اندیشه‌های اسلامی استفاده کند و به همین دلیل است که اقتصاد مقاومتی را یک نظام پیشنهادی می‌دانیم که در آن، آسیب‌شناسی نظام اقتصادی براساس رویکرد اقتصاد اسلامی و همچنین راهبردهای ارائه شده برای این آسیب‌ها از دل اندیشه‌های برآمده از اقتصاد اسلامی است.
ریشه فرهنگی مشکلات اقتصادی
توکلی تأکید کرد: با بررسی عمیق‌تر متوجه می‌شویم تحلیل‌ها در مورد اقتصاد مقاومتی با آنچه که مثلا در اقتصاد تعاونی وجود دارد متفاوت است بنابراین نکته خاصی که در این کتاب مطرح شده، این است که یکی از محورهای آسیب‌شناسی در رویکرد اسلامی در اقتصاد مقاومتی، آسیب‌های فرهنگی است و به نظر می‌رسد در رویکرد اسلامی، بسیاری از آسیب‌های اقتصادی از مسائل فرهنگی ریشه می‌گیرد و در این شرایط بقیه ساختارها هم لرزان شده و در مقابل بقیه شوک‌ها آسیب‌پذیر می‌شود.
وی افزود: استدلالی که در این کتاب صورت گرفته این است که در بینش اسلامی، خودخواهی به عنوان یک نوع فرهنگ، ریشه آسیب‌های اقتصادی است و در روایت آمده است که حُب دنیا ریشه همه خطایا است. براساس این روایت‌ها و آیات قرآنی، این نظریه اقتصادی را مطرح کردیم که آن اندیشه‌های اقتصادی که معتقدند می‌توانیم یک نظام اقتصادی را براساس حداکثر‌سازی نفع شخصی و اقتصاد آزاد و لیبرال تنظیم کنیم تا منافع اجتماعی تأمین شود، در اقتصاد مقاومتی و اسلامی جایگاهی ندارد .
اهمیت جهاد اقتصادی در اقتصاد مقاومتی
عضو هیئت‌علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) خاطرنشان کرد: یکی از مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی، جهاد اقتصادی است و در چنین موقعیتی، فضای گفتمانی مفهوم جهاد در اقتصاد مقاومتی که در بند بیستم سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی که از جانب رهبر معظم انقلاب ابلاغ شده است با اقتصاد متعارف متفاوت است.
وی افزود: در این کتاب قصد داشتیم این مسئله را تحلیل کنیم که آیا می‌توان اقتصاد مقاومتی را به عنوان یک نظریه دینی و اسلامی مطرح کرد و به طور خاص، مباحث آسیب‌شناسی هم با توجه به چارچوب‌های تحلیلی که برخی اقتصاددانان نهادگرا در چارچوب‌های تحلیلی خود استفاده می‌کننند، مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین به صورت خاص تلاش کردیم آسیب‌پذیری‌های اقصادی را در چهار سطح فرهنگ اقتصادی، قوانین اقتصادی ، ساختارهای اقتصادی و رفتارهای اقتصادی تحلیل و رصد کنیم تا روشن شود در بینش اسلامی، چه ترفندهایی برای رفع آسیب‌پذیری‌های اقتصادی وجود دارد؟
ضرورت گفتمان‌سازی در زمینه اقتصاد مقاومتی
وی ادامه داد: در این کتاب قصد داریم با توجه به تأکید مقام معظم رهبری در نامگذاری سال که بر اقدام و عمل تأکید کردند، به شکل مشخص تلاش کنیم تا روشن کنیم برای کاهش آسیب‌پذیری‌های اقتصادی، چه کارهایی می‌توان انجام داد اما روشن است که درباره این موضوع باید در رسانه‌ها و آموزش و پرروش، گفتمان‌سازی شود.
عضو هیئت‌علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در پایان یادآور شد: این کتاب هم آکنون در مرحله ارزیابی و چاپ قرار دارد.
مطالب مرتبط
