لاریجانی:
خاستگاه علم هیچگاه از دایره دین بیرون نبوده است
گروه حوزه‌های علمیه: رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه علم هیچگاه از دایره دین بیرون نبوده و حتی بسیاری از متشخصین فرهیخته غربی مانند نیوتن دغدغه دین داشتند، تاکید کرد: باید ضمن پرهیز از برداشت‌های سلیقه‌ای در علوم انسانی انتظار جاودانگی از آن نداشته باشیم.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی امروز 29 مردادماه در مراسم اختتامیه دومین گفتمان علوم انسانی اسلامی که در دفتر تبلیغات اسلامی برگزار شد گفت: اصل تکوین علم اینطور نبود که استاد یکطرفه درس بدهد و دانشجو یادداشت کند بلکه پرسش و پاسخ و دیالوگ بود و در حوزه‌های علمیه نیز مباحثه در کنار درس استاد بود و علم با همین مبنا شکل گرفته بود و در این بستر نضج می‌گرفت.
وی با بیان اینکه متاسفانه این وضع در دوره کنونی کمرنگ شده است افزود: در مجموع شرایط علمی دنیا نظام کاملی که بتواند همبستگی میان علوم ایجاد کند نداریم زیرا علوم تخصصی شده و هر کسی در رشته تخصصی خود دنبال سؤالات و یافتن پاسخ به آن است در حالی که در گذشته افراد در مجموعه رشته‌ها تخصص پیدا می‌کردند.
وی با بیان اینکه در برخی منابع مطرح است که یونان پیشگام علم در مقطعی از تاریخ بوده است اظهار کرد: سؤال این است که آیا یونان باستان بدون ارتباط با دیگران و یکدفعه به این علم دست یافته‌اند؟ که پاسخ این است که اینها ایزوله به این مرحله نرسیدند و ارتباط میان شرق و غرب در آن دوره برقرار بود و از طریق هگمتانه(همدان امروز) اطلاعاتی از شرق به یونان رفته است و یونان باستان مبدع و اختراع‌کننده علوم نبود.
لاریجانی بیان کرد: تا قبل از قرن هزار میلادی در جهان اسلام ده‌ها نشست و بحث علمی و هزاران عالم وجود داشت در حالی که در دنیای غرب به تعداد انگشتان یک دست، اندیشمند وجود نداشت؛ متفکران جهان اسلام در شاخه‌های علمی مختلف افراد فوق‌العاده‌ای بودند و نظریاتی ارایه کردند که چند قرن بعد در غرب این حرف‌ها مطرح شد.
روحیه تقلید در اصول فکر اسلامی مطرح نیست
رئیس مجلس شورای اسلامی بیان کرد: رفت و آمد علمی برای تکوین علوم در قرون وسطی بیش از هر چیز مدیون جهان اسلام بود و جهان اسلام نقش مهمی در تکوین علم جدید در دنیا داشته است و این حرف ما هم نیست و برخی اندیشمندان خود غربی آن را مطرح کرده و می‌کنند.
لاریجانی با بیان اینکه جهان اسلام در دوره‌هایی به خصوص بر اثر جنگ‌ها و درگیری‌های علمی مانند اشاعره و معتزله و ... دچار کسالت علمی شد تصریح کرد: در دوره قاجار و بعد از آن پهلوی روحیه مقلدانه بر جامعه حاکم شد در حالی که تقلید در احکام شرعی جایز شمرده شده و نه اینکه روحیه مقلدانه در اصول فکر اسلامی داشته باشیم.
دموکراسی تنها عامل اصلی پیشرفت علمی نیست
لاریجانی با اشاره به دوره قرن 16 به بعد بیان کرد: برخی مطرح می‌کنند پیشرفت در سایه دموکراسی رخ می‌دهد اما واقعیت این است که ترقی یونان بر اثر دموکراسی نبود زیرا افلاطون و ... اساسا با دموکراسی مخالف بودند و حتی در دوره کنونی و در شوروی سابق با وجود پیشرفت‌های علمی متعددی که داشتند و انسان به فضا فرستادند سیستم دموکراتیک حاکم نبود.
رئیس مجلس اظهار کرد: الان هم می‌گویند اگر پیشرفت می‌خواهیم بکنیم باید دموکراسی باشد البته دموکراسی می‌تواند کمک کند ولی مبنا و عامل اصلی برای پیشرفت نیست.
وی افزود: وقتی به تاریخ علم نگاه می‌کنیم رویگردانی از خدا دیده نمی شود و علم در یونان و قرون وسطی کاملا تفکر دینی و خدایی در آن بروز داشت و متشخصین و عالمان علوم جدید دغدغه دینی داشتند و این حرف درست نیست که پایه علوم جدید بر بی دینی بناشده است.
لاریجانی با بیان اینکه متغیرهای مختلفی سبب رشد علم است گفت: تردید نیست که علوم انسانی بیش از سایر علوم متاثر از نگرش ما به انسان و خدا و عالم است و دین ماموریتش رستگاری انسان است که با علم به معنای ساینس امروز تفاوت‌هایی دارد از این رو کاوش علمی ما محدودیت دارد و دین می تواند به علم جهت‌دهی داشته باشد.
وی افزود: ما نمی‌توانیم به خاطر وحیانی بودن اسلام بگوئیم می‌خواهیم اقتصاد اسلامی و ... جاودانه و لایتغیر داشته باشیم اما تحقیقاتی لازم داریم که می‌تواند در پناه ادیان باشد چون علم هدف‌گیری دارد و می‌تواند هدف‌گیری در تتبعات اسلامی با سایر ادیان متفاوت باشد.
لاریجانی با اشاره به تاثیرات فرهنگی در علوم به خصوص علوم انسانی اظهار کرد: ابتدا باید وارد علم شویم و بعد با فهم تنگناها سراغ اصول موضوعه آن برویم مانند اینکه یک وقتی صاحب جواهر راجع به اصول صحبت می‌کند و گاهی یک فرد لمعه خوانده می‌خواهد در این مسئله صحبت کند. دانشجویان ما باید پرسشگر باشند و از ابتدا سراغ اصول موضوعه نروند.
وی با تاکید بر تاملات بیشتر در علوم انسانی عنوان کرد: الان دغدغه‌ها از حرف‌های کلی فراتر رفته و حرکتی رو به جلو است و باید از برداشت‌های سلیقه‌ای پرهیز کنیم.
وی تاکید کرد: نه خاستگاه علم از دایره دین جدا بوده و نه این علوم تنها برای غرب است و محصول رفت و برگشت‌های تاریخی است اگرچه ما دچار عقب ماندگی‌های چند قرنه هستیم.
لاریجانی اظهار کرد: عقب‌ماندگی‌های ما چند روزه حل نمی‌شود و برای رسیدن به نظامات علمی جدید باید صبور و متواضع باشیم و نباید دنبال علوم انسانی جاوادنه باشیم زیرا دین چون به خدا مربوط است جاودانه است ولی علومی که ما می‌خواهیم داشته باشیم به خاطر انسان بودن ما، جاودانه نیست.
وی با بیان اینکه متاسفانه این وضع در دوره کنونی کمرنگ شده است افزود: در مجموع شرایط علمی دنیا نظام کاملی که بتواند همبستگی میان علوم ایجاد کند نداریم زیرا علوم تخصصی شده و هر کسی در رشته تخصصی خود دنبال سؤالات و یافتن پاسخ به آن است در حالی که در گذشته افراد در مجموعه رشته‌ها تخصص پیدا می‌کردند.
وی با بیان اینکه در برخی منابع مطرح است که یونان پیشگام علم در مقطعی از تاریخ بوده است اظهار کرد: سؤال این است که آیا یونان باستان بدون ارتباط با دیگران و یکدفعه به این علم دست یافته‌اند؟ که پاسخ این است که اینها ایزوله به این مرحله نرسیدند و ارتباط میان شرق و غرب در آن دوره برقرار بود و از طریق هگمتانه(همدان امروز) اطلاعاتی از شرق به یونان رفته است و یونان باستان مبدع و اختراع‌کننده علوم نبود.
لاریجانی بیان کرد: تا قبل از قرن هزار میلادی در جهان اسلام ده‌ها نشست و بحث علمی و هزاران عالم وجود داشت در حالی که در دنیای غرب به تعداد انگشتان یک دست، اندیشمند وجود نداشت؛ متفکران جهان اسلام در شاخه‌های علمی مختلف افراد فوق‌العاده‌ای بودند و نظریاتی ارایه کردند که چند قرن بعد در غرب این حرف‌ها مطرح شد.
روحیه تقلید در اصول فکر اسلامی مطرح نیست
رئیس مجلس شورای اسلامی بیان کرد: رفت و آمد علمی برای تکوین علوم در قرون وسطی بیش از هر چیز مدیون جهان اسلام بود و جهان اسلام نقش مهمی در تکوین علم جدید در دنیا داشته است و این حرف ما هم نیست و برخی اندیشمندان خود غربی آن را مطرح کرده و می‌کنند.
لاریجانی با بیان اینکه جهان اسلام در دوره‌هایی به خصوص بر اثر جنگ‌ها و درگیری‌های علمی مانند اشاعره و معتزله و ... دچار کسالت علمی شد تصریح کرد: در دوره قاجار و بعد از آن پهلوی روحیه مقلدانه بر جامعه حاکم شد در حالی که تقلید در احکام شرعی جایز شمرده شده و نه اینکه روحیه مقلدانه در اصول فکر اسلامی داشته باشیم.
دموکراسی تنها عامل اصلی پیشرفت علمی نیست
لاریجانی با اشاره به دوره قرن 16 به بعد بیان کرد: برخی مطرح می‌کنند پیشرفت در سایه دموکراسی رخ می‌دهد اما واقعیت این است که ترقی یونان بر اثر دموکراسی نبود زیرا افلاطون و ... اساسا با دموکراسی مخالف بودند و حتی در دوره کنونی و در شوروی سابق با وجود پیشرفت‌های علمی متعددی که داشتند و انسان به فضا فرستادند سیستم دموکراتیک حاکم نبود.
رئیس مجلس اظهار کرد: الان هم می‌گویند اگر پیشرفت می‌خواهیم بکنیم باید دموکراسی باشد البته دموکراسی می‌تواند کمک کند ولی مبنا و عامل اصلی برای پیشرفت نیست.
وی افزود: وقتی به تاریخ علم نگاه می‌کنیم رویگردانی از خدا دیده نمی شود و علم در یونان و قرون وسطی کاملا تفکر دینی و خدایی در آن بروز داشت و متشخصین و عالمان علوم جدید دغدغه دینی داشتند و این حرف درست نیست که پایه علوم جدید بر بی دینی بناشده است.
لاریجانی با بیان اینکه متغیرهای مختلفی سبب رشد علم است گفت: تردید نیست که علوم انسانی بیش از سایر علوم متاثر از نگرش ما به انسان و خدا و عالم است و دین ماموریتش رستگاری انسان است که با علم به معنای ساینس امروز تفاوت‌هایی دارد از این رو کاوش علمی ما محدودیت دارد و دین می تواند به علم جهت‌دهی داشته باشد.
وی افزود: ما نمی‌توانیم به خاطر وحیانی بودن اسلام بگوئیم می‌خواهیم اقتصاد اسلامی و ... جاودانه و لایتغیر داشته باشیم اما تحقیقاتی لازم داریم که می‌تواند در پناه ادیان باشد چون علم هدف‌گیری دارد و می‌تواند هدف‌گیری در تتبعات اسلامی با سایر ادیان متفاوت باشد.
لاریجانی با اشاره به تاثیرات فرهنگی در علوم به خصوص علوم انسانی اظهار کرد: ابتدا باید وارد علم شویم و بعد با فهم تنگناها سراغ اصول موضوعه آن برویم مانند اینکه یک وقتی صاحب جواهر راجع به اصول صحبت می‌کند و گاهی یک فرد لمعه خوانده می‌خواهد در این مسئله صحبت کند. دانشجویان ما باید پرسشگر باشند و از ابتدا سراغ اصول موضوعه نروند.
وی با تاکید بر تاملات بیشتر در علوم انسانی عنوان کرد: الان دغدغه‌ها از حرف‌های کلی فراتر رفته و حرکتی رو به جلو است و باید از برداشت‌های سلیقه‌ای پرهیز کنیم.
وی تاکید کرد: نه خاستگاه علم از دایره دین جدا بوده و نه این علوم تنها برای غرب است و محصول رفت و برگشت‌های تاریخی است اگرچه ما دچار عقب ماندگی‌های چند قرنه هستیم.
لاریجانی اظهار کرد: عقب‌ماندگی‌های ما چند روزه حل نمی‌شود و برای رسیدن به نظامات علمی جدید باید صبور و متواضع باشیم و نباید دنبال علوم انسانی جاوادنه باشیم زیرا دین چون به خدا مربوط است جاودانه است ولی علومی که ما می‌خواهیم داشته باشیم به خاطر انسان بودن ما، جاودانه نیست.
