مراتب نهی از منکر و عاملیت آن در احیای فرد و جامعه

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) آیت‌الله مجتبی تهرانی سلسله جلساتی را پیرامون بحث امر به معروف و نهی از منکر در سال 80 همزمان با فرارسیدن ماه محرم برگزار کردند. در یکی از همان جلسات در خصوص اهمیت و فضیلت این عمل عبادی و سنت قرآنی بیان کردند: «به نهج‌‏البلاغه مراجعه کنید؛ حضرت می‏‌فرماید: «فَمِنْهُمُ الْمُنْكِرُ لِلْمُنْكَرِ بِيَدِهِ وَ لِسَانِهِ وَ قَلْبِهِ فَذَلِكَ الْمُسْتَكْمِلُ لِخِصَالِ الْخَيْرِ»؛ اگر كسي منکر را با دست و زبان و قلب انكار كند، چنین کسی تمام خصال خیر در او جمع شده و آنها را کامل کرده است.

«وَ مِنْهُمُ الْمُنْكِرُ بِلِسَانِهِ وَ قَلْبِهِ وَ التَّارِكُ بِيَدِهِ فَذَلِكَ مُتَمَسِّكٌ بِخَصْلَتَيْنِ مِنْ خِصَالِ الْخَيْرِ وَ مُضَيِّعٌ خَصْلَةً»؛ امّا بعضی از افراد هم هستند که نهی از منکر زبانی و قلبی می‏‌کنند، ولی وارد مرحله یدی نمی‌شوند. چنین کسی دو خصلت خوب را دارد و يك خصلت نیکو را ضايع كرده است. «وَ مِنْهُمُ الْمُنْكِرُ بِقَلْبِهِ وَ التَّارِكُ بِيَدِهِ وَ لِسَانِهِ فَذَلِكَ الَّذِي ضَيَّعَ أَشْرَفَ الْخَصْلَتَيْنِ مِنَ الثَّلَاث وَ تَمَسَّكَ بِوَاحِدَةٍ»؛ گروه سوم کسانی هستند که فقط نهی از منکر قلبی دارند، ولی با دست و زبان اقدامی نمی‏‌کنند. اینها به همین یک خصلت نیکو بسنده كرده‌‏اند، ولي دو مرتبه ديگر را ضايع كرده‏‌اند.

بعد حضرت می‏‌فرمایند: «وَ مِنْهُمْ تَارِكٌ لِإِنْكَارِ الْمُنْكَرِ بِلِسَانِهِ وَ قَلْبِهِ وَ يَدِهِ فَذَلِكَ مَيِّتُ الْأَحْيَاء»؛ عدّه‌ای هم هستند که نه نهی از منکر زبانی می‏‌کنند، نه قلبی و نه یدی؛ یعنی هیچ‏‌کدام از این خصال پسندیده را ندارند. چنین کسی مُرده زندگان است. حضرت در ادامه می‏‌فرمایند: «وَ إِنَّ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيَ عَنِ الْمُنْكَرِ لَا يُقَرِّبَانِ مِنْ أَجَل وَ لَا يَنْقُصَانِ مِنْ رِزْقٍ»؛ یعنی خیال نکن که امر به معروف و نهی از منکر مرگ تو را نزدیک می‏‌کند و یا روزی‌ات را کم می‏‌کند؛ نخیر! انجام این فریضه الهی نه ضربه جانی دارد، نه ضربه مالی. بعد هم می‏‏‌فرمایند: «وَ أَفْضَلُ مِنْ ذَلِكَ كُلِّهِ كَلِمَةُ عَدْلٍ عِنْدَ إِمَامٍ جَائِرٍ». آنچه که از همه اینها برتر است، سخن عادلانه در مقابل حاکم جائر است».