فاطمه(س) الهام‌بخش نظریه ولایت در تاریخ اندیشه سیاسی شیعه
گروه اندیشه: عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ضمن ارائه تحلیلی از زندگی حضرت زهرا(س) به‌ویژه در دوران پس از رحلت رسول خدا(ص) بیان کرد: در واقع فاطمه(س) به‌مثابه محور حرکت‌های سیاسی طرفدار ولایت علی(ع) و الهام‌بخش نظریه «ولایت» در تاریخ اندیشه سیاسی شیعه بوده است.
فروغ پارسا، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در گفت‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، در پاسخ به این سؤال که نقش حضرت زهرا(س) در تحولات سیاسی بعد از رحلت رسول خدا(ص) را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ بیان کرد: بانوی بزرگوار اسلام، حضرت فاطمه(س)، اساساً در همه ادوار زندگی یک شخصیت اجتماعی و فعال داشتند. حضور حضرت فاطمه(س)، در بحبوحه ابلاغ رسالت پیامبر(ص) در مکه و مراقبت از پیامبر(ص) در برابر هجوم کفار که از ایشان به (ام‌ابیها) تعبیر شده، حضور در محاصره اقتصادی مهاجران در شعب ابوطالب در کنار رسول خدا(ص) و دیگر مسلمانان، مهاجرت به مدینه، حضور در غزوات و جنگ‌های مقدس اسلامی و پس از رحلت پیامبر(ص) حمایت از حق امیرمومنان(ع) و دفاع از حق فدک همگی نشانگر نشاط و فعالیت اجتماعی حضرت(س) و اهمیت آن در سیره فاطمی است.
وی در ادامه افزود: حرکتی که حضرت زهرا(س) در دفاع از همسر بزرگوارشان علی(ع)، انجام دادند در واقع دفاع از ارزش‌هایی بود که رسول خدا(ص) برای آن مبعوث شده بودند و در طول دوران رسالت برای برقراری آن ارزش‌ها مبارزه کرده بودند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تصریح کرد: توحید، نفی اشرافی گری و قبیله گرایی عربی، اخلاق مداری، عدالت خواهی و تقواپیشگی در شمار مهم‌ترین این ارزش‌ها بودند و وجود مقدس علی(ع)، به دلیل اعتقاد و عمل به این ارزش‌ها از سوی رسول خدا(ص) به خلافت و جانشینی ایشان برگزیده شدند و زهرای مرضیه به درستی بیم این را داشتند که پس از رسول خدا(ص)، این ارزش‌ها کم رنگ شود و مناسبات جاهلی و قبیلگی عربی دوباره حکم‌فرما گردد.
پارسا با اشاره به تلاش‌های حضرت زهرا(س) در حمایت از امام علی(ع) بیان کرد: تلاش مظلومانه و حرکت‌های پیگیر و مستمر حضرت زهرا(س)، تا حدود زیادی معادلات قدرت را بر هم زد و مخالفان حضرت اگر چه به گونه مقطعی به اهدافشان رسیدند، ولی خطبه‌ها و موضع‌گیری‌های حضرت اولاً منجر به حفظ جان امیرالمؤمنین علی(ع) گردید، ثانیاً هسته نیرومندی از یاران و مدافعان ایشان شکل گرفت که در دوران‌های بعدی درخت پرثمر تشیع را آبیاری کردند.
این پژوهشگر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در ادامه افزود: علاوه بر این، فاطمه زهرا(س) موفق شد علی رغم همه موانعی که دشمنان در برابر ایشان ایجاد کرده بودند، پیام مبارزه و دفاع خود از حقانیّت علی(ع) را به گوش تاریخ برساند. در واقع فاطمه(س) به مثابه محور حرکت‌های سیاسی طرفدار ولایت علی(ع) و الهام بخش نظریه «ولایت» در تاریخ اندیشه سیاسی شیعه بوده است. فعالیتی که پس از چند دهه منجر به احقاق حق علی(ع) شد و مهم‌تر از آن به بلندآوازگی و استمرار قدرت و قوت شیعه در طول تاریخ انجامید. اگر حرکت و فعالیت سیاسی حضرت زهرا(س) انجام نمی‌گرفت اساساً شیعه‌گری و مذهب تشیع شکل نمی‌گرفت و در نطفه خفه نمی‌شد.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به نقش زنان در تحولات سیاسی و در پیروزی انقلاب اسلامی ایران و الگوگیری آن‌ها از حضرت زهرا(س) بیان کرد: حضور مستمر زنان مسلمان ایرانی در همه امور سیاسی و تنگنا‌های اجتماعی همواره مؤثر بوده و در همه این موارد با تأسی به بانو فاطمه زهرا(س) این فعالیت‌ها و حضور شکل گرفته است.
پژوهشگر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در پاسخ به این سؤال که، به غیر از نقش حضرت زهرا(س) در سیاست و دفاع از ولایت، چه جنبه‌هایی از زندگی ایشان می‌تواند مورد توجه باشد؟ گفت: یکی از جنبه‌ها مکارم اخلاق است، سراسر زندگانی صدیقه طاهره(س)، مملو از مکارم اخلاق و رفتار‌های نمونه و انسانی است و سجایای اخلاقی آن بانو در زهد و تقوی و عبادت و ساده‌زیستی و انفاق و تحمل مشکلات، از جنبه دیگری توجه علمای اخلاق را به خود جلب کرده است.
وی در ادامه افزود: ساده زیستن و دوری از تجملات، اهتمام به تربیت فرزندان و محبت فوق‌العاده به ایشان، اهتمام به انجام فرایض و مستحبات عبادی، اهتمام به برآوردن درخواست دوستان و همسایگان و جایگاه علمی فاطمه زهرا(س)، همگی از مواردی هستند که شخصیت حضرت(س) را منحصر به فرد نموده است.
پارسا با تأکید بر این که نباید تنها به اشک ریختن صرف برای حضرت زهرا(س) توجه شود بیان کرد: مقام و منزلت علمی و اجتماعی اهل بیت(ع)، به گونه‌ایی متعالی و والا بوده که همواره مورد احترام و تکریم جامعه و معاصران خود قرار داشتند و هرگز راضی به اشک شیعیان نبوده‌اند. شیعیان به ویژه در این دوران باید با تأسی به آن بزرگواران به لحاظ علمی و عملی سرآمد باشند تا بدان وسیله نام تشیع را بلند گردانند.
پارسا در انتها و در پاسخ به این سؤال که برای تبلیغ جهانی حضرت(س) به چه ابعادی باید توجه کرد؟ گفت: ابعاد اخلاقی، علمی و اجتماعی حضرت زهرا(س) در مجموع باید مورد توجه و تبلیغ قرار گیرد. اگرچه دشمنان رسول خدا(ص) در صدد خاموش کردن نور فاطمه(س) بودند، ولی پس از صد‌ها سال همچنان نام و یاد فاطمه(س) در اقصی نقاط عالم طنین‌انداز است و روز به روز اندیشه فاطمی در حال گسترش و افزایش است. اینک پس از ۱۴ قرن علاوه بر این که سلاله فاطمه(س) و نسل فاطمی در عالم اقزایش یافته، معتقدان به ایده‌های فاطمی و تشیع در جهان گسترش یافته است.
