زمينههاى فرهنگى - اجتماعى همگرايى اقتصادى مسلمانان و حج
گروه جامعه ــ ناهمگونى اقتصادى، وجود اختلافات سياسى و فرقهاى و ضعف سيستمهاى حمل و نقل، سبب شده است، اتحاديههاى اقتصادى در كشورهاى در حال توسعه، با چالش مواجه شود ولى به نظر مىرسد امت اسلامى از زمينههاى فرهنگى و اجتماعى خوبى براى پشت سر گذاشتن اين موانع بهرهمند است.
به گزارش ایکنا؛ ناهمگونى اقتصادى، وجود اختلافات سياسى و فرقهاى و ضعف سيستمهاى حمل و نقل، سبب شده است، اتحاديههاى اقتصادى در كشورهاى در حال توسعه، با چالش مواجه شود ولى به نظر مىرسد امت اسلامى از زمينههاى فرهنگى و اجتماعى خوبى براى پشت سر گذاشتن اين موانع بهرهمند است.
جهان اسلام به دليل وجود نظامهاى سياسى گسترده و يكپارچه در قرون گذشته، از پيشينه تاريخى و فرهنگى مشتركى برخوردار است. افزون بر اين، دين مشترک، قدرت بسيارى در ايجاد اتحاد و همگرايى بين كشورهاى اسلامى ايجاد كرده است.
از نظر اقتصادى نيز وجوه مشترک زياد است. بيشتر كشورهاى اسلامى نفتخيز، توليدكننده نفت و داراى نيروى كار فراوان هستند و از نظر جغرافيايى، بيشتر اين كشورها در آسيا و بهويژه منطقه خاورميانه قرار دارند كه به صورت نسبى از مزيت نزديک بودن نيز برخوردارند كه هزينه داد و ستدهاى اقتصادى را كاهش مىدهد.
شرايط و تشابههاى فرهنگى، دينى و اقتصادى پيشگفته، زمينه را براى همگرايى اقتصادى فراهم مىكند. حج ظرفيت بالايى براى تقويت اين عوامل جهت تعامل اقتصادى در سطح بينالملل اسلامى دارد. به اين ترتيب حج به لحاظ ظرفيتهاى بالاى معنوى و فرهنگى كه براى ايجاد اتحاد و وحدت در امت اسلامى دارد، ابزار بسيار مناسبى در جهت تحقق همگرايى اقتصادى است.
هدف عمده در همگرايى اقتصادى، همافزايى امكانات و توانايىهاى اقتصادى و دستيابى به امكان رفع نواقص و رسيدن به توسعه اقتصادى و در صورت امكان، تبديل شدن به قدرت واحد اقتصادى است. اين همگرايى اقتصادى، بدون همگرايى سياسى محقق نمىشود.
براى تأسيس بازارهاى بزرگ يا به تعبيرى بازار مشترک، تاريخ نشان مىدهد كه همبستگى و همگرايى سياسى و اقتصادى، لازم و ملزوم يكديگرند و هر كدام، شرط وجود ديگرى است. در حقيقت حصول همبستگى سياسى، به تنهايى و بدون برنامههاى منظم اقتصادى، عملى نيست و برنامههاى اقتصادى، در صورتى شكل واقعى به خود مىگيرند كه دولتها براى تحقق آن، اقدامات سياسى انجام دهند.
علامه طباطبايى ذيل تفسير آيه شریفه «لِيَشْهَدُوا مَنافِعَ لَهُمْ» ضمن اينكه منافع حج را فراتر از منافع اخروى و شامل مواردى مانند تجارت مىداند، بر لزوم تعاون براى تحقق آنها تأكيد مىكند. ايشان تفاهم دينى در حج را بهترين مقدمه و زمينه براى تحقق اين تعاون مىداند.
به اين ترتيب اشتراكات معنوى و اعتقادى، موجب اتحاد و اتفاق معنوى و دينى شده و اتفاق روحى و معنوى، باعث گرايش به اتحاد، همگرايى، تعاون و همكارى مادى و در نتيجه بهرهگيرى از منافع عظيم مادى حج مىشود.
نتيجهگيرى
جهان اسلام براى پوياى و پايايى، بايد از همه نظامهاى اجتماعى برخوردار باشد. بر اين اساس نمىتوان انتظار داشت امت اسلامى بر اساس مبانى و رويههاى علوم و جهانبينى غربى، بتواند جامعهاى بر اساس تعاليم و ارزشهاى دينى به عنوان امت اسلامى بنا گزارد. در نتيجه امت اسلامى، بايد با توجه به مبانى و ظرفيتهاى خود و بر اساس تعاليم اسلامى، نظامسازى كند تا بتواند بنيانهاى سياسى و اجتماعى لازم را ايجاد كند. در اين صورت امت اسلامى، با ماهيتى اسلامى و متمايز از نظام غربى شكل می‌گیرد.
جهان اسلام براى رسيدن به اين هدف بايد به همه نظامهاى سياسى و اجتماعى توجه كند؛ از جمله اقتصاد و در اين توجه، بايد توان خود را بر ظرفيتهاى داخلى و اسلامى بگذارد. بر اين اساس امت اسلامى، تنها مقولهاى سياسى يا نظرى و مفهومى نيست.
در اين بين حج با توجه به ابعاد فرامليتى و كاركردهاى انسجامبخشى در سطح امت اسلامى، از جهت اقتصادى نيز مهم است. حج در تعامل بين نظامهاى سياسى و اخلاقى، نظام اقتصاى خود را طراحى كرده است كه همپوشانى زيادى با نظامهاى امت اسلامى دارد.
انتهای پیام
