پرسمانی قرآنی در باب حج

به گزارش ایکنا؛ شفاف سازی و پاسخ دادن به ذهن‌های پرسشگر، بصیرت به همراه دارد، ابعاد مختلف حج نیز از جمله مواردی است که ذهن بسیاری از افراد را به خود مشغول کرده است؛ در این نوشتار سعی داریم به برخی شبهات که پیرامون حج وجود دارد پاسخ دهیم.

شاید این سوال برای شما هم مطرح شده باشد که چرا هنگامى كه براى زيارت خانه خدا مى‏‌رويم به زيارت رسول خدا(ص) نيز بايد برويم؟ در پاسخ باید گفت: گر چه در معناى حج گفته شده است كه حج آهنگ خانه خدا كردن است، اما هر كارى راهى دارد و هر خانه‏‌اى درى. خوبى در اين نيست كه از هر راهى قصد خانه خدا كنى. خانه خدا از دروازه رسالت راه مى‏‌گيرد و و مدينه الرسول و خانه رسول(ص) از اهل بيت رسول و از باب ولايت راه مى‏‌گيرد، بنابراين زيارت رسول خدا(ص) مقدمه زيارت خانه خداست.

علاوه بر اين، از آن حضرت نقل شده كه هر كسى به زيارت خانه خدا بيايد و مرا زيارت نكند بر من جفا كرده است‏ و جفا به معناى آزار است كه خداوند در قرآن آزار دهندگان رسولش را لعن كرده است. از اين رو برخى بزرگان دين زيارت آن حضرت را در حد واجب دانسته‏‌اند.

 پرسش مطرح دیگر شاید این باشد که با توجه به اينكه از ديدگاه اسلام پرستش بت و سنگ شرک است و خداوند از آن نهى كرده است، چرا مسلمانان بايد به سوى حجرالاسود عبادت كرده و نماز بخوانند؟

در پاسخ باید گفت خداوند متعال دستور داده است به سوى مسجدالحرام و كعبه نماز بخوانند، نه به سوى حجرالاسود به نحوی که در آیه 150 سوره بقره آمده است: «وَ مِنْ حَيْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ ... و از هر كجا بيرون آمدى، [هنگام نماز] روى خود را به سمت مسجد الحرام بگردانى ...»

حجرالاسود سنگى است كه در ركن اسود كعبه در ارتفاع يک و نيم مترى خانه كعبه نصب شده است و حجاج در طواف خود به صورت نمادين به طرف آن حركت كرده و آن را تقديس و تكريم مى‏‌كنند و تقديس و تكريم جدا از پرستش است.

از دیگر پرسش‌های مطرح علت زيارت قبور اهل بيت(ع) در حج است که در پاسخ باید گفت: قرآن كريم به مكان‏‌هاى مقدس اشاره كرده است؛ اما اين اشاره‏‌ها به دو گونه است. به نحوی که در بخشی به صراحت از آن مكان‏‌ها نام برده؛ مانند سرزمين بيت المقدس كه در آيه نخست سوره اسرا بدان اشاره شده و سرزمين مقدس طوى كه در آيه 12 سوره طه، آمده است. همچنين خداوند متعال مى‏‌فرمايد: «خداوند كعبه، بيت الحرام، را وسيله‏‌اى براى استوارى و سامان بخشيدن به كار مردم قرار داده است ...» و در آيات ديگر، ضمن بيان اهميت و جايگاه سرزمين مقدس مكه و تبيين اعمال و احكام حج و مقام‏‌هاى مختلف آن، مانند: مقام حضرت ابراهيم(ع)، صفا و مروه، مسجد الحرام، حجرالاسود و ... مردم را براى زيارت و طواف خانه خدا دعوت مى‏‌كند.

مكان‏‌هاى مقدسى كه قرآن كريم به صورت كلى به آن اشاره كرده و انسان را به اهميت و احترام آن‏ها توجه داده و به طور كلى معيارهايى را بيان فرموده است كه مى‏‌توان با استفاده از آن‏ها، مكان‏‌هاى مقدس و محترم را شناخت؛ از جمله مى‏‌فرمايد: «ذلِكَ وَ مَنْ يُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ؛ اين است [سخن حق‏] و هر كس شعائر دين خدا را بزرگ و محترم دارد، [خوشا بر او] اين صفت دل‏‌هاى پرهيزگار است.

شعائر، جمع شعيره و به معناى علامت و نشانه است و در آيه، نشانه‏‌هاى وجود خدا منظور نيست؛ زيرا همه عالم نشانه وجود اويند، بلكه مقصود نشانه‏‌هاى دين اوست؛ به همين سبب، برخى مفسران، «شَعائِرَ اللَّهِ» را به‏ «معالم دين اللَّه»؛ يعنى نشانه‏‌هاى دين خدا تفسير كرده‏‌اند و تمام آنچه را در برنامه‏‌هاى دينى وارد شده و انسان را به ياد خدا و عظمت آيين او مى‏‌اندازد، شعائر الهى مى‏‌دانند كه و بزرگداشت آن‏ها، نشانه تقواى دل‏‌هاست. 

خداوند متعال در جاى ديگرى مى‏‌فرمايد: «فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ؛ در خانه‏‌هايى كه خدا اجازه داده كه [قدر و منزلت‏] آن‏ها رفعت يابد و نامش در آن‏ها ياد شود. در آن [خانه‏] ها هر بامداد و شامگاه او را نيايش مى‏‌كنند.» اين خانه‏‌ها، همان مراكزى است كه به فرمان پروردگار، استحكام يافته و مركز ياد خداست و حقايق اسلام و احكام خدا از درون آن‏ها نشر مى‏‌يابد و در اين معناى وسيع و گسترده؛ مساجد، خانه‏‌هاى انبيا و اوليا، به ويژه خانه پيامبر اكرم(ص) و خانه اميرمؤمنان على(ع) جمع است و به طور كلى، هر كانونى كه به فرمان خدا برپا شود و نام او در آن برده شود و هر صبح و شام، مردان باايمان كه زندگى مادى، آنان را به خود مشغول و از ياد خدا غافل نمى‏‌كند، به تسبيح و تقديس در آن‏ها مشغول هستند، چنين مكان‏‌هايى، مركز مشكات انوار الهى، ايمان، هدايت بوده داراى تقديس و احترام است.

طبق مفهوم اين آيه، مكان‏‌هايى كه در آن معارف الهى مطرح مى‏‌شود و اشخاصى مانند علما، مراجع و دانشمندان الهى به تدريس و تبيين اين معارف مشغول باشند، همگى داراى تقديس و احترام‏‌اند و زيارت آن‏ها نيز داراى اهميت و فايده است^. افزون بر اين، زيارت مزار بزرگان دين، نوعى احترام به آنان و قدرشناسى از زحماتى‏ است كه آنان در راه اعتلاى دين خدا و هدايت بندگان خدا، متحمل شده‏‌اند.

انتهای ‌پیام