صلح امام حسن(ع) مقدمه قیام امام حسین(ع) بود

محمدعلی چلونگر، عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه اصفهان در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان، با بیان اینکه شرایط در دوره خلافت امام علی(ع) و امام حسن(ع) با یکدیگر نسبتاً متفاوت بود، اظهار کرد: زمانی که امیرالمؤمنین(ع) به حکومت رسیدند، در آغاز مردم از ایشان حمایت کردند و امام با حمایت جدی مردم مدینه، بصره، کوفه و مصر روبه‌رو بودند، هرچند ایشان بنا به دلایلی تمایل به خلافت نداشتند.
وی افزود: دوره خلافت امام علی(ع) با توجه به پیشینه ایشان در دوره رسول‌الله(ص) و پایگاه اجتماعی گسترده‌ای که داشتند، با زمانی که امام حسن(ع) به خلافت رسیدند، متفاوت بود. بر اثر تحولاتی که به خصوص در دوره خلافت امام علی(ع) بعد از جنگ صفین رخ داد، جامعه اسلامی و از جمله مردم مدینه که از بزرگترین حامیان امام حسن(ع) بودند، به چند گروه تقسیم شدند.
عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه اصفهان ادامه داد: بخشی از مردم به تفکرات خوارج پیوسته بودند و اگر با امام حسن(ع) بیعت کردند، دغدغه آرمان‌های این امام را نداشتند، بلکه دنبال این بودند تا از طریق ایشان، آنچه را که مدنظر خودشان است، به دست آورند.
چلونگر بیان کرد: به گفته شیخ مفید، گروه دیگر کسانی بودند که نسبت به جایگاه امام حسن(ع) تردید داشتند. گروهی هم به معاویه و بنی‌امیه دل بسته بودند و اگر در مدینه می‌ماندند، حالت ستون پنجم داشتند. زمانی که در کوفه با امام حسن(ع) بیعت شد، این شهر از جامعه‌ای با لشکریان نسبتا شکاک برخوردار بود که در این مورد می‌توان به تفاوت دوره خلافت امام علی(ع) و امام حسن(ع) اشاره کرد.

دغدغه اصلی امام حسن(ع)
وی با اشاره به عهدنامه صلح با معاویه، گفت: شرایط عهدنامه به امام حسن(ع) تحمیل شد، البته نه اینکه مفاد عهدنامه تحمیلی بود، در واقع امام حسن(ع) زمانی که به خلافت رسیدند، دغدغه اصلی‌شان جنگ با معاویه و ادامه راه امیرالمؤمنین(ع) بود؛ به همین دلیل بلافاصله مردم را بسیج کرده و خود شخصاً برای بسیج شدن بیش‌تر نیروها به منطقه ساباط در شهر مدائن رفتند و لشکری در حدود دوازده هزار نفر را آماده ساختند.
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان اضافه کرد: امام حسن(ع) پیام‌های اولیه معاویه را مبنی بر اینکه با او کنار آمده و مذاکره کند نپذیرفتند، ولی شرایطی که اطرافیان امام، مردم کوفه و لشکریان آن را رقم زدند، به صورتی پیش رفت که امام حسن(ع) به این نتیجه رسیدند که در این شرایط، امید موفقیت با ادامه دادن جنگ بسیار ضعیف است.
وی افزود: نمونه بارز این موضوع این است که فرمانده اصلی لشکر امام حسن(ع) به نام عبدالله بن عباس که از نزدیکان امام بود، فریفته وعده‌های معاویه شد و حدود دو سوم لشکر امام با قبول شروط و پول معاویه به امام خیانت کردند. در چنین شرایطی، امام به این نتیجه رسیدند که در این معادله، با ورود به یک نبرد نظامی پیروزی به دست نمی‌آورند و اگر جنگ نظامی در گرفته و لشکریان امام مغلوب شوند، معاویه ممکن است هر شرطی را به آن‌ها تحمیل کند، این‌جا بود که امام صلح را پذیرفتند.
چلونگر ادامه داد: لشکریان کوفه از امام حسن(ع) حمایت لازم را به عمل نیاوردند و به این دلایل امام مجبور شدند با شرایط حکومت بنی‌امیه پیش بروند؛ پس از آن شکنجه و تحقیر را از طرف مردم کوفه و عراق و اجحاف‌های بیش از حد را از طرف بنی‌امیه تحمل کردند.
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان در پایان خاطرنشان کرد: شرایط دوران خلافت امام حسن(ع) و سستی در آن دوره موجب شد تا همان افرادی که در سال ۴۱ قمری حاضر نشده بودند از امام حسن(ع) حمایت کنند، به حاکمیت و تحقیرهای بنی امیه دچار شوند و بعد از مرگ معاویه به این نتیجه رسیدند که بر اثر اشتباه خودشان به این وضعیت دچار شده‌اند، این‌جا بود که امام حسین(ع) را به قیام دعوت کردند.
انتهای پیام