چگونه حاجت‌هایمان را از خدا بخواهیم

به گزارش ایکنا از لرستان، دعا معمولاً به دو شکل انجام می‎گیرد؛ یا به‌صورت مناداست و یا مناجات. آغاز دعا از آن‌رو که انسان خود را دور از خدا می‎بیند با جملاتی شروع می‎شود که حالت «ندا» دارد و به آن «منادات» می‌گویند. منادات از وازه «ندا» به‌معنای بلند کردن و آشکار کردن صوت است. پس منادات با خدا به‌معنای دعا با صدای آشکار به درگاه الهی برای رفع مشکلات است، که البته، امری پسندیده است و پیامبران الهی از جمله حضرت ایوب(ع) انجام می‎داد.

روشن است که «منادات» به‌صورت فریادهای بسیار بلند، که آدمی را از متانت و حالت معنوی دعا خارج می‎کند، انجام نمی‎شود؛ اما انسان هنگام دعا، هرچه حالتِ خضوع و خشوع پیدا کند، احساس قربِ معنویِ بیشتری به خدا در او ایجاد می‎شود، در این حالت، خود را به خدا نزدیک‌تر احساس کرده و صدایش آهسته‌تر می‎شود و به شکل «نجوا» درمی‎آید.

البته نماز، گفت‌وگوی با خدا و نوعی مناجات است، چنان‌که در حدیث آمده است: «نمازگزار با خدای خود، مناجات می‎کند». (بحارالانوار، ج 68، ص 216) در هنگام نجوای واقعی، مناجات‌کننده، خود را از تعلقات نفسانی می‎رهاند و فقط متوجه خدا می‎شود و با خلوص تمام، رو به‌سوی بندگی و ذلت حاجت آورده است. کمااینکه امیرمؤمنان علی(ع) در نامه 31 نهج‌البلاغه به فرزندش توصیه می‎کند که «تو می‎توانی حاجتت را با خدا هم از طریق نجوا در میان بگذاری و هم از طریق منادی که او گشایش‌کننده امور است».

از آثار دعا می‎توان به تکامل الهی و پاداش اخروی، زیادت عمر، صحت و سلامتی بدن، وسعت رزق و ... اشاره کرد و اساساً باید گفت: خود دعا کردن، نشان آن است که خداوند کریم، هم‌کلامی با بنده‌اش را دوست دارد که به او اجازه دعا کردن داده است کمااینکه نبی مکرم اسلام(ص) فرموده است: «هرگاه خدا بخواهد جواب بنده‌ای را بدهد به او اجازه(توفیق) دعا می‎دهد کمااینکه دعا کردن انسان، دو توفیق بزرگ به همراه دارد؛ یکی اجازه دعا کردن و دیگری، استجابت، آن چنان‌که مولوی نیز در این رابطه می‎گوید: «چون خدا خواهد که‌مان یاری کند  میل‌مان را جانب زاری کند/ ای خدا، زاری زتو، مرهم زتو  هم دعا از تو، اجابت هم زتو».

باران رحمت الهی در همه عرصه‌های زندگی بر قوم و مردمی می‎بارد که درهای آسمان را با کلید دعا می‎گشایند. کسانی خوش بختند که در زندگی فردی و اجتماعی، در زیر بارش رحمت الهی خود را شست‌وشو دهند و امام علی(ع) فرمود: «دعا، کلید رحمت و چراغ تاریکی است». (بحارالانوار، ج 90، ص 300).

البته باید به این نکته مهم توجه داشته باشیم که اجابت دعا و باز شدن درهای بخشش الهی به اندازه نیت فرد است کمااینکه امام علی(ع) فرموده است: «بر تو باد به اخلاص در دعا، زیرا به اجابت سزاوارتر است». (غررالحکم، ح 2758) توصیه حضرت آن است که اگر دعای تو اجابت نشده ناامید و مأیوس مباش، ممکن است در نیت و قصد تو، مشکلی وجود داشته باشد. کسی‎که بدون اخلاص دعا کند، در واقع گویی همچون کسی است که مُهر به دهانش زده‌اند و هیچ دعایی نمی‎کند.

پس اگر دعای‌مان اجابت نشد یا به تأخیر افتاد، مأیوس نشویم و نیت خود را اصلاح کنیم؛ چراکه بخشش‌ها به اندازه نیت‌هاست. بنابراین اولین دلیل تأخیر اجابت دعا نیت ناخالص است.

البته تأخیر در اجابت دعا همیشه در نیتِ ناسالم نیست، بلکه گاه به این است که خداوند متعال می‎خواهد تا پاداش دعاکننده را افزون‌تر کند. اگر به کودکی گرسنه که اشک می‎ریزد و خوراک می‎طلبد، غذا ندهند تا غذایی بهتر و مفیدتر برایش فراهم کنند، عین مهربانی است. اگر مصلحت او در این باشد که او را اندکی گرسنه نگه دارند تا اشتهایش بیشتر شود یا قدرت مقاومتش بالا رود و در سختی‎ها آزموده شود، باعث رشد او شده‌‌اند.

آری، گاهی دعا می‎کنیم اما آن دعای خاصِ ما اجابت نمی‎شود چون قرار است پاداش بیشتری به ما داده شود و اجر ما افزون شود؛ بنابراین دلیل دوم تأخیر در اجابت دعا، ارتقای معنوی و برخورداری از پاداش بیشتر است. خدای متعال گاهی اجابت دعای انسان را به تأخیر می‎اندازد و گاهی دعای انسان را رد می‎کند چون اصلاً به مصلحت انسان نیست، زیرا بینش و آگاهی انسان محدود است، از همین رو نمی‌تواند خیر و شر خود را در همه ابعاد درک کند، اما خدای علیم و خبیر، بر همه چیز مسلط است. گذشته و امروز و آینده ما را می‎داند و به خیر و صلاح ما آگاه است؛ لذا برخی اوقات دعای ما را اجابت نمی‌کند و به تأخیر می‎اندازد یا دعای ما را رد می‎کند تا خیر واقعی به ما برسد. مثلاً برای رونق کسب و کار خود، دائماً دعا می‎کنیم، اما نمی‎شود، یا فرزندی می‎خواهیم اما نمی‎دهد و ... زیرا خداوند، عالم به زوایا و خفایایی است که در تصور هیچ کس نمی‌گنجد.

معمولاً مردم عادی در دعاهای خود، طلبِ مال و ثروت، خانه، ماشین و چیزهای دیگری از این قبیل می‎کنند، که البته این خواسته‌ها اگر از طریق صحیح باشد بی‌اشکال است، بلکه نعمت خواهد بود کمااینکه امام علی(ع) در نامه 31 نهج‌البلاغه به جوان توصیه می‎کند که تو چیزهایی را از خدا بخواه که همه خواسته‌های دیگر تو را تأمین کند و باعث زیبایی و جمال تو باشد و رنج و سختی را از تو دور کند؛ مثل عاقبت به خیری، علم نافع، ایمان کامل، فرزند صالح، روزی حلال، محو گناهان و پذیرش توبه و درخواست‌هایی از این قبیل که همگی باعث جمالِ انسان هستند کمااینکه سیره معصومان نیز همین بوده است پس همیشه در دعا به‌دنبال ثروت و مال نباشیم که مال و ثروت پایداری ندارد کمااینکه امام علی(ع) در نامه 31 نهج‌البلاغه فرموده است: «پس نه مال دنیا برای تو پایدار است و نه تو برای مال دنیا باقی خواهی ماند».