نسرین وکیلی، مترجم پیشکسوت ادبیات کودک و نوجوان در گفت‌وگو با ایکنا درباره انتخاب کتاب برای ترجمه گفت: اولین هدفم از ترجمه کتاب برای کودکان و نوجوانان سرگرم کننده بودن اثر است، به این معنی که کتاب باید به گونه‌ای باشد که مخاطب با خواندنش لذت ببرد، زیرا این امر باعث پرورش تخیل و خلاقیت او شده و در لابه لای آن درس‌های زندگی نیز می‌آموزد.

وی افزود: یکی از نکات مهم دیگر در انتخاب یک اثر، خواندن آن قبل از ترجمه است و در صورتی که پاسخگوی سؤالات و دغدغه‌های من باشد، آن اثر را ترجمه خواهم کرد و در غیر این صورت آن را کنار می‌گذارم، در واقع این دغدغه‌ها از نیاز‌های کودکان و نوجوانان نشئت می‌گیرد.

وکیلی ادامه داد: در اغلب کتاب‌ها به بسیاری از نیازهای کودکان و نوجوانان توجه نمی‌شود، از جمله این نیاز‌ها واکنش‌های متناسب در برابر رفتارهای پیرامونی است، زیرا آن‌ها نمی‌دانند در مقابل احساسات و هیجانات گوناگون یا رفتارهای خوب یا بد دیگران چه واکنشی نشان دهند، در واقع آموزش تنها به افزایش دایره لغوی محدود شده است، اما آموزشی درباره ظهور و بروز احساسات انجام نمی‌شود و با وجود اینکه این مسئله کاملاً سطحی و ابتدایی به نظر می‌رسد، اما اهمیت بسیاری دارد. زیرا ما با این آموزش‌ها کودک را برای زندگی آینده و ورود به جامعه آماده می‌کنیم.

همراهی سازنده روانشناس با مترجم

مترجم کتاب «بلندترین آواز نهنگ» در پاسخ به اینکه آیا همراهی یک روانشناس و کارشناس امور تربیتی می‌تواند مترجم و نویسنده را در پرداختن به نیازهای کودکان و نوجوانان یاری دهد، ادامه داد: پیشینه و تجربه‌های یک مترجم و نویسنده در ترجمه و یا خلق اثر نقش مهمی دارد، زیرا در میان این تجربه‌ها آشنایی کافی نسبت به نیازهای مخاطبان مورد نظر به وجود می‌آید، اما بسیاری از مترجمان تازه‌کار و جوان به این مسئله واقف نیستند، اما همین همراهی روانشناس می‌تواند به حل این مسئله کمک کند.

وکیلی ادامه داد: یکی از مسائل مهم دیگر وجود محدودیت‌هایی در پرداختن به برخی نیازهای کودکان و نوجوانان مانند نیازهای عاطفی و جنسی است، ما با توجه به فرهنگ کشورمان باید به این امر بپردازیم، وگرنه آن‌ها به دنبال نیازهای غرائض خود خواهند بود و نمی‌توان با سرپوش نهادن این نیازها را انکار کرد. این واکنش باعث می‌شود به‌جای اینکه به پرسش‌های آن‌ها پاسخ دهیم، سؤالات دیگر در ذهنشان ایجاد کنیم و آن‌ها را ناخواسته به سمت محتوای نامناسب هدایت کنیم.

• نگاهی به چهار دهه فعالیت نشر کودک و نوجوان در ایران

وی در ادامه درباره نگرانی والدین در دستیابی فرزندان به محتوای نامناسب گفت: اگر محتوای مناسب از سوی آموزش و پرورش و والدین در اختیار کودک و نوجوان نباشد، مطمئناً کتاب یکی از راهکار پاسخگویی به نیاز آن‌هاست و ممکن است در این میان محتوای نامناسب هم بخوانند. اما راه‌حل این مسئله این است که از هر ناشر، مترجم و نویسنده‌ای کتاب نخریم و اطلاعات خود را درباره ناشران، کتاب‌های خوب و نویسندگان و مترجمان افزایش دهیم، تربیت کودک این ارزش را دارد که قدری از وقت خود را صرف این امر کنیم.

دشواری‌های مترجم

این مترجم در ادامه به مشکلات مترجمان در ترجمه کتاب اشاره و بیان کرد: سعی می‌کنم قبل از ترجمه، از کتابخانه ملی در رابطه با فیپای یک اثر استعلام بگیرم، اما در این میان مترجمان یا ناشرانی هستند که به ترجمه کتاب اقدام کرده و سریع‌تر از دیگران منتشر می‌کنند، در حالی که مترجم زحمت زیادی برای ترجمه کتاب متحمل می‌شود و اگر دغدغه‌اش این باشد که نکند مترجم دیگری هم ترجمه کند، انگیزه خود را از دست خواهد داد. بنابراین راه‌حل قطعی این مشکل کپی‌رایت است و باید هر چه زودتر این قانون در کشورمان رعایت شود.

وی تصریح کرد: یکی از مسائلی که انگیزه مترجمان و نویسندگان را تضعیف می‌کند، کاهش فاحش شمارگان کتاب است، شمارگان 500 نسخه‌ای در کشوری با جمعیت 80 میلیونی بسیار فاجعه‌بار است و احساس کوچکی و حقارت به مترجم دست می‌دهد، زیرا یک اثر با زحمت زیادی نوشته یا ترجمه می‌شود و وقتی مترجم می‌بیند قرار است این اثر را فقط 500 نفر بخوانند، احساس بدی پیدا می‌کند.