کرونا؛ آزمونی برای سنجش ناتوانی انسان در برابر قدرت خداوند

به گزارش ایکنا از لبنان، رایزنی فرهنگی ایران در بیروت در ادامه سلسله‌نشست‌های فکری در فضای مجازی، دومین نشست از مجموعه نشست‌ «چالشهای کرونایی» را عصر سه‌شنبه، دوم اردیبهشت‌ماه، با عنوان «کرونا؛ چالش دعا و طلب شفا» برگزار کرد.

این نشست با هدف بررسی آثار معنوی و جسمی دعا و طلب شفا و در فضای مجازی ZOOM برگزار شد و در آن سیدجعفر فضل‌الله، روحانی شیعی لبنان و استاد حوزه و دانشگاه، درباره رابطه دعا با قوانین شفا به ایراد سخن پرداخت. کشیش عبدو ابوکسم، رئیس مركز کاتولیکی رسانه در لبنان، نیز به بیان مطالبی از منظر دیدگاه لاهوت مسیحی درباره تأثیر معنوی دعا بر بیماران پرداخت و حجت‌الاسلام محمدعلی میرزایی، رئیس انديشكده المصطفی(ص)، درباره حتمیت و عدالت در سنن با تأکید بر مسئله شفا سخن گفت. همچنین، موضوع سخنرانی شیخ محمد توفیق البوطی، رئیس اتحادیه علمای شام، دیدگاه شریعت اسلامی درباره شفا به واسطه دعا بود.

مجری این نشست مجازی نیز «خضر نبها»، استاد فلسفه و کلام دانشگاه لبنان، بود که وی در ابتدا با اشاره به اینکه نشست نخست با عنوان «کرونا، داد و ستد عقل و ایمان» برگزار شد، اظهار کرد: نشست امروز به بررسی کرونا و چالش دعا و طلب شفا اختصاص دارد.

وی در ادامه از عباس خامه‌یار، رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به خاطر برگزاری این نشست مجازی تقدیر کرد و گفت: مراجع عظام قم و نجف بر رویکرد علمی و پزشکی در شفای بیماران تأکید دارند و علاوه بر آن بر دعا و توسل به خداوند متعال نیز توصیه می‌کنند.

در ادامه، عباس خامه‌یار، رایزن فرهنگی ایران، از دنبال‌کنندگان این برنامه و کارشناسان و صاحب‌نظران تشکر کرد و گفت: ویروس کرونا چالشی گسترده را در جهان و تغییر زیادی را در بخش‌های مختلف زندگی، محیط زیست، سبک اندیشیدن و... ایجاد کرده است و امروز سؤالات زیادی در جهان وجود دارد که باید آن ها را مورد بررسی قرار دهیم و نظر و دیدگاه کارشناسان را جویا شویم.

سیدجعفر فضل‌الله، عالم شیعه لبنانی و استاد حوزه و دانشگاه، نخستین سخنران این نشست بود که با موضوع «رابطه دعا با قوانین شفا» سخنرانی کرد.

وی گفت: جهان هستی براساس نگاه دینی و مطابق با سنن و قوانین دینی ایجاد شده است که بر تمام موجودات کنترل و اشراف دارد و این کنترل هم در حرکت ذاتی(تکامل و توسعه) تابع قوانین است و هم در تعامل میان مخلوقات حاکم است.

فضل‌الله بیان کرد: هنگامی که خداوند متعال انسان را آفرید، خواست که این موجود از آزادی برخوردار باشد، به طوری که اراده انسان در طول اراده تکوینی خداوند قرار دارد. تمامی صفات الهی در آفرینش این جهان و حرکت آن تجلی یافته است و این صفات در قرآن کریم ذکر شده است، اما به هر حال این جهان مبتنی بر قوانین و سنن ثابت است، زیرا خداوند متعال این گونه خواسته است و در کتاب الهی نیز این مسئله تبیین شده است.

این استاد حوزه و دانشگاه به مقوله دعا اشاره کرد و گفت: باید این مسئله را درک کنیم که دعا دارای سه بُعد به هم پیوسته است و این ابعاد از یکدیگر جدا نیستند که بُعد اول، بندگی است به این معنا که دعا مظهری از مظاهر بندگی برای خداوند است که این نشئت گرفته از احساس انسان به فقر ذاتی به ذات حق تعالی است و یکی از ابزارهایی است که انسان را از طغیان و استکبار بازمی‌دارد. این نوع از دعا برای طلب نیاز و برای دفع بلا و بدی نیست، بلکه این نوع دعا ارتباط با محبوب است و این منجر به حضور الهی در قلب و روح انسان و همچنین ارتقای زندگی انسان می‌شود. بُعد دوم دعا، بُعد سنتی است به این معنا که دعا طلب از خالق است و اگر طلب از خالق باشد در بُعدی از ابعاد از خداوند چیزی طلب نمی‌کنیم، بلکه از خداوندی طلب می‌کنیم که صفات وی عین ذات اوست. بنابراین ما از خالق، رب، مدبر، حکیم، رحمان و رحیم طلب می‌کنیم. بُعد سنتی از ابعاد اساسی دعا محسوب می‌شود به‌طوری که دعا حکمت خداوند متعال را نقض نمی‌کند.

فضل‌الله اظهار کرد: بُعد سوم بُعد غیبی (متافیزیکی) است که در این مقوله نیز برخی تردیدها وجود دارد، به این معنا که حالت ایمانی ارتباط ما با خداوند ایجاب می‌کند که امدادهای غیبی تمامی سنت‌های الهی را نقض کند، این در حالی است که اگر مجموعه‌ای از متون دینی را بررسی کنیم به این نتیجه می‌رسیم که امدادهای غیبی رخ می‌دهد، اما این امدادهای غیبی سنن را نقض نمی‌کند.

این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: می‌توانیم به این نتیجه برسیم که این جهان هستی و این زندگی انسانی تابع سنن و قوانین است و این سنن و قوانین میادین علوم متنوع و میادین توسعه و پیشرفت این علوم است و دعا باید با وضعیت سرمایه‌گذاری بشری در این علوم مطابقت داشته باشد. سوای از این که علوم در جامعه مؤمن یا جامعه غیرمؤمن باشد. براساس منطق دینی، دعا بدون استناد به علت‌های طبیعی و پیشگیرانه دعای غیرمستجاب است.

در ادامه، کشیش عبدو ابوکسم، رئیس مركز کاتولیکی رسانه در لبنان، به تشریح موضع کلیسا در برابر بیماری و دیدگاه الهیات مسیحیت درباره تأثیر معنوی دعا در بیماری پرداخت و مطالبی را از منظر دیدگاه لاهوت مسیحی درباره تأثیر معنوی دعا بر بیماران بیان کرد.

وی با ذکر اینکه کلیسا نقش مهمی در نزدیک کردن انسان مؤمن مسیحی به خداوند از طریق دعا و احیای شعایر و آداب و رسوم دینی دارد، گفت: این دعاها در تقویت رابطه مؤمن با خداوند تأثیرگذار است. ما امروز در یک بحران بزرگ جهانی زندگی می‌کنیم، به‌طوری که ویروس همه‌گیر کرونا، کشورها و پیروان ادیان مختلف را درگیر کرده است و انسان مؤمن و غیر مؤمن را مبتلا می‌کند و تجربه قوی که ما امروز داریم این است که انسان باید به خداوند برگردد و به قدرت خداوند متعال تکیه کند.

این عالم مسیحی با اشاره به این که میان ایمان و عقل تطابق وجود دارد، گفت: انسان مؤمن کسی است که به نعمت عقل اعتراف می‌کند، چرا که خداوند متعال انسان را با این شاخصه نسبت به سایر موجودات خاص گردانیده است و بنابراین این عقل در خدمت ایمان خواهد بود. امروز متأسفانه بیشتر کشورها در جهان مادی‌گرا بوده و بر قدرت انسانی تکیه می‌کنند و قدرت الهی را که آفریننده آسمان و زمین است فراموش می‌کنند، به طوری که ما در سال‌های گذشته شاهد تدوین قانون‌هایی از سوی انسان علیه طبیعت بوده‌ایم که از جمله آن می‌توان به سقط جنین، همجنس بازی و... اشاره کرد.

رئیس مركز کاتولیکی رسانه در لبنان تصریح کرد: بسیاری از پزشکان حتی پزشکان ملحد نیز در این بحران کرونا که تجربه‌ای دردناک است به وجود خداوند متعال اذعان کردند و به ایمان به خدا روی آورند.

وی گفت: ما در این زمان مهم‌ترین مسئله‌ای که به آن نیاز داریم دعا و بازگشت به سوی خداوند است و ما باید در این بحران وجود آمده با اشکال مختلف فقر ناشی از گسترش این ویروس مبارزه کنیم و از نظر معنوی به دعا روی بیاوریم، زیرا دعا ابزار مهمی برای مقابله با این بیماری همه‌گیر است. در کلیسا و مسیحیت، دعا نقش مهم و محوری برای نابودی این بیماری همه‌گیر دارد و تنها سلاح کلیسا دعا است و کلیسا همچنین بر ضرورت تکیه بر عقل برای تولید تحقیقات و دانش تأکید دارد.

حجت‌الاسلام محمدعلی میرزایی، رئیس انديشكده المصطفی(ص)، نیز در این نشست مجازی درباره حتمیت و عدالت در سنن با تأکید بر مسئله شفا سخنرانی کرد و گفت: سنن‌شناسی بخشی از هستی‌شناسی و الهیات است، برای این که فعل خداوند متعال محکوم به سنن است، که منظور از فعل اراده الهی نیست بلکه منظور طبیعت است و اما این که آیا اراده خداوند خارج از این سننی که ما از آن در عرصه سلامت، بهداشت و طب و در همه عرصه‌ها یاد می‌کنیم و آن را محکم و متقن و با خطاناپذیری، تخلف‌ناپذیری، قطعیت و حتمیت توصیف می‌کنیم، به چیزی تعلق نمی‌گیرد؛ یک مسئله اساسی و مهم است و ما باید به این خیلی توجه کنیم.

وی افزود: در واقع باید دقت کنیم که خداوند متعال هیچ وقت مقید به سنن طبیعی نیست. به این معنا که قدرت خداوند هیچ وقت در محدوده سنن طبیعی محض نیست و او می‌تواند از این سنن عبور کند، این گونه نیست که خدا جز در دایره سنن طبیعی حرکت نکند، سرتاسر قرآن نشان از این دارد که معجزات خداوند متعال برای پیامبران معجزاتی بوده که در واقع این معجزات نشانگر خروج اراده الهی از سنن طبیعی بوده است، ولادت حضرت عیسی(ع) به هیچ عنوان داخل در سنن طبیعی نیست و ولادت برخی از اولاد پیامبران به نص صریح قرآن خارج از این سنن است، درنتیجه اراده الهی فوق سنن طبیعی است، یعنی این سنن قوانین خلق هستند نه قوانین خالق، یا قوانین خالق هستند برای قوانین خلق نه برای اراده و ذات، چرا که خداوند اگر اراده کند بدون هیچ یک از این لوازم شفا می‌دهد.

همچنین حجت‌الاسلام میرزایی به مقوله دعا پرداخت و گفت: در یک دسته‌بندی می‌توانیم سه نوع دعا داشته باشیم که یکی دعای عام است که بسیار کلی و عام است که طلب هدایت و طلب سعادت و طلب عاقبت به خیری است و این ها از دعاهایی است که انسان در برابر خداوند آن‌ها را به زبان می‌آورد. نوع دوم دعا، دعای خاص‌تری است و آن این است که انسان از خداوند توفیق شفا پیداکردن داشته باشد، اما منظور علاج خارق‌‌العاده نیست، منظور این است که شما را در پیگیری کردن از داو و دکتر و.. موفق بکند و اسباب طبیعی شفای ما را ایجاد کند. نوع سوم دعا وقتی که ما از خداوند متعال چیزی را درخواست می‌کنیم که در واقع با اقتضای سنن ناسازگار است. تردیدی نیست که اگر خداوند متعال اراده بر شفا دادن کسی کند، این اراده تحقق توسط ذات حق تعالی تحقق پیدا می‌کند و در این تردیدی نیست، اما بنای خداوند بر این گونه شفادادن نیست، گرچه خداوند این مدل شفا را به‌عنوان کرامتی برای یک نبی خدا یا امام یا ولی الله یا گاهی برای انبیاء به‌عنوان معجزه قرار داده است، اما بنای خداوند بر این است که انسان‌های مؤمن مبتنی بر سنن الهی در طبیعت وانسانی زندگی کنند نه مبتنی بر کرامات و معجزات، چرا که کرامات و معجزات برای حالات خاص استثنایی و برای تقویت دین الله و تحقق اراده الهی به صورت خاص است و جزو سنن الهی طبیعی که در زندگی مردم ساری و جاری می‌شود، نیست.

شیخ محمد توفیق البوطی، رئیس اتحادیه علمای شام، نیز در این وبینار به تبیین دیدگاه شریعت اسلامی درباره شفا گرفتن به واسطه دعا پرداخت و گفت: کرونا تنها یک بیماری یا وبا نیست، در حقیقت زلزله‌ای است که تاریخ نظیر آن را شاهد نبوده است. این ویروس کوچک اقتصاد دنیا را نابود و مراجع و مراکز معتبر پزشکی دنیا را حیرت زده کرده و این ویروس عجیبی است که باعث شده که برخی از دولت‌های بزرگ متهم به تولید ساختگی آن ‌شوند.

شیخ البوطی با اشاره به اینکه این ویروس مسیر طبیعی زندگی را متوقف و جوامع را دچار تنگنا و مشکل کرده است، گفت: اسلام در زمینه مقابله با وبا و بیماری دستورالعمل‌ها و ارشاداتی دارد که نخستین ارشاد اسلام در این زمینه پیشگیری است و احکامی در این زمینه دارد و از جمله این که میان طهارت و عبادت ارتباط داده و ما را به صورت کلی به نظافت دعوت کرده است. وضو قبل از خواندن نماز، شستن دست‌ها قبل و بعد از خوردن غذا و طهارت کامل هنگام قضای حاجت و... از جمله این موارد است و حتی امروز در جهان غرب نیز دعوت به تعالیم و آموزه‌های دین اسلام در زمینه طهارت و.. می‌شود.

رئیس اتحادیه علمای شام اظهار کرد: در شریعت اسلام، درمان با دارو تبیین شده، به‌طوری که براساس روایات خداوند هیچ دردی را بدون درمان نیافریده است، همان‌طور که خداوند با ذکر عسل در قرآن آن را به‌عنوان شفا برای مردم معرفی کرده است. همچنین، در سنت نبوی نیز توصیه‌های زیادی از جمله حجامت، خوردن سیاه دانه و.. وجود دارد. ما امروز به‌عنوان بخشی از امت انسانی باید به مسئولیت خود در زمینه عمل توصیه‌های نبی مکرم اسلام پایبند باشیم و به وظیفه خود در یافتن دارو برای انواع دردها و بیماری‌ها از جمله کرونا تلاش کنیم. نبی مکرم اسلام با وجود همه توصیه‌های بهداشتی از جمله استفاده از داروهای گیاهی و حجامت که داشتند، اما بازهم بر مراجعه به پزشکان تأکید داشتند، زیرا پزشک کسی است که مناسبت بودن دارو را برای بیماری و همچنین، اندازه و کیفیت آن را تشخیص می‌دهد.

وی با اشاره به این که وبای کرونا مرزهای جهان را در نوردیده و یک زلزله واقعی است، گفت: کرونا زلزله سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و دینی است و این در حالی است که غرب نیز برای نجات از این بیماری به کلیسا و مسجد پناه برده است و صدای ناقوس کلیساها با صدای اذان در بسیاری از خیابان‌های اروپا در هم آمیخته است. این ویروس ساده کشورهای قوی را با داشتن تمامی امکانات، اطلاعات، پول و قدرت نظامی ناتوان کرده و این در واقع مظهری از قهر الهی است و اینجاست که انسان احساس می‌کند که ضعیف است و باید به خداوند متعال برگردد و به درگاه خداوند دعا کند و این تنها خداوند است که می‌توان انسان را نجات دهد.

بنا بر این گزارش، وبینار «کرونا، چالش دعا و طلب شفا» در بیروت با پرسش و پاسخ نیز همراه بود.