شکل‌گیری پارادایم اسلامی؛ لازمه توسعه پژوهش‌های قرآن و سلامت

احسان آقاپور، عضو مرکز قرآن، حدیث و طب دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله(عج)، در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به تصویب سند راهبردی توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی در نظام سلامت، اظهار کرد: نفس تدوین، تصویب و ابلاغ این سند برای ساماندهی پژوهش‌های قرآن و سلامت که نیازمند برنامه‌ریزی‌ها مناسب است خوب بوده، اما اینکه چطور اهداف سند اجرا شود به حمایت سازمان‌های مرتبط با نظام سلامت نیاز است.

وی با بیان اینکه تا زمانی که یک پارادایم اسلامی طراحی نشود، فعالیت‌های پژوهشی قرآن و سلامت راه به جایی نمی‌برند، گفت: اساس توسعه فرهنگ قرآنی در راستای توسعه پژوهش‌های قرآنی صرفاً می‌تواند بر مبنای طراحی و تنظیم پارادایم اسلامی شکل گیرند. این پارادایم تا زمانی که نتواند خود را به عنوان یک علم جدید و بومی در مجامع علمی در معرض آزمایش قرار دهد، کارایی چندانی نخواهد داشت و فقط اقتباسی از علم غربی است. فعالیت‌های میان‌رشته‌ای قرآن و سلامت باید بر انسجام بخشی پارادایم و تئوری‌های اسلامی تأکید کند.

آقاپور تأکید کرد: این سند راهبردی به صورت جدی وارد موضوع تولید پارادایم اسلامی نشده است؛ این ضعف ارتباطی به سند یا تهیه‌کنندگان آن ندارد، بلکه ریشه در این دارد که تاکنون نتوانسته‌ایم توسعه قرآنی علم را نهادینه کنیم. همیشه شیوه‌های غربی را اجرا و براساس این روش‌ها پژوهش‌های خود را طرح‌ریزی کرده‌ایم، در حالی که این درست نبوده و هیچ‌گاه نباید علم برگرفته از قرآن را با علم غربی مقایسه کنیم. هرچند سند راهبردی توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآن در نظام سلامت راهکار‌های مختلفی را برای اصالت‌بخشی به مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن و سلامت پیش‌بینی کرده است، قبل از آن باید پارادایم اسلامی و ایجاد تئوری‌های مختلف از این پارادایم را در نظر می‌گرفت و این موضوع در سند مغفول مانده است.

این پژوهشگر قرآن و سلامت بیان کرد: در موضوع مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن و سلامت فقط وزارت بهداشت یا سازمان‌های درون مجموعه‌ای این وزارتخانه اهداف این سند را پیش‌ می‌برند، در صورتی که تمامی سازمان‌ها از وزارت ارشاد تا نهاد‌های دینی و همه سازمان‌هایی که می‌توانند حمایت‌های مالی یا تشویقی را ایجاد کنند می‌توانند در تحقق اهداف سند کمک و ساختاری را ایجاد کنند که سبب توسعه فرهنگ قرآنی در نظام سلامت شود. همچنین اگر بخواهیم چنین ساختاری را شکل دهیم نیازمند وجود یک پژوهشکده رسمی در حوزه مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن و سلامت هستیم تا بتواند راهبری ایجاد این ساختار را بر عهده گیرد؛ تا زمانی که چنین ساختاری شکل نپذیرد، فعالیت‌های جسته گریخته پژوهشی نمی‌تواند به توسعه فرهنگ قرآنی در نظام سلامت منجر شود.

 

آقاپور با ذکر اینکه نمی‌توان هیچ علمی را بدون ذات اجتماعی آن پیش برد، گفت: اگر مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن و سلامت نتواند منجر به سلامت اجتماعی جامعه شود، چیزی جز اتلاف وقت و هزینه نیست. در پژوهش‌های میان‌رشته‌ای قرآن و طب، سلامت اجتماعی چندان مورد توجه نیست و این امر می‌تواند ضعف این پژوهش‌ها باشد چراکه نمی‌تواند مشکلی را از جامعه را حل کند و کاربردی باشد. در این صورت علم قابل اعتماد نیست.

وی یادآور شد: دیکته نانوشته غلط ندارد. این سند مورد نیاز بود و باید نوشته می‌شد تا ایراد‌ها روشن شود و قطعاً در آینده اصلاح می‌‌شود و در راستای توسعه علمی قرآنی و کاربردی‌سازی آیات قرآن برای سلامت اجتماعی، سلامت معنوی و سبک زندگی پیش خواهد رفت. البته در صورتی که یک برنامه و ضمانت اجرایی برای این سند راهبردی نوشته شود.