پژوهش‌های طب و دین به‌جای اثبات حقانیت قرآن درصدد تعریف متدلوژی باشد

محمدرضا داوودآبادی فراهانی، معاون سابق فرهنگی دانشجویی وزیر بهداشت، در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به تصویب و ابلاغ سند راهبردی کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآن در نظام سلامت، اظهار کرد: برای تصویب این سند، اصل بر این بود که سلامت در قرن حاضر و دو سه قرن گذشته مبتنی بر شواهد، داده‌ها و واقعیاتی قابل آزمایش و تکرار است و هدف از تدوین سند این بود که چنانچه کسی بخواهد تأثیر دین بر سلامت را نشان دهد، حتماً باید در مورد آن پژوهش و مطالعه صورت گیرد.

وی افزود: اگر دین درباره سلامت جسم سخنی داشته باشد، به صرف اینکه در سنت گفته شده است، نمی‌تواند برای ما قابل اعتبار باشد، بلکه باید پایایی و روایی آن با استفاده از روش‌های علمی و مبتنی بر شواهد مورد تأیید قرار گیرد. البته قرار نبود در این سند نفیاً یا اثباتاً به گزاره‌های سلامت در قرآن بپردازیم. این کتاب آسمانی هدف خلقت و مسیر زندگی و ماهیت جهان را در خود دارد. قرآن کتاب ریاضی یا شیمی نیست که بخواهیم یک مسئله آن را اثبات یا ابطال کنیم. بر همین اساس یکی از اهداف تعیین‌شده برای این سند، دانش‌پژوهی و اندیشه‌ورزی است. به توصیه قرآن دسترسی به رموز خلقت و راز هستی از طریق پژوهش، تحقیق و تفحص حاصل می‌‌شود، کاری که پزشکی می‌کند و آیات زیادی در همین زمینه وجود دارد.

فراهانی با اشاره به دو دیدگاه در مورد قرآن و سلامت، اظهار کرد: عده‌ای قائل به دخالت دین در سلامت نیستند و عده‌ دیگری نیز به پزشکی مدرن اعتقادی ندارند و به باورشان هر علمی در دین وجود دارد. البته پزشکی امروز در طب قدیم ریشه دارد. برای اینکه حوزه سلامت به این افراط و تفریط‌ها دچار نشود، وزارت بهداشت سعی کرد که با اتخاذ رویکرد میان‌رشته‌ای، راه را برای پژوهش درباره دین و سلامت باز کند. اگر این پژوهش‌ها بتواند براساس شواهد، رابطه‌ای علت و معلولی بین یک توصیه دینی و رفع اختلال جسمی برقرار کند بسیار عالی است. در غیر این صورت، ارزش‌های دینی بر سر جای خود باقی می‌مانند و هیچ‌گونه جسارتی به آن‌ها نمی‌شود.

 

معاون سابق وزیر بهداشت تصریح کرد: ما نگاه محتاطانه‌ای به دین و سلامت داشتیم، چراکه این حوزه نباید خود را مستغنی از پژوهش و مطالعه بداند. اینکه پژوهش‌ها در آینده نتیجه‌ای خواهد داشت یا خیر؟ مطمئنیم نتیجه خواهد داشت، اما اینکه با این پژوهش‌ها به تمدن اسلامی برسیم، چنین چیزی هدف این سند و به طور کلی مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن و سلامت نیست.

فراهانی با بیان اینکه یکی دیگر از اهداف اولیه تدوین این سند، تعریف روش‌های تحقیق برای مطالعات میان‌رشته‌ای بود، گفت: پژوهش در این حوزه یک‌سری مختصات، اصول و روش تحقیق دارد که این سند به تبیین آنها می‌پردازد. پیش از این نیز پژوهش‌هایی انجام شده بود ولی از این مختصات پیروی نمی‌کردند و به دنبال اثبات حقانیت قرآن بودند، در حالی که نباید این‌گونه باشند.

وی تأکید کرد: پژوهش‌های میان‌رشته‌ای قرآن و سلامت نباید به دنبال اثبات حقانیت قرآن باشند، قرآن خود حق است و نیازی به سند و مدرک ندارد. متأسفانه عمده پژوهش‌ها به این موضوعات می‌پرداختند که بزرگترین ضعف آن‌ها بود. تاکنون پژوهش‌های میان‌رشته‌ای قرآن و سلامت فاقد متدلوژی بوده و با تدوین سند راهبردی توسعه کمیسیون پژوهش و آموزش عالی قرآن در نظام سلامت، این متدلوژی در حال تعریف است.

فراهانی یادآور شد: در حال حاضر برای اجرای اهداف این سند، نیازی به حضور نهاد‌ها و بخش‌ها وجود ندارد و دبیرخانه کمیسیون باید اقدام به تولید دانش کند و پس از تعیین حدود و ثغور این موضوع و انجام چند پژوهش مفید، دانشگاه‌های علوم پزشکی و هیئت علمی آن‌ها به این موضوعات بپردازند.